Về mặt tiêu cực thì tài chánh là một trong nhiều trở ngại cho một chuyến đi xa. Nhưng ta cứ liệu cơm gắp mắm. Nhiều tiền thì lên núi xuống biển, tới nơi danh lam đô hội. Ít tiền thì ta cứ kiếm nơi thuận tiện thanh vắng, gần nhà, cắm trại cuối tuần.
Trong chuyến đi, cũng nên cẩn thận với vấn đề thức ăn đồ uống kẻo lại đau ốm, mất vui.
Thực phẩm, nấu nướng là một quan tâm lớn cho mỗi lần đi xa, nhất là tới những quốc gia đang phát triển. Ngoài việc ăn theo khẩu phần đặc biệt vì tiểu đường, cao Cholesterol, cao huyết áp, ta còn phải để ý tới cách thức nấu nướng, phục vụ, phẩm chất của thức ăn.
Vài quốc gia Á Châu giờ đây vẫn còn dùng phân người, súc vật tươi để nuôi tưới rau, mà phân tươi này nhiều khi còn ký sinh trùng. Chẳng hạn rau không rửa kỹ, nấu không chín sẽ là nguồn gốc các bệnh sán lải, kiết lỵ, viêm gan. Ngoài ra còn tệ trạng bón nhiều phân hóa học, rau trái chứa nhiều hóa chất nguy hại. Những thủy sản tôm, cua, sò, hến của vùng nước tù túng, nhiễm độc, thịt ôi không ướp lạnh, sữa tươi không khử trùng .. cũng gây ra nhiều bệnh khác. Tuy nhiên, để tránh bệnh tật do thức ăn, ta nên theo lời khuyên của bác sĩ Vicenzo Marcolongo, Giám đốc một tổ chức chuyên về vấn đề an toàn du lịch, ở Nữu Ước: Cook it, peel it or forget it. Ý giả là nếu ta không nấu kỹ thực phẩm, không tự tay bóc vỏ trái cây, thì đừng có ăn, kẻo lại mang họa vào thân. Ông ta cũng khuyên nên ăn vặt, nhiều bữa nhẹ trong ngày, với lý do là ít thức ăn trong bao tử, dịch vị chua có thể giết bớt hoặc làm giảm độc tính của sinh vật gây bệnh. Nước uống cũng là vấn đề quan trọng cho khách lãng du xuyên lục điạ.
Ở Mỹ, nước máy hầu như rất an toàn cho mọi dịch vụ cần đến nó. Nhưng ở nhiều quốc gia Á châu, nước không được an toàn để uống hay để đánh răng. Cho nên, để tránh trở ngại du lịch, ta nên uống nước đun sôi, nước đóng chai có hơi, nước trái cây nguyên chất, tránh uống nước máy, nước đá cục. Cũng có thể mua ở tiệm thuốc tây, tiệm bán đồ thể thao, cắm trại, ít viên Halazone, Potable Aqua để làm tinh khiết nước. Đi tới các quốc gia có y khoa phòng ngừa cao thì ta cũng không ngại mấy. Nhưng tới vùng đang được phát triển thì nên e dè các bệnh dễ lây lan. Nhiều quốc gia nhiệt đới ở Đông Nam Á Châu, bệnh sốt rét ngã nước do muỗi Anophele truyền vi khuẩn, vẫn còn hoành hành. Do đó ta cần phòng ngừa, nằm mùng tránh muỗi cắn, mặc quần áo che toàn thân, bôi thuốc đuổi muỗi. Xin bác sĩ cho thuốc viên (Mefloquine), uống phòng ngừa trước khi đi, trong thời gian ở đó và sau khi về. Muỗi cũng gây ra vài bệnh như Yellow Fever, Japanese B Encephalitis, nhưng có thể chích ngừa được trước khi đi du lịch.
Bệnh do thực phẩm, nước uống nhiễm độc gây ra có thể là viêm gan loại A và B. Các bệnh này đều chích ngừa trước khi đi. Riêng bệnh tiêu chẩy, tháo dạ thì thường hay xẩy ra và gây nhiều khó chịu cho người mắc bệnh. Chả thế mà trong y học Mỹ, họ đã có danh từ riêng cho bệnh này là Traveller's Diarrhea. Và có người đã ví : đi du lịch để mở rộng kiến thức và để làm lỏng đại tiện. Thủ phạm gây bệnh gồm nhiều vi khuẩn khác nhau, nhưng thông thường nhất là chú trùng E. Coli, lẩn quẩn trong rau, hải sản nhiễm độc qua phân tươi.
