VIENNA - Các cường quốc và Iran đã tiến tới thỏa thuận lịch sử sau nhiều tháng đàm phán để giới hạn các hoạt động nguyên tử tại nuớc CH Hồi Giáo, và để giải tỏa các trừng phạt chống lại Tehran.
TT Obama tuyên bố “Mọi ngả đuờng tiến tới vũ khí nguyên tử với Iran đã bị cắt đứt” và TT Rouhani loan báo thỏa thuận đã mở ra kỷ nguyên mới trong các quan hệ giữa Iran và thế giới.
5 cường quốc thành viên HĐ Bảo An và Đức muốn hạn chế các hoạt động nguyên tử nhậy cảm đẻ bảo đảm Iran không chế tạo vũ khí nguyên tử trong khi Tehran cả quyết chỉ dùng kỹ thuật nguyên tử vào các mục đich hoà bình.
Trong 1 tuyên bố truyền hình, TT Obama khăng định: kết quả thương luợng giúp thế giới trở nên an toàn hơn – không lâu sau, nguyên thủ Iran phát biểu: các cầu nguyện của Iran đã trở thành hiện thực, sau 12 năm, thế giới đã công nhận các hoạt động nghiên cứu nguyên tử của Iran. Ông Rouhani và ngoại trưởng Zarif cùng mô tả cuộc tranh chấp về chuơng trình nguyên tử Iran như là “khủng hoảng không cần thiết”. Ngoại trưởng Zarif phát biểu: thỏa hiệp đạt đuợc không là hoàn hảo với mọi người nhưng là thành tựu khả thi tốt đẹp nhất.
Để thuyết phục QH phê chuẩn, TT Obama khẳng định: thỏa hiệp này buộc Iran tháo dỡ 2/3 cơ phận ly tâm và tồn kho máy ly tâm với sự giám sát quốc tế, loại bỏ 95% uranium tinh chế, chấp nhận tái tục các trừng phạt nếu thỏa thuận bị vi phạm, cho phép thanh tra tiếp cận bất cứ cơ sở vào vào bất cứ thời điểm nào. Ông Obama thông báo: cấm vận vũ khí đuợc duy trì 5 năm và cấm vận phi đạn duy trì 8 năm.
Mặt khác, trong thương luợng riêng, Iran ký với cơ quan nguyên tử năng quốc tế (IAEA) lộ đồ kiểm nhận các vấn đề đặc biệt của chương trình nguyên tử trong quá khứ và hiện tại – giám đốc IAEA Yukiya Amano cho hay đây là tiến triển cho phép cơ quan giám sát tìm hiểu các vấn đề có liên quan với yếu tố quân sự trong các hoạt động nguyên tử của Iran.
Israel nhanh chóng phản đối – Thủ Tuớng Netanyahu tuyên bố “Đây là 1 sai lầm lịch sử đem lại cho Iran hàng trăm tỉ MK để vận dụng bộ máy khủng bố, kế hoạch mở rộng và xâm lấn trong vùng và trên thế giới”.
TTK Ban Ki-moon hoan nghênh dàn xếp lịch sử – ông ca ngợi quyết tâm của các nhà thương thuyết và can đảm của các nhà lãnh đạo chấp nhận các thỏa hiệp, đóng góp cho hoà bình và ổn định của thế giới.
Chủ tịch Hạ Viện Mỹ John Boehner tuyên bố: thay vì chận đứng sự lan tràn của vũ khí nguyên tử tại Trung Đông, thỏa hiệp ký kết giữa Lục Cường và Iran tại Vienna sẽ chỉ thúc đẩy chạy đua vũ trang nguyên tử khắp thế giới – vị dân cử của đảng CH xác nhận các nhà lập pháp sẽ xem xét từng chi tiết của văn kiện. Các dân biểu khác cũng cảm thấy hoài nghi vì tin rằng Iran không đóng cửa vĩnh viễn với bom nguyên tử.
Thủ lãnh CH Thượng Viện Mitch McConnell nói: TT Obama xúc tiến thương luợng thay vì vận động thực hiện chỉ tiêu của Hoa Kỳ là chấm dứt chương trình nguyên tử tại Iran. Ông McConnell nói Lập Pháp có 60 ngày để phê duyệt sẽ tổ chức điều trần, đặc biệt về các nhân nhượng của Tehran – ông tỏ ý quan ngại về chính sách hậu thuẫn khủng bố của Iran và ý đồ phát triển khả năng phi đạn.
