Hà Tiên là địa danh của một tỉnh nằm cạnh bờ biển phía Tây Nam phần Việt Nam. Hà Tiên cũng là quận lỵ của Tỉnh Kiên Giang (Rạch Giá) cung cấp những thực phẩm xuất phát từ biển cả như: Cá, cua, ghẹ, mực, tôm…. Đồ mỹ nghệ dùng để trang sức cũng có như: Gương, lược, kiếng, kẹp, quạt… làm ra bằng những con đồi mồi. Hà tiên còn có hạt tiêu, có nhà máy xi măng nằm ở Quận Kiên Lương. Nhưng điểm đặc biệt thu hút nhiều người biết đến là những cảnh đẹp tại đây. Trước khi đề cập đến những thắng cảnh, chúng tôi xin nói qua về người đã có công khai sáng, một là tỏ lòng biết ơn, hai là để hiểu rõ vì sao có đất Hà Tiên.
Công Lao Khai Sáng Hà Tiên
Công lao khai sáng Hà Tiên là dòng họ Mạc, mà công đầu là Ông Mạc Cửu. Ông là người Trung Hoa ở đất Lôi Châu, không thần phục nhà Thanh nên sang đất Chân Lạp để sống tại Sài Mạc. Ở đây ông chiêu mộ dân khẩn hoang, lập ấp, lập nên 7 xã thành đất Hà Tiên. Năm 1708, ông dâng đất Hà Tiên xin thần phục Chúa Nguyễn được phong chức Tổng Binh, chăm sóc cho dân tại Hà Tiên. Đến năm 1736 ông mất, con ông là Mạc Thiên Tích được Chúa Nguyễn phong chức Đô Đốc. Ông có công mở mang, phát triển cho Hà Tiên mỗi ngày một lớn mạnh. Ông còn giúp cho dân bằng cách rước Thầy về dạy cho dân học nữa. Ông cũng là tác giả 10 bài thơ ca tụng những cảnh đẹp của Hà Tiên (Hà Tiên Thập Cảnh).
Người có công thứ hai là ông Nguyễn Văn Thoại (Thoại Ngọc Hầu). Năm 1819 ông phụng chỉ Vua Gia Long huy động một số dân công 80.000 người để đào kinh Châu Đốc đến Hà Tiên. Trong khoảng thời gian nầy ông là Quan Án Thủ Châu Đốc, sau kiêm Biên Quản Trấn Hà Tiên (1821).
Mãi đến năm 1824 con kinh nầy mới hoàn tất, suốt trong khoảng 5 năm nầy, biết bao là gian nan cực khổ cho hàng ngàn dân công phải đối diện nguy hiểm với những thú rừng, cũng như thời tiết khắc nghiệt, sơn lâm chướng khí. Chính nhờ con kinh nầy mà làm cho Hà Tiên thêm trù phú, nhiều người đến ở nữa. Giúp cho dân có thêm nước ngọt để làm ruộng, làm rẩy và sinh hoạt hằng ngày.
Sau khi ổn định được miền Nam, chính quyền thuộc địa Pháp cho xáng đào kinh từ Rạch Giá đến Hà Tiên. Nhờ 2 con kinh nầy mà việc giao thông dễ dàng để đến được Hà Tiên. Như vậy muốn đến Hà Tiên chúng ta có 2 hướng đi dài khoảng 100 km. Hướng thứ nhứt từ Châu Đốc đến Tịnh Biên, từ đây dùng Kinh Vĩnh Tế để đến Giang Thành (Hà Tiên). Hướng thứ hai từ Rạch Giá đến Hà Tiên bằng kinh xáng nầy đi xe và tàu đều được cả.
Mạc Cửu là vị khai sáng mà cũng là vị quan đầu của Hà Tiên (Tổng Binh). Còn vị Quận Trưởng cuối cùng tại Hà Tiên của Việt Nam Cộng Hòa là Thiếu Tá Cao Ngọc Vân. Trong thời gian ông tại chức đã giúp cho người dân Hà Tiên được ấm no hạnh phúc, an ninh tuyệt đối tại Quận Hà Tiên.