Để tránh tiêu chẩy, do thực phẩm nước uống nhiễm trùng gây ra, ta lại nhớ lời khuyên của BS Marcolongo là, nếu chẳng đun sôi, chẳng nấu chín, chẳng tự bóc vỏ, thì đừng tiêu thụ.
Rồi phòng ngừa, điều trị. Làm hai viên Pepto-Bismol bốn lần trong ngày khi ăn và khi đi ngủ, uống một viên trụ sinh Bactrim, Cipro một lần trong ngày, giúp ngừa được phần nào.
Khi bị tiêu chẩy, điều cần làm là uống thật nhiều nước tinh khiết có pha khoáng chất để bù chỗ nước mất đi, uống ít viên Imodium A-D để giảm nhịp co bóp của ruột già. Trầm trọng thì gặp bác sĩ thử nghiệm coi bệnh do sinh vật nào gây ra để được điều trị bằng thuốc kháng sinh thích hợp.
Có bệnh kinh niên đang điều trị thì mang thuốc men đầy đủ. Mang theo ít thuốc chống dị ứng, thuốc cảm. Xin bác sĩ cho thuốc nhiều hơn số ngày định đi, phòng trường hợp vui ở lại lâu hơn, hoặc có trở ngại, trì hoãn phương tiện giao thông.
Mang theo vài món cấp cứu như băng keo, bông gòn, cái kéo nhỏ, ống cặp sốt, thuốc mỡ trụ sinh ngoài da, lọ thuốc đau mắt, ít viên thuốc đau nhức, sổ mũi, dị ứng (Tylenol, Aspirin, Sudafed, Benadryl, thuốc ho Robitussin), thuốc trị tiêu chẩy (Imodium, Lomotil), vài chục viên thuốc kháng sinh đa dụng như Ampicillin, Bactrim.
Nhớ giữ thuốc trong chai có nhãn hiệu nguyên thủy, toa thuốc với cách dùng, nhất là dược phẩm có chất gây mê narcotic, kẻo quan thuế một vài nơi tịch thu. Khi dùng Insulin cho bệnh tiểu đường, cần được bác sĩ chỉ cách điều chỉnh liều lượng theo múi giờ mới. Mang theo giấy tờ liên hệ tới bệnh tình, như bệnh gì (tên bệnh bằng tiếng Anh), đã đau bao lâu, điều trị bằng thuốc gì, dị ứng với thuốc hay thực phẩm gì, các giải phẫu trong quá khứ.
Trên đây là những sửa soạn cho chuyến đi xa. Còn nếu chỉ đi gần, cắm trại cuối tuần thì điều cần làm là cất thực phẩm nấu sẵn mang theo khỏi hư hao, nhiễm độc.
Thức ăn mà không được giữ cẩn thận là dễ hư, gây rủi ro đau yếu.
Sau đây là vài điều có thể áp dụng để tránh các rủi ro này:
A - Dùng một thùng ướp lạnh (cooler) để chứa thực phẩm. Xếp thực phẩm ở dưới, đặt túi nước đá lên trên.
B - Gói thực phẩm riêng rẽ và kín, nhất là thịt cá chưa nấu để tránh nước chẩy ra và lẫn vào món ăn khác;
C - Đừng để thùng ướp lạnh trong thùng xe vì hơi nóng làm nước đá mau tan;
D - Tới nơi cắm trại, để thùng thức ăn nơi có bóng cây mát;
E - Đậy kín thực phẩm, bát đĩa cho tới khi ăn để tránh ruồi bọ bám vào;
F - Rửa tay trước khi khi ăn và phân chia thực phẩm;
G - Loại bỏ thực phẩm đã để ra ngoài không khí quá hai giờ.
Kết luận
Kết quả một nghiên cứu đăng trong tạp chí Psychosomatic Medicine tháng 9-10 năm 2000 cho hay: Các kỳ đi nghỉ vacations không những mang lại niềm vui cho gia đình mà còn tăng cường sức khỏe và tuổi thọ của con người. Quan sát 12.000 người đàn ông tham dự cuộc tìm hiểu về hậu quả của nghỉ hè trên bệnh động mạch tim, cho hay nhóm đi nghỉ mỗi năm bốn năm lần ít nguy cơ bị bệnh này và tỷ lệ tử vong cũng giảm tới 40%.
