Bạn,
Theo các nhà nghiên cứu, kiến trúc cổ Sài Gòn trước kia đa phần là những công trình kiến trúc mang phong cách bản địa hoặc mang nét truyền thống Hoa, Khmer... Đến khi người Pháp đến, họ thiết kế đô thị Sài Gòn theo kiểu mẫu đô thị Pháp. Những ngôi nhà và phố xá bản địa, truyền thống biến mất dần hoặc lùi ra ngoại ô và cho đến nay thì gần như không còn. Nhà cổ còn lại hiện nay chủ yếu là của người Việt hay Hoa, đều mang ảnh hưởng kiến trúc Pháp. Báo Người Lao Động ghi nhận về hiện trạng nhà cổ tại SG như sau.
Trong các nhà cổ tại TPSG, đối với nhà của người Việt, mặc dù thiết kế theo kiểu Tây nhưng khi xây dựng đã cải tiến cho phù hợp, giữ được nét đặc trưng theo kiểu nhà rường của miền Trung. Căn cứ trên gia phả và theo lời kể của chủ nhân, những căn nhà này đều trên 100 năm như căn nhà số 407A/4 ấp 1, xã An Phú Tây, Bình Chánh (xây dựng năm 1899); nhà 34/14, ấp 5, thị trấn Nhà Bè (xây dựng khoảng năm 1864); 18/9 khu phố 7, thị trấn Nhà Bè (xây dựng năm 1990); hai căn 14/182 và 14/184 khu phố 3, Tân Nhơn Phú A, Quận 9 (xây dựng năm 1883)... Những ngôi nhà này được xây dựng theo kiểu ba gian hai chái, hoặc mặt nhà có chữ đinh, thảo bạt... với mái ngói âm dương, đầu ngói tráng men xanh, kết cấu vì chồng rường, xuyên trính, nội thất trang trí nhiều họa tiết bằng gỗ chạm lộng hay hoành phi, câu đối khảm xà cừ, tinh vi, khéo léo.
Giống như kiến trúc nhà ở của người Việt, kiến trúc nhà ở thuần Hoa ở Sài Gòn cũng gần như không còn (ngoại trừ các đình, chùa, hội quán... mang đậm kiến trúc Trung Hoa). Kiến trúc nhà cổ của người Hoa cũng mang phong cách Pháp nhưng vẫn giữ đặc trưng thương mại, phố nghề (dạng nhà phố). Một số ngôi nhà người Hoa được cho là cổ có thể kể tên như nhà số 41 -67 Hải Thượng Lãn Ông, Q.5; nhà số 15 đường Phú Định, phường 1, Quận 5 và một số ngôi nhà ở hẻm 206 Trần Hưng Đạo. Những căn nhà này, theo nhà nghiên cứu Lý Tất Vinh, thì đã gần 200 năm tuổi.
Các công trình kiến trúc được xem là đặc trưng Pháp, ít pha tạp với kiến trúc bản địa, chủ yếu là dinh thự, công sở, trường học... còn nhà dân sở hữu rất ít. Một chuyên viên nghiên cứu di tích cho biết tiêu biểu cho kiến trúc này chỉ còn ngôi nhà cổ hơn 100 năm tuổi, tọa lạc tại số 102 Võ Văn Tần. Đây là ngôi nhà mang đậm nét kiến trúc Pháp - mái ngói đỏ, tường vàng hoặc ngà vàng, cột vuông, vòm gạch, nền cao ráo với bậc tam cấp lên xuống rất đẹp.
Bạn,
Báo NLĐ viết tiếp: qua khảo sát, hầu hết những ngôi nhà cổ hiện nay đang xuống cấp, không được chăm sóc, bảo vệ tốt. Bị thời gian tàn phá và do chủ nhà chưa ý thức được giá trị cổ, cũng như không có sự tư vấn thấu đáo của nhà chuyên môn, nên người dân phải tự trùng tu theo cách của mình. Vì vậy "nét cổ" trong một ngôi nhà cổ không còn thuần nhất.