Đó cũng là nhờ Thiếu Tá Phan Văn Phước (hiện định cư tại Úc) Tiểu Đoàn Trưỏng Tiểu Đoàn 528 Địa Phương Quân đóng tại Hà Tiên bất chấp mọi hiểm nguy ngày đêm săn lùng bọn Việt Cộng, đã được nhật báo Trắng Đen lúc bay giờ đặt cho biệt hiệu là "Hùm Sám Hà Tiên" mà Việt Cộng nghe danh Hùm Sám là phải khiếp sợ không dám bén mảng đến Hà Tiên.
Phù Dung Tự: Là ngôi chùa của Ông Mạc Thiên Tích cất cho người vợ thứ tên là Nguyễn Thị Xuân tục gọi là Dì Tự. Nguyễn Thị Xuân là thứ nữ của cụ Nguyễn Đình cư sĩ, di thần của nhà Lê. Khi Mạc Đăng Dung chiếm ngôi Vua Lê, cụ Nguyễn cùng 2 con, Nguyễn Đính và Nguyễn Thị Xuân di cư ở tại Hà Tiên. Nguyễn Đính giỏi về kiếm thuật ra giúp Mạc Thiên Tích đánh giặc, còn em gái là Thị Xuân một nữ thi sĩ gá nghĩa cùng ông Thiên Tích, sau khi gặp gỡ tại Hội Thi Văn Tao Đàn Chiêu Anh Các. Nữ sĩ phải chịu cảnh chồng chung nhiều nỗi trớ trêu. "Nàng Ái Cơ trong chậu úp" của Bà Mộng Tuyết viết rõ tình sử của Bà Dì Tự Nguyễn Thị Xuân.
Ngọc Hoàng Bửu Điện: Cất một lượt với chùa Phù Dung. Ông Thiên Tích cho người thỉnh kim thân của Ngọc Hoàng, Nam Tào Bắc Đẩu từ Trung Hoa. Ngọc Hoàng Bửu Điện cất bằng gỗ Trai nên giữ lại nét đầu tiên.
Tiêu Tự: Là ngôi chùa rất xưa xây cất tại Bát Giác Sơn nay gọi là núi Đề Liêm. Trên sườn núi phía Tây có tháp 7 tầng nay còn nhờ cây bồ đề và cây chiêm chiêm trồng trong cây hồ lô trên ngọc tháp thả rễ bao phủ nên giữ ngôi tháp còn nguyên. Dưới chân đồi gần chùa có một giếng nước ngọt gọi là giếng Tiêu, có nghĩa là Tiêu Diêu lấy tên chùa ấy.
Thạch Động: Là một tảng đá khổng lồ gọi Hỏa Nham Thạch, đứng cao độ 80 mét, hình giống như mũ lông của một kỵ mã Anh Cát Lợi. Mặt hướng về Nam, có dáng một võ tướng oai phong lẫm liệt, có thể nói là trấn giữ biên cương. Trước cửa động có tấm biển "Tiên Sơn Động". Thạch Nhũ trước cửa rơi từ giọt nước mát hứng để uống gần trọn năm. Vào động trong có cất ngôi chùa Phật cửa hướng về Nam, cửa Tây Nam có Điện Bà Chúa Xứ. Trở lại chùa vòng qua phía Đông, đứng cận vách đá nhìn lên thấy hang thông tới đỉnh nên ánh sáng mặt trời rọi xuống, đây là đường lên trời. Dưới đáy hang thì thông ra biển, trong vách đá của hang chúng ta dùng đèn pin soi, sẽ thấy bức chân dung của nàng công chúa (được Thạch Sanh cứu sống). Trải qua biết bao nhiêu năm Thạch Động vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt.
Núi Đá Dựng: Trở xuống Quốc Lộ 17 vòng theo chân Thạch Động hướng về núi Đá Dựng phía Bắc, sát biên giới Việt-Miên không có đường xe, mùa mưa phải dùng xuồng, đi 1 cây số mới đến nơi. Núi Đá Dựng chữ gọi là Châu Nham. Núi đá vôi hình vuông, đỉnh bằng có 17 miệng hang thông với nhau. Hang Bà Chúa Xứ có nước mạch tạo thành hình con Gia Long gió thổi mát lạnh, hang trống du khách tự vỗ ngực nhè nhẹ mà nghe tiếng dội rền rĩ như trống sấm giục hồi. Lầu chuông có những thạch nhũ đổ xuống, có dây. Dùng một vật cứng khẽ nhẹ ra âm thanh khác nhau, đây gọi là đàn 5 dây. Theo tích xưa anh hùng Thạch Sanh vào hang cứu công chúa khỏi tay đại bàng quái điểu. Lầm kế của bạn là Lý Thông nên trở vô để diệt trừ tận gốc bị Lý Thông lấy đá lấp miệng hang. Lý Thông đưa công chúa về triều để lập công, nhưng công chúa vẫn nhớ ơn Thạch Sanh, khi nghe tiếng đàn vẳng theo gió của Thạch Sanh khảy bằng thạch nhũ, đã xin vua cha cứu Thạch Sanh ra khỏi hang.