Bác sĩ Joseph Mercola, một chuyên viên y tế uy tín tại Mỹ kết luận rằng, sự cân bằng của đời sống là chìa khóa của sức khỏe tốt. Cho nên cần có sự nghỉ ngơi xen kẽ vào thời gian làm việc. Nghỉ hè du lịch là nhắm vào mục đích đó.
Và, cũng như Mme De Stael có nói "The more I see the other countries, the more I love my own". Vâng, quê hương vẫn đẹp hơn cả, nhất là một quê hương tự do, dân chủ, phú cường.
Bác sĩ Nguyễn Ý-ĐỨC
Thưa quý vị, những bài đã đăng tải trong Y Dược Ngày Nay tháng vừa qua bao gồm:
Tin tức Y Học của Bs Nguyễn Văn Thịnh như Siêu Vi trùng bệnh SIDA có thể phát hiện được bằng trắc nghiệm đơn giản trong nước bọt, tác dụng của cà phê lên hệ tiêu hóa, não bộ thích nghi vơí tình trạng căng thẳng như thế nào, ức chế serotonine quá mức có thể gây tử vong đột cho trẻ sơ sinh, lần đầu tiên trên thế giới đã có thể giải phẫu ghép hai cánh tay cùng một lúc, một phương pháp mới điều trị sỏi thận bằng laser, không khí ô nhiễm tăng nguy cơ viêm tĩnh mạch, tác dụng cà phê lên não bộ, thuốc mới điều trị ung thư nhiếp hộ tuyến, rau xà lách chứa omega-3. Bs Trần Mạnh Ngô thông tin liên hệ bệnh túi mật và kích thích tố trị liệu estrogen. Bs Trần Mạnh Ngô cũng tóm tắt kết quả một nghiên cứu cách dùng gel lidocaine giảm đau vú khi chụp hình mammogram cho phụ nữ. Bs Huỳnh Đỗ Phi và Ds Lê Văn Nhân vơí điều trị toàn diện bệnh lao kháng thuốc diện rộng.
Trong phần Y Học thường thức, Bs Nguyễn Thị Nhuận bàn luận vấn đề thiền và sức khỏe. Bs Nhuận có những lời khuyên khi chuyên chở trẻ em cho an toàn.
Bs Nguyễn Ý Đức khuyến cáo cần điều trị cấp cứu nếu bị đau tim, tức ngực. Bs Ý Đức chỉ dẫn thêm đôi điều về cà phê và nước uống và đặc biệt giảm thiểu căng thẳng trong đời sống. Bs Bùi Xuân Dương nói về ung thư ruột già, một trong những ung thư thường xuyên và nguy hiểm nhất tại Hoa Kỳ. Trong phần Y Dược Khoa Thực Hành, Bs Nguyễn Văn Thịnh tóm tắt cấp cứu nội khoa: các rối loạn của thực quản và dạ dầy, bệnh gan và đường mật.
Bs Nguyễn văn Đích trình bày chi tiết về sạn thận. Trong một bài khác, Bs Đích cũng cho biết thông tin điều trị tiểu đường loại 2 sau các nghiên cứu ACCORD và ADVANCE, nhấn mạnh những tiêu chuẩn mơí trong việc theo dõi A1C trong việc điều trị bệnh tiểu đường loại 2.
