Thời kỳ phụ nữ tắt kinh thường ở tuổi 48 tới 52. Nhưng cũng có trừơng hợp đàn bà mất kinh sớm hơn, trước 40 tuổi, hay trễ hơn trên dưới 55 tuổi. Phụ nữ mất kinh chia làm nhiều giai đoạn: thời kỳ trước khi mất kinh (premenopause), sắp sửa tắt kinh (perimenopause), lúc hết kinh (menopause) và sau khi mãn kinh (postmenopause).
Ở đây chúng ta chỉ nói về thời kỳ sắp tắt kinh của phụ nữ (perimenopause).
Nhưng trước hết, phụ nữ nên biết lúc sắp mất kinh sẽ ra sao"
Buồng trứng sẽ sắp hết nang trứng-follicles. Bình thường, kích thích tố FSH (follicle-stimulating hormone) kích thích nang trứng để sửa soạn trứng rụng. Nhưng nếu nang trứng không đáp ứng được kích thích tố FSH, trứng sẽ không rụng. Cơ thể phụ nữ sẽ không còn sản xuất kích thích tố estrogen. Màng nhày tử cung sẽ không dầy lên được, và do đó phụ nữ sẽ không có kinh nguyệt được.
Trong thời kỳ sắp tắt kinh, kích thích tố progesterone cũng ít sản xuất và đó là lý do làm đường kinh ra nhiều hơn.
Kích thích tố estrogen lên xuống thất thường gây ra nhiều triệu chứng lúc sắp tắt kinh.
Những triệu chứng thường thấy như:
. đường kinh thất thường. Ngay lúc cơ thể giảm sản xuất estrogen và progesterone, là đã bắt đầu ảnh hưởng tới đường kinh. Chu kỳ đường kinh ngắn lại từ 28 ngày xuống 25-26 ngày. Đôi khi tháng sau sẽ mất kinh. Đôi khi máu huyết ra thất thường nhất là đàn bà ở tuổi 40 (ít ra là 70 phần trăm phụ nữ).
. Đau bụng máu lúc có kinh.
. Có bướu ở tử cung (uterine fibroids).
. Mặt đỏ phầng, ra mồ hôi, nhức nửa bên đầu.
. Tình dục yếu.
. Ngủ không được.
. Trí nhớ kém.
. Tính tình thay đổi thất thường.
. Âm hộ khô ráo.
. Mâp, lên cân.
. Đi tiểu thường xuyên.
Làm sao biết mình sắp tắt kinh"
Thường thì có nhiều yếu tố có thể tiên đoán phụ nữ sắp mất kinh. Thí dụ: tuổi tác, kinh nguyệt thất thường, mặt đỏ phầng phầng, và nếu thử nghiệm sẽ thấy vài kích thích tố thay đổi như: kích thích tố tuyến giáp trạng, estradiol và FSH. Nhưng thử nghiệm kích thích tố FSH không phải là cách toàn hảo để định bệnh sắp mất kinh, vì kết quả thay đổi thất thường.
Gần thời kỳ mất kinh cũng là lúc lộn xộn khi phụ nữ muốn có bầu:
Thường khi sắp tắt kinh, nếu phụ nữ muốn có bầu sẽ còn bị trở ngại nhiều hơn. Vì trứng rụng không đều, sẽ ít có hy vọng mang thai. Trứng đã không được tốt, lại khó rụng. Khi lớn tuổi, lương kích thích tố progesterone sản xuất ít hơn, sẽ làm trứng đã thụ thai khó đậu trong tử cung hơn.
Điều trị trong thời kỳ sắp mãn kinh:
. Có thể uống thuốc điều kinh liều lượng thấp (estrogen bằng hay thấp hơn 35 micrograms). Thuốc điều kinh dùng được nếu phụ nữ không hút thuốc lá hay phụ nữ có tiểu sử ung thư vú. Thuốc ngừa thai giúp điều chỉnh đường kinh, tránh thụ thai, chữa một số triệu chứng như mặt đỏ, hay giúp tính tình khỏi thay đổi thất thường. Khi uống thuốc ngừa thai, lượng kích thích tố từ buồng trứng chấm dứt sản xuất. Nhưng sẽ thay thế bằng thuốc uống ngừa thai với kích thích tố estrogen và progesterone.
. Phương pháp thứ 2 là phương pháp trị liệu thay thế bằng kích thích tố estrogen (ERT) hay kích thích tố (HRT) bao gồm kích thích tố estrogen và progesterone.
Mặc dù FDA cho phép dùng cả 2 cách ERT và HRT (sau khi hết kinh), nhưng nhiều bác sĩ vẫn xử dụng thuốc trong trường hợp nếu phụ nữ có những triệu chứng trầm trọng khi sắp mất kinh.
. Phụ nữ có thể dùng kem progesterone cho âm hộ bớt khô. Đôi khi dùng kem estrogen. Đôi khi dùng Replens nhiều lần mỗi tuần lễ, cũng để bớt khô. Có khi dùng đồ chơn như K-Y jelly, Silk-E hay Astroglide trong trường hợp phòng the. Nếu cần, xin hỏi bác sĩ gia đình. Phải dùng sản phẩm đặc biệt, không nên dùng petroleum jelly hay baby oil, vì dễ bị ngứa.
Những phương pháp khác để điều trị triệu chứng khi sắp tắt kinh như:
. Dinh dưỡng. Đừng để đường trong máu xuống quá thấp, vì có thể làm cơ thể bứt rứt, tính tình thay đổi. Nên ăn nhiều đồ bổ dưỡng có bạch đản-protein, đồ ăn ít dầu mỡ. Tránh đồ ăn kích thích như đồ cay, chocolate, caffeine và rượu. Vì đôi khi sẽ làm bệnh đỏ mặt tăng thêm.
. Tâp thể dục. Đi bộ 30 phút mỗi ngày, 5 hay 6 ngày mỗi tuần. Thể dục sẽ giúp cơ thể khỏe ra, ngủ ngon hơn, xương cứng cáp hơn, và bớt mập. Tập thể dục còn giảm triệu chứng đỏ mặt, giảm nguy cơ ung thư, tiểu đường và bệnh tim mạch.
Nói tóm lại, khi phụ nữ tới 40 là lúc phải nghĩ đến giữ gìn sức khỏe thận trọng hơn. Vì từ đây, phụ nữ có thể bắt đầu mắc nhiều bệnh hoạn kinh niên. Khi tuổi già, kích thích tố estrogen giảm đi. Và cũng đúng là lúc phụ nữ phải nghĩ đến việc phòng ngừa bệnh tật. Tất nhiên là phải khám bệnh định kỳ, phòng ngừa bệnh loãng xương, bệnh tim mạch, ung thư vú, ung thư ruột già, và bệnh lãng quên Alzheimer.
Thời kỳ sắp mãn kinh là dấu hiệu của những năm tháng sẽ có nhiều đổi thay trong cuộc đời phụ nữ.
(Ghi chú: bài này viết với mục đích nâng cao kiến thức, không dùng để tự trị liệu. Nếu bạn có những thắc mắc về vấn đề bệnh tật hay thuốc men, xin hỏi bác sĩ gia đình).
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., FAAFP; E-mail: nmtran@hotmail.com ; Điện thoại: (714) 547-3915.
Gửi ý kiến của bạn
