Cần nhớ rằng lối sống lành mạnh vẫn luôn là cách quan trọng nhất để kiểm soát các loại bệnh chuyển hóa và duy trì sức khỏe tổng thể. (Nguồn: pixabay.com)
Wegovy, Ozempic và Mounjaro là các loại thuốc giảm cân và điều trị tiểu đường đã gây được tiếng vang lớn trong lĩnh vực tin tức y tế. Chúng nhắm vào các con đường điều tiết liên quan đến cả bệnh béo phì và tiểu đường, và được nhiều người coi là bước đột phá trong việc kiểm soát cân nặng, đường và huyết áp.
Nhưng liệu những loại thuốc này có giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của hội chứng chuyển hóa (metabolic disease) không? Điều gì đã thúc đẩy sự phát triển của chúng từ ban đầu?
Thật ra, cơ thể của chúng ta có sản xuất ra các phiên bản tự nhiên của những loại thuốc này, còn được gọi là hormone incretin, trong ruột. Có lẽ không có gì đáng ngạc nhiên khi chất dinh dưỡng trong thức ăn giúp điều chỉnh các hormone này. Nhưng có thể nhiều người sẽ tò mò khi biết rằng hàng ngàn tỷ vi khuẩn trong ruột của mình là chìa khóa để điều phối quá trình này. Dưới đây là góc nhìn từ trong ra ngoài về vai trò của hormone tự nhiên trong ruột và thực phẩm lành mạnh trong quá trình chuyển hóa và giảm cân.
Các vi khuẩn chuyên biệt ở ruột già lấy các thành phần thực phẩm không thể tiêu hóa như chất xơ và polyphenol – những thành phần thực vật bị loại bỏ trong nhiều thực phẩm chế biến sẵn – và biến chúng thành các phân tử kích thích hormone để kiểm soát sự thèm ăn và quá trình chuyển hóa của chúng ta. Chúng bao gồm GLP-1, phiên bản tự nhiên của Wegovy và Ozempic.
GLP-1 và các hormone khác như PYY giúp điều chỉnh đường huyết thông qua tuyến tụy. Chúng cũng thông báo cho bộ não biết rằng chúng ta đã ăn đủ, bao tử và ruột sẽ làm chậm quá trình di chuyển của thức ăn dọc theo đường tiêu hóa để cho phép quá trình tiêu hóa diễn ra. Hệ thống này có tên là: phanh đại tràng (colonic brake).
Trước khi có thực phẩm chế biến sẵn hiện đại, các con đường điều chỉnh sự chuyển hóa được chỉ đạo bởi hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh và đa dạng, sử dụng các hormone để kiểm soát quá trình chuyển hóa và sự thèm ăn của chúng ta một cách tự nhiên. Tuy nhiên, để cải thiện khả năng bảo quản và tăng cường hương vị, quá trình chế biến thực phẩm thường sẽ loại bỏ các phân tử sinh học như chất xơ và polyphenol.
Việc loại bỏ các thành phần quan trọng này dẫn đến kết quả là sự đa dạng của hệ vi sinh vật đường ruột bị giảm đi. Đây có thể là một yếu tố quan trọng góp phần làm gia tăng bệnh béo phì và tiểu đường.
Một con đường tắt cho chuyển hóa
Wegovy và Ozempic tái tạo năng lượng cho hệ thống phanh đại tràng và vi khuẩn trong ruột bằng các phân tử tương tự GLP-1. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh tính hiệu quả của chúng trong việc giảm cân và kiểm soát đường và huyết áp.
Mounjaro thì tiến bộ hơn một bước, kết hợp GLP-1 với một chất tương tự hormone thứ hai có nguồn gốc từ ruột non, gọi là GIP, và các nghiên cứu đang cho thấy liệu pháp kết hợp này thậm chí có hiệu quả hơn trong việc thúc đẩy giảm cân so với các liệu pháp chỉ sử dụng GLP-1 như Wegovy và Ozempic.
