Mọi người thỉnh thoảng sẽ bị nấc cụt và đôi khi các cơn nấc cụt khá lì lợm, không chịu biến đi.
Nấc cụt là sự co thắt không chủ ý của cơ hoành (diaphragm) – cơ ngăn cách phần ngực với phần bụng, đóng vai trò chính trong việc hít thở – sau đó là các dây thanh âm đóng lại đột ngột.
Thuật ngữ y học của nấc cụt là singultus, bắt nguồn từ chữ ‘singult’ trong tiếng Latinh có nghĩa là “lấy hơi lên trong khi khóc.”
Đối với hầu hết mọi người, nấc cụt gây khó chịu và không kéo dài lâu. Nhưng đối với một số người, chúng có thể dai dẳng, kéo dài hơn hai ngày. Tin tốt là có nhiều cách đơn giản để giảm bớt những cơn nấc cụt thông thường – và cũng có cách điều trị khi chứng nấc cụt kéo dài.
Điều gì khiến ta bị nấc cụt?
Nấc cụt là do một cung phản xạ gây ra: con đường thần kinh vận động chuyển một cảm giác thành một phản ứng vật lý. Các cảm giác trong cung này đến từ não, tai mũi họng, cơ hoành và các cơ quan ở ngực và bụng.
Các tín hiệu cảm giác truyền đến một phần của não, cùng với phần trên của tủy sống, được gọi là “trung tâm nấc cụt.”
Từ trung tâm nấc cụt, các tín hiệu truyền trở lại cơ hoành và các cơ nằm giữa các xương sườn (cơ liên sườn), khiến chúng co giật. Sự co giật của các cơ này hút không khí vào phổi và sự hít vào đột ngột này làm cho khe hở giữa các dây thanh âm, hoặc thanh môn, đóng chặt lại. Việc đóng cửa bất ngờ này tạo ra âm thanh “hic” (hay “hức”).
Bất cứ điều gì ảnh hưởng đến cung phản xạ này đều có thể dẫn đến nấc cụt. Phổ biến nhất là khi chúng ta đang no căng bụng sau khi ăn quá nhiều hoặc khi uống nước ngọt. Điều này có nghĩa là các tín hiệu cảm giác từ dạ dày có thể kích hoạt cung phản xạ.
Ăn ớt cay, uống rượu, hút thuốc và quá phấn khích cũng có thể kích hoạt cung phản xạ này, dẫn đến nấc cụt.
Thậm chí, người ta còn quan sát thấy một số thai nhi khỏe mạnh đang nấc cụt khi siêu âm. Trên thực tế, một số nhà nghiên cứu tin rằng nấc cụt là một cơ chế giúp phổi chuẩn bị cho việc thở ngay sau khi em bé chào đời.
Nấc cụt sẽ kéo dài bao lâu? Ta có thể làm gì?
Một cơn nấc cụt kéo dài không quá 48 tiềng đồng hồ thường không đáng lo ngại. Chúng thường tự hết.
Trường hợp nấc cụt không tự hết, có nhiều cách để ngăn cung phản xạ lại. Như uống thức uống có đá lạnh và ấn xoa mắt nhẹ nhàng được cho là làm tăng hoạt động của một dây thần kinh dài (phế vị) trong não.
Các thủ thuật như tái hô hấp vào túi giấy hoặc túi nhựa có hiệu quả bởi vì nó làm tăng nồng độ carbon dioxide trong máu. Điều này giúp ngăn chặn các chuyển động của các cơ liên quan đến nấc cụt. Nhưng mà việc tái hô hấp (rebreathing) có nguy cơ gây đau tim, tuy thấp nhưng nghiêm trọng, vì vậy chỉ nên được thực hiện dưới sự giám sát y tế.
Tuy nhiên, có rất ít bằng chứng cho thấy các thủ thuật và can thiệp này có hiệu quả.
Khi nào chúng ta nên lo lắng về nấc cụt?
Nếu các cơn nấc kéo dài hơn hai ngày, chúng được gọi là nấc cụt dai dẳng. Nếu chúng kéo dài hơn hai tháng, chúng được gọi là nấc cụt khó chữa. Nấc dai dẳng và khó chữa, được gọi chung là nấc cụt mãn tính, có thể khá khó chịu và có thể là dấu hiệu của một căn bệnh nghiêm trọng, vì vậy quý vị cần phải đi khám bác sĩ.
Những người bị nấc cụt mãn tính sẽ trải qua một cuộc điều tra toàn diện. Hồ sơ bệnh lý của họ thường sẽ cung cấp manh mối đáng kể cho các yếu tố kích hoạt. Một số loại thuốc như thuốc chống động kinh, rượu, thuốc lá và sử dụng chất kích thích đều có thể gây ra nấc cụt.
Vì các cơ quan ở ngực và bụng có liên quan đến cung phản xạ, nên có thể các cơ quan này cần phải được kiểm tra, như chụp ảnh phổi hoặc nội soi phần trên (trong đó một ống có camera nhỏ được đưa vào cổ họng để xem đường tiêu hóa trên).
Một nghiên cứu từ Pháp cho thấy 80% bệnh nhân bị nấc cụt mãn tính có gì đó bất thường ở thực quản và dạ dày, trong đó bệnh trào ngược là phát hiện phổ biến nhất.
Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra tai, mũi và họng của quý vị, vì dị vật kích thích tai hoặc nhiễm trùng cổ họng cũng có thể là nguyên nhân gây nấc cụt.
Quý vị có thể sẽ phải chụp quét não nếu có các dấu hiệu đáng lo ngại như thay đổi giọng nói và yếu cơ mặt và tứ chi.
Điều trị nấc cụt mãn tính như thế nào?
Sau khi kiểm tra toàn diện, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị dựa trên nguyên nhân cơ bản, nếu có thể.
Những người bị nấc cụt thường có vấn đề về trào ngược dạ dày, vì vậy họ có thể sẽ được cho sử dụng thuốc chống trào ngược.
Một số loại thuốc khác thường được sử dụng để điều trị nấc cụt bao gồm thuốc chống buồn nôn metoclopramide và baclofen, được sử dụng để điều trị chứng co cứng cơ (căng cơ hoặc trương lực quá mức).
Có bằng chứng mới cho thấy thuốc gabapentin được sử dụng để điều trị co giật, cũng có thể có hiệu quả đối với chứng nấc cụt.
Trong tương lai sẽ có những phương pháp điều trị nào?
Các nhà nghiên cứu gần đây đã phát triển một ống uống cứng có van ở đầu vào, đòi hỏi người uống phải dùng nhiều lực để hút. Ống này được gọi là dụng cụ ép hút và nuốt, hay FISST.
FISST được cho là làm ngừng cung phản xạ nấc cụt bằng cách kích thích các dây thần kinh cảm giác gây co cơ hoành và thanh môn.
Một nghiên cứu có 249 người tham gia thử nghiệm FISST, hơn 90% báo cáo kết quả tốt hơn so với các biện pháp tự khắc phục tại nhà.
Tuy nhiên, cho đến nay, nghiên cứu về FISST vẫn chưa so sánh nó với một nhóm không được điều trị, nên cũng chưa rõ nó hiệu quả hơn bao nhiêu so với giả dược.
Việt Báo phỏng dịch theo bài viết “What causes hiccups and how can you get rid of them?” của Vincent Ho, được đăng trên trang TheConversation.
Gửi ý kiến của bạn