Trong Y Khoa Lâm Sàng, Bs Trần Mạnh Ngô trình bày một số bệnh khi bị đau bụng. Bs Thái Minh Trung trả lời câu hỏi về hội chứng serotonin, khi chất serotonin tăng quá độ trong cơ thể. Theo Bs Trung thì thiền không gây hội chứng serotonin, nhưng một số rất ít sinh viên có thể vừa thiền, vừa sử dụng ma túy, nên mới sảy ra hội chứng serotonin. Bs Bùi Minh Đức tiếp nối tìm hiểu nguyên nhân vua Quang Trung tạ thế. Bs Nguyễn Tài Mai thông tin một trường hợp lâm sàng bệnh nhân bị chấn thương não thùy và tiểu não tại nhà thương Massachusetts do các bác sĩ Mills, Gonzalez và Jaffe điều khiển. Bài đăng trong báo New England Journal of Medicine, số 14 tháng 8. Trong mục Dược Phẩm, có nhiều thông tin quan trọng của Ds Lê văn Nhân về thuốc Salmeterol trị suyễn có thể gây nhiều biến chứng trầm trọng, tìm hiểu thuốc Vastarel, thứ thuốc thường dùng ở Việt Nam, nhất là khoa tim mạch, phụ nữ uống dầu cá trong khi có bầu giảm nguy cơ hen suyễn cho con, và đường Fructose có thể tạo mỡ trong cơ thể. Ds Nhân tóm tắt một số thông báo của FDA như: cẩn trọng trong việc dùng thuốc chữa cao mỡ Simvastatin và thuốc chỉnh rung mạch tâm nhĩ tim Amiodarone, báo động thuốc Na divalproex liên hệ nguy cơ hạ thấp thân nhiệt, và nên cẩn thận khi dùng một số thuốc kháng sinh gây bệnh tiêu chảy C. difficile. Trong phần Khảo cứu Y Khoa, Bs Dương Quí Sĩ và nhiều tác giả khác, trong đó có Gs Đinh Xuân Anh Tuấn cho biết kết quả nghiên cứu Rho-kinases và bệnh suy hô hấp mãn tính (COPD). Bài này sẽ được trình bày trong Hội Nghị Phổi Âu Châu tại Berlin vào ngày 5 tháng 10 năm 2008. Bs Nguyễn Đình Bá và đồng nghiêp Bs Michael Roake trình bày những hình ảnh F-18 FDG PET/CT, nghiên cứu Ung thư phổi (non-small cell carcinoma) di căn vào màng mạch (choroids) mắt và các bắp thịt xung quanh mắt. Bài đăng trong báo Clinical Nuclear Medicine, tập 33, 2008.
Trong phần Thảo Luận báo Y khoa có nhiều bài của Bs Nguyễn Tài Mai như Lịch Sử Y Khoa, trong báo New England Journal of Medicine tháng 8, 2008, trong đó có bài nói về Nguồn gốc phân tử của ung thư. Bs Mai giới thiệu sách Bệnh Máu mới tái bản tên là Hemostasis and thrombosis – Basic principles and clinical practice, do tác giả R.W. Colman và các cộng sự viên biên khảo. Bs Nguyễn văn Đích tường trình bệnh lao ở người nhập cư Hoa Kỳ. Ds Lê Văn Nhân vơí bài nói về Chất Xơ trong thức ăn giảm nguy cơ biến chứng khi mang thai. Bs Trần Mạnh Ngô thông tin người Á Châu bị bệnh mắt thoái hóa điểm vàng cao hơn người da trắng.
Trong phần Y Sinh Học, Ts Nguyễn Đức Thái bàn luận một bộ môn quan trọng Sinh Học Tổng Hợp (Synthetic Biology) hay Sinh học kiến tạo (Constructive Biology), mặc dầu còn trong giai đoạn phôi thai nhưng nhiều hứa hẹn mang lại một cách mạng mơí trong sinh học với nhiều tiềm năng quan trọng trong xã hội, như chế tạo dược phẩm, tạo năng lượng và xử lý môi trường. Trong phần Hỏi đáp y học, Bs Trần Mạnh Ngô trả lời vấn đề chích ngừa bệnh sưng phổi trong mùa đông. Bs Nguyễn Trần Hoàng cho biết phương pháp nào hữu hiệu nhất trong việc phòng ngừa tái phát và lây lan của bệnh Herpes ở đường tình dục, và vấn đề dinh dưỡng khi bị ung thư. Bs Đặng văn Việt trả lời một trường hợp mổ mắt cận thị. Bs Huỳnh Đỗ Phi trả lơì một câu hỏi trong việc điều trị bệnh lao.
Trong phần Tham Khảo, có rất nhiều bài hữu ích, như: góp ý thuật ngữ của Ds Lê văn Nhân, một loạt bài của bác sĩ thú y Nguyễn thượng Chánh nói về bệnh ngứa của người bơi lội, Muỗi hổ Á Châu, Thế vận hôi 2008 chào đón high tech doping, và Tìm hiểu loại cá Escolar có nhiều dầu. Tiến sĩ Dược Khoa Trần Viết Hưng tham khảo Acid béo và Omega-3. Bs Nguyễn Tài Mai chỉ cách trồng rau trên giấy ăn. Và sau hết, Ts Nguyễn Thanh Truyết bàn luận ảnh hưởng chất phóng xạ lên con người.
Xin kính chào các bạn và quí vị và xin hẹn gặp lại tháng sau. Y Dược Ngày Nay, www.yduocngaynay.com, một Trang Web Y Khoa của người Việt viết cho người Việt
Gửi ý kiến của bạn