Những loại thuốc này bổ sung cho các biện pháp khác như phẫu thuật cấy ghép dạ dày (gastric bypass) được sử dụng trong những trường hợp bị hội chứng chuyển hóa nghiêm trọng. Các ca phẫu thuật này có thể hoạt động phần nào giống như Wegovy và Ozempic bằng cách bỏ qua quá trình tiêu hóa trong một số phần của đường tiêu hóa, và tạo ra môi trường trong đó các vi khuẩn trong ruột được tiếp xúc với thức ăn ít tiêu hóa hơn. Điều này đánh thức các vi khuẩn và kích thích tế bào trong ruột tạo ra các hormone như GLP-1 và PYY, có tác dụng hiệu quả trong việc kiểm soát cảm giác thèm ăn và quá trình chuyển hóa.
Nhiều bệnh nhân đã nhận thấy sự cải thiện đáng kể không chỉ về cân nặng và lượng đường huyết mà còn giảm thiểu được các dấu hiệu nghiêm trọng về tim mạch như đột quỵ và đau tim. Các hướng dẫn y tế ủng hộ việc sử dụng các loại thuốc mới dựa trên incretin như Wegovy, Ozempic và Mounjaro để kiểm soát các bệnh chuyển hóa có liên quan với nhau như bệnh tiểu đường, béo phì và bệnh tim mạch.
Xem xét các ảnh hưởng của những loại thuốc dựa trên incretin đối với não bộ và cảm giác ham muốn, các nhà nghiên cứu cũng đang đánh giá tiềm năng của chúng trong việc điều trị các bệnh phải là bệnh chuyển hóa như nghiện rượu, nghiện ma túy và trầm cảm.
Một phương pháp thần kỳ
Mặc dù các loại thuốc này đã có được những thành công và triển vọng nhất định, nhiều bác sĩ vẫn còn một số nghi vấn về chúng. Liệu những người chỉ hơi béo phì một chút có nên sử dụng những loại thuốc này không? Những rủi ro khi kê toa các loại thuốc này cho trẻ em và thanh thiếu niên để kiểm soát cân nặng dài hạn là gì?
Mặc dù các liệu pháp dựa trên incretin có vẻ như ‘thuốc trị bách bệnh,’ nhưng chúng cũng có các hiệu ứng phụ như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy và táo bón. Những triệu chứng này liên quan đến cách thuốc hoạt động để làm chậm đường tiêu hóa. Các hiệu ứng phụ hiếm gặp nghiêm trọng hơn bao gồm viêm tuyến tụy và tê liệt dạ dày.
Ngoài ra, những loại thuốc này cũng có thể làm teo, mất cơ bắp và mỡ, đặc biệt là khi không tập thể dục. Việc tăng cân đáng kể sau khi ngừng thuốc đặt ra nhiều thắc mắc về tác dụng lâu dài và khả năng quay lại với việc chỉ dựa vào lối sống lành mạnh để kiểm soát cân nặng.
Dù đa số chúng ta đều rất mong có thể tìm ra những giải pháp nhanh chóng, lối sống lành mạnh vẫn là cách quan trọng nhất để kiểm soát các loại bệnh chuyển hóa và sức khỏe tổng thể. Nó bao gồm tập thể dục đều đặn, kiểm soát căng thẳng, đảm bảo ngủ đủ giấc, môi trường sống trong lành và chế độ dinh dưỡng cân bằng.
Đối với những người chưa mắc bệnh béo phì hoặc tiểu đường, họ có thể tái khởi động cơ chế tự nhiên của ruột để kiểm soát sự thèm ăn và quá trình chuyển hóa bằng cách quay lại với các loại thực phẩm tự nhiên và kích thích hệ vi sinh vật đường ruột. Thêm vào đó, nên ít sử dụng các thực phẩm chế biến sẵn mà sử dụng nhiều thực phẩm giàu chất xơ và polyphenol như flavonoid và carotenoid. Điều này có thể đóng một vai trò quan trọng giúp quý vị tránh xa nguy cơ bị béo phì và các bệnh về chuyển hóa.
Nguồn: “Your body already has a built-in weight loss system that works like Wegovy, Ozempic and Mounjaro – food and your gut microbiome” được đăng trên trang TheConversation.com.
Gửi ý kiến của bạn