Từ núi Đá Dựng qua núi Thị Vạn theo con đường bên hữu ngạn rạch Giang Thành đến nơi giáp nối kinh Vĩnh Tế, xưa có một đồn lính chống xăm lăng. Một vọng canh đúng 1 giờ thúc dục bằng tiếng trống.
Mũi Nai: Mũi Nai chữ là Lộc Trĩ, trên núi có đèn rọi, hai bên có bãi tắm. Bãi mặt Nam gọi Bãi Nò xóm ngư phủ, bãi mặt Tây gọi là Bãi Bàng. Tuy là cát đen nhưng bãi rất sạch không gần miệng cống hay là miệng rạch, bãi lài rất xa, có Mũi Nai che ngọn gió Nam. Ngoài ra có rặng đá san hô làm một hàng rào cản ngăn sứa độc mang phướng dài.
Bãi Nò: Là xóm ngư phủ đem cá tươi về bán tại chỗ. Bãi bàng cũng gọi là bãi Mũi Nai có gành đá ngầm gần chân núi nhà đèn. Dọc theo đá có con hào, dùng cây mõ nhác bằng sắt để mở vỏ hào lấy thịt. Mũi Nai, một Xã giàu về thức ăn vì diện tích rộng và dân cư thưa thớt nên sát nhập vào Xã Mỹ Đức từ năm 1957 để phát triển nông nghiệp.
Hà Tiên Thập Cảnh
Công Lao Khai Sáng Hà Tiên
Công lao khai sáng Hà Tiên là dòng họ Mạc, mà công đầu là Ông Mạc Cửu. Ông là người Trung Hoa ở đất Lôi Châu, không thần phục nhà Thanh nên sang đất Chân Lạp để sống tại Sài Mạc. Ở đây ông chiêu mộ dân khẩn hoang, lập ấp, lập nên 7 xã thành đất Hà Tiên. Năm 1708, ông dâng đất Hà Tiên xin thần phục Chúa Nguyễn được phong chức Tổng Binh, chăm sóc cho dân tại Hà Tiên. Đến năm 1736 ông mất, con ông là Mạc Thiên Tích được Chúa Nguyễn phong chức Đô Đốc. Ông có công mở mang, phát triển cho Hà Tiên mỗi ngày một lớn mạnh. Ông còn giúp cho dân bằng cách rước Thầy về dạy cho dân học nữa. Ông cũng là tác giả 10 bài thơ ca tụng những cảnh đẹp của Hà Tiên (Hà Tiên Thập Cảnh).
Người có công thứ hai là ông Nguyễn Văn Thoại (Thoại Ngọc Hầu). Năm 1819 ông phụng chỉ Vua Gia Long huy động một số dân công 80.000 người để đào kinh Châu Đốc đến Hà Tiên. Trong khoảng thời gian nầy ông là Quan Án Thủ Châu Đốc, sau kiêm Biên Quản Trấn Hà Tiên (1821).
Mãi đến năm 1824 con kinh nầy mới hoàn tất, suốt trong khoảng 5 năm nầy, biết bao là gian nan cực khổ cho hàng ngàn dân công phải đối diện nguy hiểm với những thú rừng, cũng như thời tiết khắc nghiệt, sơn lâm chướng khí. Chính nhờ con kinh nầy mà làm cho Hà Tiên thêm trù phú, nhiều người đến ở nữa. Giúp cho dân có thêm nước ngọt để làm ruộng, làm rẩy và sinh hoạt hằng ngày.
