Hôm nay,  

Mất cân bằng trong kinh tế toàn cầu: kinh tế và văn hóa trong nước Mỹ (Bài 9)

03/02/202009:54:00(Xem: 13425)

Một nghịch lý xã hội ở chỗ đảng Dân Chủ chủ trương bảo vệ dân nghèo, nhưng ngược lại giới công nhân thợ thuyền da trắng lại bỏ phiếu cho nhà tỷ phú địa ốc Donald Trump cho dù họ bị thiệt thòi nhiều nhất nếu các chương trình trợ cấp xã hội bị cắt giảm. Điều này khiến các kinh tế gia cánh tả - trong đó có ông Paul Krugman nổi tiếng của tờ New York Times – vò đầu nát óc vì không tìm ra lời giải thích. 


Lý do khi cuộc sống trở nên bất an (do toàn cầu hóa) thì bản năng của con người tụ họp gần lại với cộng đồng cùng màu da và chung nền văn hóa để tìm sự an toàn và đồng cảm. Người Mỹ gọi đây là tribalism hay là chủ nghĩa bộ tộc. Giới thợ thuyền da trắng sống rãi rác ở vòng đai han rĩ (rust belt) gồm nhiều tiểu bang nằm sâu trong nội địa Hoa Kỳ trước đây không có phương tiện kết họp để có tiếng nói mạnh trong chính trường, nay dùng Facebook liên kết với nhau trở thành một lực lượng chính trị quan trọng làm khuynh đảo cuộc bầu cử 2016. Họ chọn bỏ phiếu không vì chính sách kinh tế của đảng Dân Chủ hay Cộng Hòa mà để tìm sự đồng cảm - trớ trêu thay nơi chính là nhà tỷ phú địa ốc Donald J. Trump. Cho nên cựu Thống Đốc Quỹ Dự Trữ Liên Bang Alan Greenspan đã nhận xét rằng trào lưu dân túy không phải là một chủ nghĩa nhưng là tiếng kêu cầu cứu tìm kiếm sự đồng cảm giữa kẻ người thua thiệt bị bỏ rơi.


Trước khi phân tích thêm về hiện tượng Donald Trump tưởng nên bắt đầu với lý do tại sao giới thợ thuyền da trắng lại từ bỏ đảng Dân Chủ vốn từng được xem như đảng của dân nghèo và của người lao động. Đảng Dân Chủ trong những thập niên 1930-60 là đại diện cho giai cấp công nhân với các chính sách về an sinh xã hội và quyền lợi người lao động (New Deal) bắt đầu từ thời Tổng Thống Roosevelt sau cuộc Đại Khủng Hoảng 1929.


Đến thập niên 1960 thì Tổng Thống Dân Chủ Lyndon Johson tuy một mặt mở rộng thêm mạng lưới an sinh xã hội nhưng đồng thời lại kèm thêm với dân quyền (Civil Rights) bênh vực nữ phái và người da đen. Khởi đi từ lúc đó và do những định kiến xã hội còn tồn tại nên giới thợ thuyền da trắng bắt đầu tách ly ra khỏi đảng Dân Chủ.


Sang thập niên 1990 cho đến năm 2016 thì đảng Dân Chủ đổi sang chính sách Tân Tự Do (neo-liberalism) với Tổng Thống Bill Clinton, rồi sau đó đến Obama (tuy khoảng giữa có cánh Tân Bảo Thủ (neo-conservative) của Tổng Thống Bush nắm quyền). Trào lưu dân quyền (Civil Rights) được khai triển để bao gồm quyền lợi của người thiểu số, di dân và đồng tính trong khi lại hạn chế các sinh hoạt Ki-Tô Giáo (Christian Judaism) ngoài công cọng – trong khi tinh thần Ki-Tô Giáo vốn được xem là nền tảng của Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ. Cả hai cánh Tân Tự Do và Tân Bảo Thủ đều cùng một quan điểm khuyếch trương WTO, toàn cầu hóa và tự do mậu dịch (free trade). Phe Tân Bảo Thủ lại chủ trương dùng sức mạnh quân sự để can thiệp quốc tế (interventionism) nhằm phát huy Tự Do và Dân Chủ toàn cầu, nhưng với kết quả thảm hại là sự sa lầy ở Afghanistan và Iraq.


