Hôm nay,  

Tưởng Niệm Cụ Phan Khôi

1/15/201800:00:00(View: 3638)
Xuân Niệm

Không chỉ là một người mở đầu dòng Thơ Mới, không chỉ là một nhà báo tài năng trực diện với áp lực thực dân Pháp, cụ Phan Khôi còn là một trong những người gánh vác phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục, rồi Nhân Văn Giai Phẩm, và rồi trở thành một lãnh tụ Việt Nam Quốc dân đảng.

Trong tuần lễ này, là ngày giỗ cụ Phan Khôi (1887-1959). Cụ sinh ngày 6 tháng 10 năm 1887 tại làng Bảo An, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, là con của Phó bảng Phan Trân (tri phủ Điện Khánh) và bà Hoàng Thị Lệ (con gái Tổng đốc Hà Nội Hoàng Diệu). Cụ từ trần ngày 16 tháng 1/1959.

Ông có quan hệ họ hàng với nhà cách mạng Phan Thanh và Phan Bôi tức Huỳnh Hữu Nam. Ông học giỏi Nho văn và đỗ tú tài năm 19 tuổi. Sau đó ông gặp cụ Phan Bội Châu, cụ Phan Châu Trinh và bị ảnh hưởng bởi tư tưởng của hai cụ.

Phan Khôi là một nhà báo tài năng, một người tích cực áp dụng tư tưởng duy lý phương Tây, phê phán một cách hài hước thói hư tật xấu của quan lại phong kiến và thực dân Pháp. Ông cũng là một trong số ít nhà báo tiếp thu nhiều tư tưởng mới, đa văn hóa từ Hồng Kông, Trung Quốc, Nhật Bản, Pháp... Ông còn nổi tiếng vì sự trực ngôn, trước 1945 được mang danh là Ngự sử văn đàn. Ông phê phán chính sách cai trị của người Pháp một cách sát sườn, đối thoại với các học giả từ Bắc đến Nam không e dè kiêng nể. Những năm 1956 - 1958 cũng vì cung cách nói thẳng ấy ông đã buộc phải dừng sáng tác. Ông qua đời vào năm 1959.

Năm 1907, ông ra Hà Nội, tham gia phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục và làm việc cho tạp chí Đăng Cổ Tùng Báo. Khi tờ tạp chí bị cấm ông về Nam Định rồi về Hải Phòng ẩn náu. Ít lâu sau ông lén về Quảng Nam hoạt động trong phong trào Văn Thân cùng với cụ Huỳnh Thúc Kháng. Trong một cuộc biểu tình đòi giảm thuế, tức vụ Trung Kỳ dân biến, ông bị bắt và giam tại nhà tù Quảng Nam đến năm 1914 thì được ân xá.

Ra khỏi tù, ông lại về Hà Nội viết cho báo Nam Phong. Vì bất bình với Phạm Quỳnh, ông bỏ Hà Nội vào Sài Gòn viết cho báo Lục Tỉnh Tân Văn. Năm 1920, ông lại trở ra Hà Nội viết cho báo Thực Nghiệp Dân Báo và báo Hữu Thanh. Năm 1928, Thực Nghiệp Dân Báo và Hữu Thanh bị đóng cửa, ông lại trở vào nam viết cho báo Thần Chung và Phụ nữ tân văn. Năm 1931, Phan Khôi trở ra Hà Nội viết cho tờ Phụ nữ thời đàm.


Năm 1936, ông vào Huế viết cho tờ Tràng An và xin được phép xuất bản báo Sông Hương. Năm 1939, Sông Hương đóng cửa, Phan Khôi lại trở vào Sài Gòn dạy học chữ Nho và viết tiểu thuyết.

Sau năm 1945, tức sau Cách mạng tháng Tám, ông  tham gia kháng chiến bên cạnh ông Hồ Chí Minh với cương vị một nhà văn hóa, sau lại lãnh chức vụ chủ nhiệm Chi bộ Quảng Ngãi của Việt Nam Quốc dân đảng.

Ông ở Việt Bắc suốt 9 năm nhưng vì bị bệnh nên phải vào bệnh viện một thời gian.

Cuối năm 1954 hòa bình lập lại, Phan Khôi về Hà Nội cùng với các văn nghệ sĩ khác. Trong thời gian 1956-1957, là một trong những người thành lập tờ Nhân Văn và có các bài phê phán giới lãnh đạo văn nghệ lúc bấy giờ, ông bị buộc phải ngừng sáng tác, được ít lâu thì ông qua đời năm 1959 tại Hà Nội.

Cụ Phan Khôi có bài thơ nhan đề “Hớt Tóc” làm năm 1952, mang đầy ưu tư vì trong khi tham gia kháng chiến chống Pháp bên cạnh ông Hồ, trong lòng cụ Phan thấy rõ không thích hợp với kiểu của chủ nghĩa Mác-Lê.