Sau khi ổn định được miền Nam, chính quyền thuộc địa Pháp cho xáng đào kinh từ Rạch Giá đến Hà Tiên. Nhờ 2 con kinh nầy mà việc giao thông dễ dàng để đến được Hà Tiên. Như vậy muốn đến Hà Tiên chúng ta có 2 hướng đi dài khoảng 100 km. Hướng thứ nhứt từ Châu Đốc đến Tịnh Biên, từ đây dùng Kinh Vĩnh Tế để đến Giang Thành (Hà Tiên). Hướng thứ hai từ Rạch Giá đến Hà Tiên bằng kinh xáng nầy đi xe và tàu đều được cả.
Mạc Cửu là vị khai sáng mà cũng là vị quan đầu của Hà Tiên (Tổng Binh). Còn vị Quận Trưởng cuối cùng tại Hà Tiên của Việt Nam Cộng Hòa là Thiếu Tá Cao Ngọc Vân. Trong thời gian ông tại chức đã giúp cho người dân Hà Tiên được ấm no hạnh phúc, an ninh tuyệt đối tại Quận Hà Tiên.
Đó cũng là nhờ Thiếu Tá Phan Văn Phước (hiện định cư tại Úc) Tiểu Đoàn Trưỏng Tiểu Đoàn 528 Địa Phương Quân đóng tại Hà Tiên bất chấp mọi hiểm nguy ngày đêm săn lùng bọn Việt Cộng, đã được nhật báo Trắng Đen lúc bay giờ đặt cho biệt hiệu là "Hùm Sám Hà Tiên" mà Việt Cộng nghe danh Hùm Sám là phải khiếp sợ không dám bén mảng đến Hà Tiên.
Những thắng cảnh của Hà Tiên
Hai chữ Hà Tiên mang ý nghĩa tiên nữ tắm ở sông.
Chúng ta dùng xe đò của hãng Tô Châu, đi từ Rạch Giá về Hà Tiên. Trước 1975, đoạn đường nầy không tốt mà mất an ninh vì Việt Cộng hay đào lộ, phá cầu thường xuyên. Sau khi xe chạy tới Quận Kiên Lương, chúng ta sẽ thấy một nhà máy xi măng được lập ở đây, xung quang là núi đá vôi. Những bao xi măng chưa thành phẩm này được chở bằng xà lan về đến Thủ Đức, chế biến lần nữa mới thành xi măng chừng đó mới sử dụng được. Xe tiếp tục di chuyển đến Ba Hòn, tại đây có 2 ngã rẽ: Quẹo trái sẽ tới hòn Chông (20 Km) chúng ta sẽ thấy những cảnh đẹp như: Hang Tiền, Bãi Dầu, Chùa Hang là Hải Sơn Tự. Trước mặt là vịnh Cây Dương có hòn Phụ Tử. Sau khi xem hết những cảnh ở đây, chúng ta hướng về Hà Tiên qua 17 Km dọc theo mé biển khi lên cao khi xuống thấp, khi lại quanh co theo mũi đồn Ông Cọp, rồi mới đến Rạch Vượt thuộc Xã Thuận Yên, nơi đây trồng hồ tiêu rất nhiều.
Rạch Vượt chữ Lư Khê là rạch núi giữa 2 dãy núi Tô Châu và núi Bàu Sen dẫn nước đồng Trà Tiên ra biển. Khi kinh Rạch Giá Hà Tiên chưa khai thông, rạch còn sâu nhờ dòng nước chảy mạnh, loại cá vược vào trong để sinh sản mùa biển động.
Tô Châu gồm 2 dãy núi hình con voi theo rặng núi Tượng gọi là Trà Sơn, trên triền núi có nhiều cảnh chùa nhỏ dưới tàng cây mát mẻ. Khi tới đầu cầu bến Tô Châu gió biển thổi vào hồi tưởng lại câu thơ vịnh bến Cô Tô tại Hàng Châu: Thuyền ai đậu bến Cô Tô. Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn Sơn. Đứng chân núi Tô Châu muốn qua thành phố Hà Tiên, chúng ta qua bằng chiếc cầu phao bắc ngang.