Kết quả là giới thợ thuyền da trắng vừa lo sợ thất nghiệp (do toàn cầu hóa) lại cảm thấy bị ép bức về văn hóa, rồi thêm bị đe dọa sẽ trở thành thiểu số trên chính quê hương của họ (do di dân ngày càng đông). Toàn cầu hóa đánh đổi hàng hóa giá rẻ với công ăn việc làm khi hảng xưởng di dời sang Đông Á. Làm sen đầm quốc tế chỉ tội phung phí tài sản quốc gia (5 ngàn tỷ USD) vào các cuộc chiến triền miên thay vì đầu tư trong nước. Nước Mỹ nợ ngập đầu nên mượn tiền Trung Quốc mà thiếu cảnh giác khiến Hoa Lục thao túng WTO trở thành một cường quốc đối thủ về kinh tế. Giới lao động và thành phần trung lưu-công nhân da trắng chống cả đảng Dân Chủ vì cho rằng trường phái Tân Tự Do (neo-liberalism) đã bỏ rơi giai cấp công nhân da trắng để phục vụ cho giới ưu tú (elites) theo chủ nghĩa quốc tế (internationalism) và cấp tiến (progressive), và chống cả cánh Tân Bảo Thủ của đảng Cộng Hòa ngu dại ăn cơm nhà đi vác ngà voi. Trong khi giới nghèo da đen sống chui rút trong các trung tâm đô thị cũ kỷ (inner cities) tiếp tục ủng hộ đảng Dân Chủ thì thành phần nghèo da trắng rải rác ở vòng đai han rĩ (rust belt) lại dồn phiếu cho Trump. Họ ủng hộ khẩu hiệu American First (Nước Mỹ trước hết) vì cho rằng Trump cảm thông với những uất ức dồn nén trước đây. 



Trump cắt giảm an sinh xã hội và bão hiểm y tế (Obamacare), cho dù ảnh hưởng đến thợ thuyền và giới trung lưu-công nhân nhưng đồng thời ngăn chận những lạm dụng trong giới di dân. Trump lại được sự ủng hộ nồng nhiệt của cộng đồng Cơ Đốc Giáo và Hiệp Hội Sở Hữu Vũ Khí (NRA) là hai tổ chức rất mạnh trong nước Mỹ vì họ cho rằng Trump là cơ hội cuối cùng chận đứng Hồi Giáo và phục hồi giá trị Mỹ. Dân Mỹ tuy bất mãn về kinh tế nhưng bỏ phiếu vì lý do văn hóa.


Trump không có đời sống gương mẫu nhưng ngược lại cánh ủng hộ cho rằng Trump có sao nói vậy giống như những người lao động, không giả dối như các chính trị gia chuyên nghiệp từng hứa hẹn hão huyền toàn cầu hóa để rồi đánh mất công ăn việc làm nước Mỹ. Trump tục tằng thô lổ và có ba đời vợ nhưng cũng chỉ giống số đông đàn ông Mỹ vậy thôi. Trump giàu sang mà không bóng bẩy. Dân Mỹ tuy bất mãn về kinh tế nhưng bỏ phiếu để tìm sự đồng cảm (vote by association.)


Trong số các đối thủ chính trị chỉ có Joe Biden và Bernie Sander là liên hệ được với giới thợ thuyền và thành phần trung lưu-công nhân Mỹ da trắng giống như Trump. Bà Elizabeth Warren, ông Pete Buttigieg và hình như cả ông Bloomberg bị xem là quá chải chuốt kém thành thật. Dù có bị đánh giá là nông cạn hay một tên đại ma đầu thì Trump sẽ còn ám ảnh lên chính trường Mỹ trong một thời gian lâu dài:  đảng Cộng Hòa nay thay đổi diện mạo để trở thành “đảng của Trump” đồng thời cô lập cánh Tân Bảo Thủ, trong khi đảng Dân Chủ trổi dậy cánh tả Bernie Sander và Elizabeth Warren vốn chống trào lưu toàn cầu hóa và lập trường Tân Tự Do của Joe Biden (và Michael Bloomberg).  


Phần phân tích nói trên chỉ nhắc đến hiện tượng Trump trong người Mỹ bản xứ. Nhưng tại sao trong cộng đồng người Mỹ gốc Việt lại có tâm lý cuồng Trump và cuồng chống Trump, vì đã có quá nhiều tranh luận trên mạng nên xin được miễn bàn!


Bài viết này có tính thời sự về Trump nhưng dẫn đến một đề tài tổng quát tiếp theo phân tích về nước Mỹ rạn nứt giữa các trung tâm đô thị củ kỹ (inner cities) và những tiểu bang rĩ sét (rust belt) bị bỏ rơi bởi hai vùng đất ven biển thịnh vượng miền Tây (phía Cali) Đông Bắc (khu Washington DC và New York city) trong cuộc chạy đua toàn cầu hóa; rồi sau đó là liệu vai trò của nhà nước trong xã hội tư bản có cần can thiệp để giảm bớt khoảng cách giàu nghèo hay không?