Bài thơ như sau:

Hớt Tóc

Tuổi già thêm bệnh hoạn

Kháng chiến thấy thừa ta

Mối sầu như tóc bạc

Cứ cắt lại dài ra. (1952)

Trong khi đó, một số nhà phê bình nói rằng bài thơ mở đầu dòng Thơ Mới là do cụ Phan Khôi làm năm 1933 trên báo Phong Hóa, nhan đề  “Tình Già”... Trong thời của thơ vần điệu, bài này tung ra như một bước nhảy phi thường. Bài thơ như sau.

Tình Già

Hai mươi bốn năm xưa, một đêm vừa gió lại vừa mưa.

Dưới ngọn đèn mờ, trong gian nhà nhỏ,

Hai cái đầu xanh kề nhau than thở:

- Ôi đôi ta, tình thương nhau thì vẫn nặng,

Mà lấy nhau hẳn là không đặng,

Để đến nỗi, tình trước phụ sau,

Chi cho bằng sớm liệu mà buông nhau.

- Hay! mới bạc làm sao chớ?

Buông nhau làm sao cho nỡ!

Thương được chừng nào hay chừng nấy,

Chẳng qua ông Trời bắt đôi ta phải vậy!

Ta là nhân ngãi, đâu phải vợ chồng.

Mà tính việc thủy chung?

Hai mươi bốn năm sau. Tình cờ đất khách gặp nhau.

Đôi cái đầu đều bạc.

Nếu chẳng quen lung đố nhìn ra được.

Ôn chuyện cũ mà thôi. Liếc đưa nhau đi rồi,

Con mắt còn có đuôi.

 

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Có phải ông Nguyễn Phú Trọng bị hạ độc? Nếu thế, ai đã đầu độc ông Trọng? Có phải tình báo Trung Quốc? Hay đàn em Nguyễn Tấn Dũng? Hay các quan chức tham nhũng sắp vô lò?
Làm lậu… là chuyện của nhiều lao động Trung Quốc nơi ven biển: Nhiều lao động Trung Quốc không giấy tờ tùy thân ở Bình Thuận.
Môi trường xanh là nỗ lực của nhiều sinh viên học sinh Hà Nội… Báo Công Thương kể về dự án: “Đổi giấy lấy cây” mới thành lập từ tháng 12 năm 2018 và được tổ chức vào mỗi thứ 7, chủ nhật cuối cùng trong tháng nhưng dự án này của Green Life Team đã thu hút sự quan tâm của rất nhiều học sinh, sinh viên Hà Nội và cộng đồng.
Bản tin TTXVN kể: Hưng Yên công bố bảo vật quốc gia tượng Phật Quan Âm chùa Mễ Sở… Ngày 23/5, tại chùa Mễ Sở, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên đã công bố một quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia đối với tượng Phật nghìn mắt nghìn tay (Quan Âm Thiên Thủ Thiên Nhãn).
Sách giáo khoa giả? Đúng vậy. Nhà in nào? Hẳn là nhà in chính phủ, mới in lậu tới hàng chục ngàn sách giáo khoa giả? Báo Tiền Phong kể chuyện thủ đô: Hàng chục nghìn cuốn sách giáo khoa giả bị phát hiện ở Hà Nội. Theo VnExpress: Hơn 30.000 sách giáo khoa, 40.000 đĩa tiếng Anh giả được quản lý thị trường ở Hà Nội phát hiện ngày 22/5.
Cô Ngọc Trinh tham dự liên hoan điện ảnh quốc tế, mặc trang phục hở hang trước ống kính truyền hình thế giới, mặc kiểu xuyên thấu để ai cũng nhìn rõ một khoảng đen giữa làn da trắng muốt…
Cá bè chết cả ngàn tấn… Bản tin VnExpress kể: 1.000 tấn cá bè chết sau năm ngày ở Đồng nai… Trong mang cá chết trên sông La Ngà có rất nhiều bùn, công an cùng cơ quan chức năng đã vào cuộc tìm nguyên nhân.
Vậy là sẽ nâng tuổi hưu… Vấn đề là nâng chậm hay nâng nhanh. Bản tin Zing ghi nhận: Chốt việc nâng tuổi nghỉ hưu lên lần lượt 62 với nam và 60 cho nữ, Bộ Lao động đưa ra hai lộ trình đồng thời đề xuất chọn phương án nâng với tốc độ chậm hơn.
Khắp nơi ô nhiễm. Cả Bắc, Trung, Nam cùng ô nhiễm… Điều ghi nhớ: ô nhiễm gây ra bệnh. Bản tin RFI kể rằng Ô nhiễm không khí chính là Sát thủ hàng loạt nơi chốn thị thành… Suyễn, ho, dị ứng, ung thư, đột quỵ…
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.