Kim Dự: Là pháo đài nhỏ ngay cửa sông, cao 50 mét thời họ Mạc có đặt hai khẩu đại bác dài 3 mét, lòng một tấc, nạp đạn bằng từ đầu nòng, có lỗ châm ngòi do Bồ Đào Nha đúc cho hai khẩu đại bác nầy. Nhưng trong lúc quân Nhựt chiếm đóng đã đem đi mất. Ông Mạc Thiên Tích viết bài "Kim dự lan đào" nghĩa là hòn che sóng gió, một vị trí chiến lược bảo vệ Hà Tiên một cách hữu hiệu.
Nam Phố: Khi xưa dãy nhà cất trên mé nước nhìn về Nam từ cầu tàu Quan Thuế ngày nay đến đường Cầu Câu. Nam phố bị thiêu hủy nhiều phen nhưng được sửa chửa, trùng tu. Tới thời Pháp thuộc Nam phố phải dẹp bỏ và thay thế bằng con đê gọi là bến Doceul nay gọi là bến Trần Hầu. Buổi chiều khi biển lặng, nam thanh, nữ tú rủ nhau đi hứng gió Nam, hay ngồi câu cá rất thích thú, trước mặt phố có cồn Bà Lệ, che ngọn thủy triều khi biển động.
Đông Hồ: Đông Hồ là hồ phía Đông thành phố Hà Tiên chiếm một vùng biển hẹp, đường kính độ 3 Km. Phía mặt trời mọc có vàm sông Giang Thành, phía Tây có khúc eo dẫn nuớc chạy ra biển. Đông Hồ rất cạn lạch, sâu bắt đầu doi cánh chỏ của bến Trần Hầu và bến Nguyễn Văn Hải đi ngay núi Thị Vạng, vòng qua vàm sông Giang Thành. Đông Hồ cũng là hồ chứa nước cho sông Giang Thành nên mặt hồ phẳng lặng, lúc trăng lên hồ về mùa Thu, trời trong trăng sáng, nước mây một sắc mặt hồ phản ánh muôn ngàn tia sáng của vầng trăng lơ lửng trên không.
Bình San: Theo đường Mạc Cửu thẳng hướng Tây, cuối đường giữa 2 hồ nước ngọt nhìn lên Bình San tục gọi là núi Lăng, có lăng tẩm họ Mạc và các vị công thần được xây cất vào năm Ất Mão 1735. Bình San có nghĩa là núi che chở cho Phương Thành (Thành Vuông) lâu đài dinh thự họ Mạc ở đây. Bình San cao không quá 60 mét có trồng kỳ hoa, dị thảo như cây bạch mai, có cảnh suối rừng thanh u tĩnh mịt, tiềm ẩn vẻ thiêng liêng, huyền bí, dưới tàng cây bóng mát nghe chim hót, khiến ai cũng mơ màng giấc điệp.
Phù Dung Tự: Là ngôi chùa của Ông Mạc Thiên Tích cất cho người vợ thứ tên là Nguyễn Thị Xuân tục gọi là Dì Tự. Nguyễn Thị Xuân là thứ nữ của cụ Nguyễn Đình cư sĩ, di thần của nhà Lê. Khi Mạc Đăng Dung chiếm ngôi Vua Lê, cụ Nguyễn cùng 2 con, Nguyễn Đính và Nguyễn Thị Xuân di cư ở tại Hà Tiên. Nguyễn Đính giỏi về kiếm thuật ra giúp Mạc Thiên Tích đánh giặc, còn em gái là Thị Xuân một nữ thi sĩ gá nghĩa cùng ông Thiên Tích, sau khi gặp gỡ tại Hội Thi Văn Tao Đàn Chiêu Anh Các. Nữ sĩ phải chịu cảnh chồng chung nhiều nỗi trớ trêu. "Nàng Ái Cơ trong chậu úp" của Bà Mộng Tuyết viết rõ tình sử của Bà Dì Tự Nguyễn Thị Xuân.
Ngọc Hoàng Bửu Điện: Cất một lượt với chùa Phù Dung. Ông Thiên Tích cho người thỉnh kim thân của Ngọc Hoàng, Nam Tào Bắc Đẩu từ Trung Hoa. Ngọc Hoàng Bửu Điện cất bằng gỗ Trai nên giữ lại nét đầu tiên.