Theo các nhà nghiên cứu, kiến trúc cổ Sài Gòn trước kia đa phần là những công trình kiến trúc mang phong cách bản địa hoặc mang nét truyền thống Hoa, Khmer... Đến khi người Pháp đến, họ thiết kế đô thị Sài Gòn theo kiểu mẫu đô thị Pháp. Những ngôi nhà và phố xá bản địa, truyền thống biến mất dần hoặc lùi ra ngoại ô và cho đến nay thì gần như không còn. Nhà cổ còn lại hiện nay chủ yếu là của người Việt hay Hoa, đều mang ảnh hưởng kiến trúc Pháp. Báo Người Lao Động ghi nhận về hiện trạng nhà cổ tại SG như sau.
Trong các nhà cổ tại TPSG, đối với nhà của người Việt, mặc dù thiết kế theo kiểu Tây nhưng khi xây dựng đã cải tiến cho phù hợp, giữ được nét đặc trưng theo kiểu nhà rường của miền Trung. Căn cứ trên gia phả và theo lời kể của chủ nhân, những căn nhà này đều trên 100 năm như căn nhà số 407A/4 ấp 1, xã An Phú Tây, Bình Chánh (xây dựng năm 1899); nhà 34/14, ấp 5, thị trấn Nhà Bè (xây dựng khoảng năm 1864); 18/9 khu phố 7, thị trấn Nhà Bè (xây dựng năm 1990); hai căn 14/182 và 14/184 khu phố 3, Tân Nhơn Phú A, Quận 9 (xây dựng năm 1883)... Những ngôi nhà này được xây dựng theo kiểu ba gian hai chái, hoặc mặt nhà có chữ đinh, thảo bạt... với mái ngói âm dương, đầu ngói tráng men xanh, kết cấu vì chồng rường, xuyên trính, nội thất trang trí nhiều họa tiết bằng gỗ chạm lộng hay hoành phi, câu đối khảm xà cừ, tinh vi, khéo léo.
Giống như kiến trúc nhà ở của người Việt, kiến trúc nhà ở thuần Hoa ở Sài Gòn cũng gần như không còn (ngoại trừ các đình, chùa, hội quán... mang đậm kiến trúc Trung Hoa). Kiến trúc nhà cổ của người Hoa cũng mang phong cách Pháp nhưng vẫn giữ đặc trưng thương mại, phố nghề (dạng nhà phố). Một số ngôi nhà người Hoa được cho là cổ có thể kể tên như nhà số 41 -67 Hải Thượng Lãn Ông, Q.5; nhà số 15 đường Phú Định, phường 1, Quận 5 và một số ngôi nhà ở hẻm 206 Trần Hưng Đạo. Những căn nhà này, theo nhà nghiên cứu Lý Tất Vinh, thì đã gần 200 năm tuổi.
Các công trình kiến trúc được xem là đặc trưng Pháp, ít pha tạp với kiến trúc bản địa, chủ yếu là dinh thự, công sở, trường học... còn nhà dân sở hữu rất ít. Một chuyên viên nghiên cứu di tích cho biết tiêu biểu cho kiến trúc này chỉ còn ngôi nhà cổ hơn 100 năm tuổi, tọa lạc tại số 102 Võ Văn Tần. Đây là ngôi nhà mang đậm nét kiến trúc Pháp - mái ngói đỏ, tường vàng hoặc ngà vàng, cột vuông, vòm gạch, nền cao ráo với bậc tam cấp lên xuống rất đẹp.
Bạn,
Báo NLĐ viết tiếp: qua khảo sát, hầu hết những ngôi nhà cổ hiện nay đang xuống cấp, không được chăm sóc, bảo vệ tốt. Bị thời gian tàn phá và do chủ nhà chưa ý thức được giá trị cổ, cũng như không có sự tư vấn thấu đáo của nhà chuyên môn, nên người dân phải tự trùng tu theo cách của mình. Vì vậy "nét cổ" trong một ngôi nhà cổ không còn thuần nhất.
Gửi ý kiến của bạn