 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Điều thú vị nhất của nghề làm báo là luôn có sự mới lạ. Ngày nào cũng có chuyện mới, không nhàm chán, nhưng đôi khi cũng kẹt, vì bí đề tài. Người viết, người vẽ, mỗi khi băn khoăn tìm đề tài, cách tiện nhất là hỏi đồng nghiệp. Ngày 26 tháng 3, 1975, hoạ sĩ Ngọc Dũng (Nguyễn Ngọc Dũng: 1931-2000), người dùng bút hiệu TUÝT, ký trên các biếm hoạ hàng ngày trên trang 3 Chính Luận, gặp người viết tại toà soạn, hỏi: “Bí quá ông ơi, vẽ cái gì bây giờ?”
Sau ngày nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và bị một số tòa án tiểu bang chống đối và hiện nay có hơn 120 vụ tranh tụng đang được xúc tiến. Trump cũng đã phản ứng bằng những lời lẽ thoá mạ giới thẩm phán và không thực thi một số phán quyết của tòa án. Nghiêm trọng hơn, Trump ngày càng muốn mở rộng quyền kiểm soát hoạt động của các công ty luật và công tố viên nghiêm nhặt hơn. Trong khi các sáng kiến lập pháp của Quốc hội hầu như hoàn toàn bị tê liệt vì Trump khống chế toàn diện, thì các cuộc tranh quyền của Hành pháp với Tư pháp đã khởi đầu. Nhưng Trump còn liên tục mở rộng quyền lực đến mức độ nào và liệu cơ quan Tư pháp có thể đưa Trump trở lại vị trí hiến định không, nếu không, thì nền dân chủ Mỹ sẽ lâm nguy, đó là vấn đề.
Khi Bạch Ốc công bố công thức tính thuế lên các quốc gia với các thang thuế khác nhau, người ta nhận ra đó chỉ là một một phép tính toán học căn bản, chẳng liên quan đến kinh tế học hay mậu dịch lẫn các dữ liệu thực tế nào cả. Chúng chỉ là những số liệu vô nghĩa và phi lý. Việt Nam không đánh thuế hàng Mỹ đến 90% và đảo hoang của những chú chim cánh cụt có liên quan gì đến giao thương. Điều này thể hiện một đối sách vội vã, tự phụ và đầy cảm tính, cá nhân của Donald Trump nhằm tạo áp lực lên thế giới, buộc các nước tái cân bằng mậu dịch với Mỹ hơn là dựa trên nền tảng giao thương truyền thống qua các hiệp ước và định chế quốc tế. Hoặc nhỏ nhặt hơn, để trả thù những gì đã xảy ra trong quá khứ: Trump ra lệnh áp thuế cả những vật phẩm tâm linh từ Vatican đưa sang Mỹ như một thái độ với những gì đức Giáo Hoàng Francis từng bày tỏ.
Tổng thống Donald Trump vào hôm qua đã đột ngột đảo ngược kế hoạch áp thuế quan toàn diện bằng cách tạm dừng trong 90 ngày. Chỉ một ngày trước đó đại diện thương mại của Trump đã đến Quốc Hội ca ngợi những lợi ích của thuế quan. Tuần trước chính Trump đã khẳng định "CHÍNH SÁCH CỦA TÔI SẼ KHÔNG BAO GIỜ THAY ĐỔI". Nhưng Trump đã chịu nhiều áp lực từ những nhân vật Cộng Hòa khác, các giám đốc điều hành doanh nghiệp và thậm chí cả những người bạn thân thiết, đã phải tạm ngừng kế hoạch thuế quan, chỉ duy trì thuế căn bản (baseline tariff) 10% đối với tất cả những đối tác thương mại.
Trật tự thế giới là một vấn đề về mức độ: nó thay đổi theo thời gian, tùy thuộc vào các yếu tố công nghệ, chính trị, xã hội và ý thức hệ mà nó có thể ảnh hưởng đến sự phân phối quyền lực trong toàn cầu và ảnh hưởng đến các chuẩn mực. Nó có thể bị thay đổi một cách triệt để bởi các xu hướng lịch sử rộng lớn hơn và những sai lầm của một cường quốc. Sau khi Bức tường Berlin sụp đổ vào năm 1989, và gần một năm trước khi Liên Xô sụp đổ vào cuối năm 1991, Tổng thống Mỹ George H.W. Bush đã tuyên bố về một "trật tự thế giới mới". Hiện nay, chỉ hai tháng sau nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của Donald Trump, Kaja Kallas, nhà ngoại giao hàng đầu của Liên minh châu Âu, đã tuyên bố rằng "trật tự quốc tế đang trải qua những thay đổi ở mức độ chưa từng thấy kể từ năm 1945". Nhưng "trật tự thế giới" là gì và nó được duy trì hoặc phá vỡ như thế nào?