Các nhà lập pháp tại Capitol Hill không thể ban hành luật về thỏa hiệp nguyên tử, nhưng có quyền ngăn trở. Nghị sĩ nhiệm kỳ đầu Tom Cotton trong nhóm gửi thư cho lãnh tụ tối cao Iran hồi Tháng 3 tiên đoán Lập Pháp sẽ bác bỏ thỏa hiệp. Trong khi đó, nghị sĩ Ben Cardin, thủ lãnh DC tại ủy ban ngoại giao Thượng Viện, hô hào duyệt xét kỹ từng chi tiết vì thấy khó tin cậy nhóm lãnh đạo Iran.
TT Obama mô tả thỏa hiệp ký kết giữa Lục Cường và Iran là cơ hội để đối phuơng cũ tiến theo hướng mới – ông tuyên bố từ Bạch Ốc “Không thỏa hiệp có nghĩa là cơ nguy chiến tranh nhiều hơn tại Trung Đông”. Ông nói rõ: thương luợng kéo dài gần 2 năm qua đã cắt đứt mọi ngả đuờng dẫn tới bom nguyên tử và cho phép chuyên gia quốc tế kiểm tra mọi cơ sở nguyên tử tại Iran – ông nhấn mạnh: thoả hiệp này không xây dựng trên sự tin cậy mà bằng sự kiểm nhận.
Với ông Obama, đây là 1 thành tựu trong kế sách ngoại giao mà Bạch Ốc mô tả như là chứng thực chủ trương thuyết phục để tránh đối đầu.
Trong tuyên bố sáng Thứ Ba, ông Obama báo trước sẽ dùng quyền phủ quyết và hô hào Lập Pháp không ngăn trở – ông cũng định nói chuyện cùng trong ngày Thứ Ba với Thủ Tướng Netanyahu, quốc vương Saudi và các nhà lãnh đạo châu Âu về thỏa hiệp nguyên tử ký kết với Iran. Ông nói “Thỏa hiệp này là cơ hội chuyển sang 1 hướng mới – chúng ta nên nắm lấy cơ hội”.
TT Obama tuyên bố “Mọi ngả đuờng tiến tới vũ khí nguyên tử với Iran đã bị cắt đứt” và TT Rouhani loan báo thỏa thuận đã mở ra kỷ nguyên mới trong các quan hệ giữa Iran và thế giới.
5 cường quốc thành viên HĐ Bảo An và Đức muốn hạn chế các hoạt động nguyên tử nhậy cảm đẻ bảo đảm Iran không chế tạo vũ khí nguyên tử trong khi Tehran cả quyết chỉ dùng kỹ thuật nguyên tử vào các mục đich hoà bình.
Trong 1 tuyên bố truyền hình, TT Obama khăng định: kết quả thương luợng giúp thế giới trở nên an toàn hơn – không lâu sau, nguyên thủ Iran phát biểu: các cầu nguyện của Iran đã trở thành hiện thực, sau 12 năm, thế giới đã công nhận các hoạt động nghiên cứu nguyên tử của Iran. Ông Rouhani và ngoại trưởng Zarif cùng mô tả cuộc tranh chấp về chuơng trình nguyên tử Iran như là “khủng hoảng không cần thiết”. Ngoại trưởng Zarif phát biểu: thỏa hiệp đạt đuợc không là hoàn hảo với mọi người nhưng là thành tựu khả thi tốt đẹp nhất.
Để thuyết phục QH phê chuẩn, TT Obama khẳng định: thỏa hiệp này buộc Iran tháo dỡ 2/3 cơ phận ly tâm và tồn kho máy ly tâm với sự giám sát quốc tế, loại bỏ 95% uranium tinh chế, chấp nhận tái tục các trừng phạt nếu thỏa thuận bị vi phạm, cho phép thanh tra tiếp cận bất cứ cơ sở vào vào bất cứ thời điểm nào. Ông Obama thông báo: cấm vận vũ khí đuợc duy trì 5 năm và cấm vận phi đạn duy trì 8 năm.