Tiêu Tự: Là ngôi chùa rất xưa xây cất tại Bát Giác Sơn nay gọi là núi Đề Liêm. Trên sườn núi phía Tây có tháp 7 tầng nay còn nhờ cây bồ đề và cây chiêm chiêm trồng trong cây hồ lô trên ngọc tháp thả rễ bao phủ nên giữ ngôi tháp còn nguyên. Dưới chân đồi gần chùa có một giếng nước ngọt gọi là giếng Tiêu, có nghĩa là Tiêu Diêu lấy tên chùa ấy.
Thạch Động: Là một tảng đá khổng lồ gọi Hỏa Nham Thạch, đứng cao độ 80 mét, hình giống như mũ lông của một kỵ mã Anh Cát Lợi. Mặt hướng về Nam, có dáng một võ tướng oai phong lẫm liệt, có thể nói là trấn giữ biên cương. Trước cửa động có tấm biển "Tiên Sơn Động". Thạch Nhũ trước cửa rơi từ giọt nước mát hứng để uống gần trọn năm. Vào động trong có cất ngôi chùa Phật cửa hướng về Nam, cửa Tây Nam có Điện Bà Chúa Xứ. Trở lại chùa vòng qua phía Đông, đứng cận vách đá nhìn lên thấy hang thông tới đỉnh nên ánh sáng mặt trời rọi xuống, đây là đường lên trời. Dưới đáy hang thì thông ra biển, trong vách đá của hang chúng ta dùng đèn pin soi, sẽ thấy bức chân dung của nàng công chúa (được Thạch Sanh cứu sống). Trải qua biết bao nhiêu năm Thạch Động vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt.
Núi Đá Dựng: Trở xuống Quốc Lộ 17 vòng theo chân Thạch Động hướng về núi Đá Dựng phía Bắc, sát biên giới Việt-Miên không có đường xe, mùa mưa phải dùng xuồng, đi 1 cây số mới đến nơi. Núi Đá Dựng chữ gọi là Châu Nham. Núi đá vôi hình vuông, đỉnh bằng có 17 miệng hang thông với nhau. Hang Bà Chúa Xứ có nước mạch tạo thành hình con Gia Long gió thổi mát lạnh, hang trống du khách tự vỗ ngực nhè nhẹ mà nghe tiếng dội rền rĩ như trống sấm giục hồi. Lầu chuông có những thạch nhũ đổ xuống, có dây. Dùng một vật cứng khẽ nhẹ ra âm thanh khác nhau, đây gọi là đàn 5 dây. Theo tích xưa anh hùng Thạch Sanh vào hang cứu công chúa khỏi tay đại bàng quái điểu. Lầm kế của bạn là Lý Thông nên trở vô để diệt trừ tận gốc bị Lý Thông lấy đá lấp miệng hang. Lý Thông đưa công chúa về triều để lập công, nhưng công chúa vẫn nhớ ơn Thạch Sanh, khi nghe tiếng đàn vẳng theo gió của Thạch Sanh khảy bằng thạch nhũ, đã xin vua cha cứu Thạch Sanh ra khỏi hang.
Từ núi Đá Dựng qua núi Thị Vạn theo con đường bên hữu ngạn rạch Giang Thành đến nơi giáp nối kinh Vĩnh Tế, xưa có một đồn lính chống xăm lăng. Một vọng canh đúng 1 giờ thúc dục bằng tiếng trống.
Mũi Nai: Mũi Nai chữ là Lộc Trĩ, trên núi có đèn rọi, hai bên có bãi tắm. Bãi mặt Nam gọi Bãi Nò xóm ngư phủ, bãi mặt Tây gọi là Bãi Bàng. Tuy là cát đen nhưng bãi rất sạch không gần miệng cống hay là miệng rạch, bãi lài rất xa, có Mũi Nai che ngọn gió Nam. Ngoài ra có rặng đá san hô làm một hàng rào cản ngăn sứa độc mang phướng dài.
Bãi Nò: Là xóm ngư phủ đem cá tươi về bán tại chỗ. Bãi bàng cũng gọi là bãi Mũi Nai có gành đá ngầm gần chân núi nhà đèn. Dọc theo đá có con hào, dùng cây mõ nhác bằng sắt để mở vỏ hào lấy thịt. Mũi Nai, một Xã giàu về thức ăn vì diện tích rộng và dân cư thưa thớt nên sát nhập vào Xã Mỹ Đức từ năm 1957 để phát triển nông nghiệp.