Hãy bắt đầu niềm tin này với câu nói của John Kelly, tướng thủy quân lục chiến hồi hưu, cựu Bộ trưởng Nội an, cựu chánh văn phòng của Donald Trump (2018): “Người phát điên vì quyền lực là mối đe dọa chết người đối với nền dân chủ.” Ông phát biểu câu này tại một hội nghị chuyên đề về nền Dân chủ ở Mount Vernon vào tháng 11/2024, ngay tại ngôi nhà của George Washington, vị tổng thống đầu tiên, người mở ra con đường cho nền dân chủ và tự do của Hoa Kỳ. Không đùa đâu! Tướng Kelly muốn nói, những người phát điên vì quyền lực ấy có thể giữ các chức danh khác nhau, thậm chí là Tổng Thống, nhưng trong thâm tâm họ là bạo chúa, và tất cả các bạo chúa đều có cùng một đặc điểm: Họ không bao giờ tự nguyện nhượng quyền lực.
Gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố áp dụng chính sách áp thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu vào Mỹ, trước đó Trump cũng đã áp đặt biện pháp trừng phạt chung đối với Liên Âu, Canada, Mexico và Trung Quốc, nhưng lại tạm hoãn trong 30 ngày để cho Canada và Mexico thương thuyết. Các biện pháp bất nhất này gây nhiều hoang mang cho chính giới và doanh nghiệp các nước đối tác.
Trong buổi phỏng vấn ngày 31 tháng 10 năm 2024 với bình luận gia cánh hữu Tucker Carlson, Tổng thống Donald Trump khẳng định rằng dưới thời Joe Biden, Hoa Kỳ đã mắc sai lầm nghiêm trọng khi vô tình đẩy Nga và TQ lại gần nhau. Theo Trump, một trong những ưu tiên hàng đầu khi ông quay trở lại Tòa Bạch Ốc sẽ là phá vỡ liên minh này. Khi đó, Trump tự tin tuyên bố: “Tôi sẽ phải tách họ ra, và tôi tin mình sẽ làm được.” Và ngay từ những ngày đầu của nhiệm kỳ thứ hai, Trump đã tỏ rõ mong muốn đàm phán với Nga nhằm nhanh chóng kết thúc chiến tranh ở Ukraine. Một cách giải thích cho chính sách này là: Trump đang làm đúng những gì từng nói trong cuộc trò chuyện với Carlson. Việc rút Hoa Kỳ khỏi cuộc xung đột tại Âu Châu và khôi phục quan hệ với Moscow, kể cả khi phải bỏ rơi Ukraine, là một phần trong chiến lược tập trung đối phó với TQ.
Cuộc đua vào Tòa án Tối cao Wisconsin rất quan trọng vì nó ảnh hưởng lớn đến các vấn đề pháp lý và chính sách trong tiểu bang. Wisconsin là một bang chiến địa quan trọng trong các cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Tòa tối cao tiểu bang có thể đóng vai trò lớn trong các tranh chấp liên quan đến luật bầu cử, quyền tiếp cận lá phiếu và các thách thức đối với kết quả bầu cử. Cuối cùng, sự lo lắng có cơ sở của người dân cuối cùng đã được hóa giải. Số tiền “đầu tư” $20 triệu của Musk đã không thắng được sự lựa chọn của Wisconsin.
Lịch sử là sự lập lại, nhìn ngược về thời gian: Sau khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc vào năm 211 (trước Công Nguyên) Ông đã nghe lời vị Tể Tướng Lý Tư đốt tất cả các ghi chép của Sử Gia không thuộc nước Tần, kể cả Kinh Thi. Bất cứ ai thảo luận về Kinh Thi và Kinh Thư sẽ bị xử tử. Trong Sử Ký của Tư Mã Thiên, vụ đốt sách chôn Nho được gọi là “Phần thư khanh nho”, bao gồm việc đốt sách và chôn sống hơn 460 học giả. (1) Năm 1958, Mao Trạch Đông đã liên hệ bản thân ông với Tần Thuỷ Hoàng. Khi ông ta chôn sống 460 học giả ông nói trong một bài phát biểu với các đồng chí của mình: “Các bạn (những nhà trí thức) căm ghét chúng tôi, coi chúng tôi là những Tần Thuỷ Hoàng. Các bạn nhầm rồi. Chúng tôi thậm chí còn vượt Tần Thuỷ Hoàng một trăm lần”.(2) Năm 1975 khi CS miền Bắc, chiếm Việt Nam Cộng Hòa, phong trào đốt sách cũng xảy ra ngay tại miền Nam, Việt Nam. Hàng trăm cuốn sách được người Cộng Hòa mang đi giấu hay mang ra nước ngoài và hàng ngàn cuốn sách bị đố
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.