Mặt khác, trong thương luợng riêng, Iran ký với cơ quan nguyên tử năng quốc tế (IAEA) lộ đồ kiểm nhận các vấn đề đặc biệt của chương trình nguyên tử trong quá khứ và hiện tại – giám đốc IAEA Yukiya Amano cho hay đây là tiến triển cho phép cơ quan giám sát tìm hiểu các vấn đề có liên quan với yếu tố quân sự trong các hoạt động nguyên tử của Iran.
Israel nhanh chóng phản đối – Thủ Tuớng Netanyahu tuyên bố “Đây là 1 sai lầm lịch sử đem lại cho Iran hàng trăm tỉ MK để vận dụng bộ máy khủng bố, kế hoạch mở rộng và xâm lấn trong vùng và trên thế giới”.
TTK Ban Ki-moon hoan nghênh dàn xếp lịch sử – ông ca ngợi quyết tâm của các nhà thương thuyết và can đảm của các nhà lãnh đạo chấp nhận các thỏa hiệp, đóng góp cho hoà bình và ổn định của thế giới.
Chủ tịch Hạ Viện Mỹ John Boehner tuyên bố: thay vì chận đứng sự lan tràn của vũ khí nguyên tử tại Trung Đông, thỏa hiệp ký kết giữa Lục Cường và Iran tại Vienna sẽ chỉ thúc đẩy chạy đua vũ trang nguyên tử khắp thế giới – vị dân cử của đảng CH xác nhận các nhà lập pháp sẽ xem xét từng chi tiết của văn kiện. Các dân biểu khác cũng cảm thấy hoài nghi vì tin rằng Iran không đóng cửa vĩnh viễn với bom nguyên tử.
Thủ lãnh CH Thượng Viện Mitch McConnell nói: TT Obama xúc tiến thương luợng thay vì vận động thực hiện chỉ tiêu của Hoa Kỳ là chấm dứt chương trình nguyên tử tại Iran. Ông McConnell nói Lập Pháp có 60 ngày để phê duyệt sẽ tổ chức điều trần, đặc biệt về các nhân nhượng của Tehran – ông tỏ ý quan ngại về chính sách hậu thuẫn khủng bố của Iran và ý đồ phát triển khả năng phi đạn.
Các nhà lập pháp tại Capitol Hill không thể ban hành luật về thỏa hiệp nguyên tử, nhưng có quyền ngăn trở. Nghị sĩ nhiệm kỳ đầu Tom Cotton trong nhóm gửi thư cho lãnh tụ tối cao Iran hồi Tháng 3 tiên đoán Lập Pháp sẽ bác bỏ thỏa hiệp. Trong khi đó, nghị sĩ Ben Cardin, thủ lãnh DC tại ủy ban ngoại giao Thượng Viện, hô hào duyệt xét kỹ từng chi tiết vì thấy khó tin cậy nhóm lãnh đạo Iran.
TT Obama mô tả thỏa hiệp ký kết giữa Lục Cường và Iran là cơ hội để đối phuơng cũ tiến theo hướng mới – ông tuyên bố từ Bạch Ốc “Không thỏa hiệp có nghĩa là cơ nguy chiến tranh nhiều hơn tại Trung Đông”. Ông nói rõ: thương luợng kéo dài gần 2 năm qua đã cắt đứt mọi ngả đuờng dẫn tới bom nguyên tử và cho phép chuyên gia quốc tế kiểm tra mọi cơ sở nguyên tử tại Iran – ông nhấn mạnh: thoả hiệp này không xây dựng trên sự tin cậy mà bằng sự kiểm nhận.
Với ông Obama, đây là 1 thành tựu trong kế sách ngoại giao mà Bạch Ốc mô tả như là chứng thực chủ trương thuyết phục để tránh đối đầu.
Trong tuyên bố sáng Thứ Ba, ông Obama báo trước sẽ dùng quyền phủ quyết và hô hào Lập Pháp không ngăn trở – ông cũng định nói chuyện cùng trong ngày Thứ Ba với Thủ Tướng Netanyahu, quốc vương Saudi và các nhà lãnh đạo châu Âu về thỏa hiệp nguyên tử ký kết với Iran. Ông nói “Thỏa hiệp này là cơ hội chuyển sang 1 hướng mới – chúng ta nên nắm lấy cơ hội”.
Gửi ý kiến của bạn