Hà Tiên Thập Cảnh
Tổng Vịnh của Mạc Thiên Tích:
Mười cảnh Hà Tiên rất hữu tình
Non non nước nước gẫm thêm xinh
Đông Hồ, lộc trỉ luôn dòng chảy
Nam Phố Lư Khê một mạch xanh
Tiêu tự, Giang Thành chuông trống ỏi
Châu Nham, Kim Dự cá chim quanh
Bình San, Thạch Động là rường cột
Sừng sửng muôn năm cũng để dành.
Hà Tiên còn có một sản phẩm đặc biệt mà mọi người đều biết, mỗi dịp Xuân về, Tết đến. Đó là dưa hấu, dưa hấu ở đây có một không hai trong nước Việt Nam. Vì được bón phân từ tôm tép, cá biển cùng với phân dơi nên vị của trái dưa rất ngon ngọt. Bên ngoài của dưa màu xanh đậm, to trái, bên trong ruột thì đỏ thẫm. Mỗi năm đến kỳ Tết Việt Nam. Hoàng Thân Norodom bên Cam Bốt cho xe chạy đến Kampot sát bên Hà Tiên để mua dưa hấu của Việt Nam. Tiếng dưa hấu Hà Tiên đã vang danh tận Cam Bốt, Lào, Thái Lan.
Nhắc đến Hà Tiên mà không nhắc đến chợ Trời biên giới là điều thiếu xót. Tại Hà Tiên có 2 cái chợ. Chợ chính thức thì ở ngay tại Hà Tiên. Còn chợ Trời thì cách Hà Tiên khoảng 5 cây số, hướng về Thạch Động. Tại đây người Việt, người Miên mua bán với nhau những mặt hàng gồm có: Vãi, khăn tắm, đường, sữa, xà bông, hàng của Trung Quốc cũng có như: chén, dĩa, bình thủy, dầu cù là, thuốc Bắc........ tiền thì xài 2 loại: Tiền của VNCH, tiền của Miên cũng được. Nhưng điểm đặc biệt là: 1 đồng riel của Miên bằng 3 đồng của VNCH.
Vẽ đẹp của Hà Tiên đã được nhạc sĩ Lê Minh Bằng trong chuyến thăm viếng vào buổi chiều đã xúc cảm viết lên bản nhạc Hà Tiên.
Hà Tiên cũng là nơi sinh ra cố thi sĩ Đông Hồ (Lâm Tấn Phát). Ông cũng là học giả, sinh năm 1906 mất năm 1969, trong lúc ông đang dạy môn Văn Học Miền Nam qua chứng chỉ Văn Chương Quốc Âm tại Đại Học Văn Khoa Sài Gòn.
Ngày 30-04-1975 là ngày tang chung của đất nước, Hà Tiên cũng không thoát khỏi số phận đó. Hình ảnh đấu tố, cải cách ruộng đất, vụ án Nhân Văn Giai Phẩm ở miền Bắc cùng hàng loạt trăm ngàn vụ đánh tư sản mại bản tại miền Nam đã giúp cho người dân Hà Tiên thêm sức mạnh để ra đi, thoát khỏi bàn tay vấy máu của bọn Cộng Sản khát máu, điên cuồng giết hại đồng bào hằng từng ngày qua. Lần lượt kẻ trước người sau, phân nửa người dân Hà Tiên đã bỏ lại tất cả tài sản, nhà cửa, ruộng vườn, bất kể sinh mạng để đổi lại bằng hai tiếng Tự Do, mà họ khát khao mong chờ. Nếu trước ngày 30-04-1975 người dân xem thường hai chữ Tự Do thì giờ đây hai tiếng Tự Do rất quí đối với họ. Tâm trạng của người dân bỏ nước ra đi cũng giống như tâm trạng người đàn bà khóc chồng trong truyện "Hà chính mãnh ư hổ". Nhưng chắc chắn một điều là mỗi người của chúng ta đều mang trong lòng một hình ảnh của quê hương trong đó có Hòn Phu Tử, Núi Tô Châu, Đông Hồ, Thạch Động….
Hẹn một ngày về lại quê hương, để nhìn thấy ngọn cờ vàng 3 sọc đỏ vẫn hiên ngang tung bay trước gió trên khắp nẻo đường Việt nam thân yêu, trong đó có Hà Tiên quê hương tôi.
Gửi ý kiến của bạn
