Tô Hiến Thành quê huyện Đan Phượng (Thăng Long), ông thông thạo văn võ,
là một vị đại thần trung liệt. Năm 1138, vua Thần Tông mất, thái tử
Thiên Tộ (1136-1175) tức Lý Anh Tông mới có 3 tuổi nối ngôi, Lê Thái
hậu cầm quyền nhiếp chính, lại tư thông với Đỗ Anh Vũ, Anh Vũ lộng
quyền. Các trung thần: Dương Tự Minh, Nguyễn Quốc, Vũ Đài, bàn mưu
trừ khử, nhưng bị lộ, nên tất cả bị Đỗ Anh Vũ bắt giết. Nhờ có Tô
Hiến Thành, Lý Công Tín... mới trừ được. Trong nước ông phò vua ổn
định triều chính, bên ngoài, đem quân dẹp tất cả giặc giã.
Dẹp giặc: Năm 1140, Thân Lợi tự xưng là con trai Lý Nhân Tông, nổi loạn ở Thái Nguyên chống lại triều đình. Tô Hiến Thành đánh bắt chém đầu vào tháng 10 năm 1141, ông trình vua tha cho những người tham gia nổi loạn để ổn định lòng dân. Ngoài ra ông còn đánh tan giặc Ngưu Hống, đánh đuổi giặc Ai Lao, giữ yên bờ cõi phía tây tổ quốc. Tô Hiến Thành đã cùng vua Lý Anh Tông đi đánh dẹp quân xâm lược Chân Lạp, chinh phạt Chiêm Thành, mở mang bờ cõi về phía Nam, làm cho vị thế quốc gia Đại Việt dưới thời Lý Anh Tông trở nên lớn mạnh. Nhờ đấy, buộc nhà Tống phải công nhận Đại Việt là “An Nam quốc”vào năm 1164. Ông còn ra công trong việc tổ chức khai hoang lấn biển, thành lập các làng mạc mới, nơi các vùng ven biển ở các tỉnh Quảng Ninh và Thanh Hóa ngày nay. Ông tập luyện quân sĩ, kén chọn nhân tài giúp nước.
Năm 1175, vua Lý Anh Tông biết sức khỏe quá yếu, mà con lớn là Lý Long Xưởng hư hỏng, nên lập di chiếu Lý Long Trát hay Long Cán (3 tuổi) làm Thái tử sẽ nối ngôi là Lý Cao Tông và phong Tô Hiến Thành làm Thái phó Bình chương quốc trọng sự (Tể tướng), đồng thời ủy thác thái tử Long Cán. Nhưng bà Chiêu Linh Thái hậu muốn lập con bà là Long Xưởng, nên ban đêm, đem mấy rương vàng bạc đến để mua chuộc ông, ông từ chối.
Khi ông bị bệnh nặng, vua Lý Cao Tông và Đỗ thái hậu đến thăm, rồi hỏi ông tiến cử người thay thế, ông tiến cử Giám nghị đại phu Trần Trung Tá. Vua ngạc nhiên, hỏi: “Sao không tiến cử Vũ Tán Đường, là quan hầu hạ và săn sóc cho ông”. Ông thưa: “Nếu bệ hạ cần người hầu hạ thì thần xin tiến cử Vũ Tán Đường, nếu bệ hạ cần người giúp nước thì thần xin tiến cử Trần Trung Tá”.
Ông đúng là vị trung thần vì quốc gia dân tộc. Năm 1176, ông đưa Lý Cao Tông (1173-1210) lên ngôi lúc 3 tuổi, chưa phò tá được vua trẻ cho đến khi khôn lớn; tháng 6 năm 1179, ông mất. Điều đáng tiếc, triều đình sau đó đã không nghe theo lời ông; lại đề cử Thái phó phụ chính không phải là Trần Trung Tá, mà là bổ nhiệm Đỗ Yến Di. Lý Kính Tu làm đế sư (thầy của vua), vì vậy sau này Lý Cao Tông không được dạy bảo đầy đủ về chính sự, ham ăn chơi, đưa nhà Lý dần vào suy vong.
*- Thiết nghĩ: So sánh tài văn võ, giữa Tô Hiến Thành với Gia Cát Lượng (Khổng Minh, quân sư Lưu Bị của Tàu trong Tam quốc chí). Thành thật mà nói, Tô Hiến Thành về mưu trí, về công trạng văn võ, về công việc triều chính, đều hơn hẳn Khổng Minh. Vì Khổng Minh có nhiều khuyết điểm mà Tô Hiến Thành không có:
1- Khổng Minh thiếu kế sách cho Quan Công trấn thủ Kinh Châu, khi Kinh Châu bị mất, Tây Thục bị yếu ớt hẳn đi, rồi mất cả Thục.
2- Khổng Minh đem quân lục xuất Kỳ Sơn (6 lần đem quân đánh nhà Ngụy), biết bao tướng sĩ hy sinh và tốn biết bao ngân quỹ quốc gia?! Sau 6 lần xuất chinh, Tây Thục bị kiệt quệ và mất nước.
3- Khổng Minh phò con của Lưu Bị là Á Đẩu, đã khôn lớn, mà để mất Tây Thục, trong khi ấy Tô Hiến Thành phò hai ấu chúa nhà Lý của Đại Việt, là Lý Anh Tông và Lý Cao Tông lên ngôi khi mới 3 tuổi, mà ông lo lắng triều chính vẫn vững vàng...
Tác giả La Quán Trung dù có vẽ vời cho Khổng Minh, Khổng Minh vẫn còn nhiều khuyết điểm, với một vài dẫn chứng trên đủ đánh giá và so sánh Khổng Minh với Tô Hiến Thành ai hơn ai?!
Cảm mộ: Tô Hiến Thành
Song toàn văn võ, bậc hiền lương
Một dạ trung trinh giữ thổ cương
Lúc loạn, cầm binh yên xã tắc
Khi bình, tuyển sĩ giúp quân vương
Lơ là vàng bạc, là liêm chính
Trăn trối nước non, trối cát tường
Tha thiết lo lường, dân với nước
Nhọc nhằn tận tụy giúp quê hương
Nguyễn Lộc Yên
Dẹp giặc: Năm 1140, Thân Lợi tự xưng là con trai Lý Nhân Tông, nổi loạn ở Thái Nguyên chống lại triều đình. Tô Hiến Thành đánh bắt chém đầu vào tháng 10 năm 1141, ông trình vua tha cho những người tham gia nổi loạn để ổn định lòng dân. Ngoài ra ông còn đánh tan giặc Ngưu Hống, đánh đuổi giặc Ai Lao, giữ yên bờ cõi phía tây tổ quốc. Tô Hiến Thành đã cùng vua Lý Anh Tông đi đánh dẹp quân xâm lược Chân Lạp, chinh phạt Chiêm Thành, mở mang bờ cõi về phía Nam, làm cho vị thế quốc gia Đại Việt dưới thời Lý Anh Tông trở nên lớn mạnh. Nhờ đấy, buộc nhà Tống phải công nhận Đại Việt là “An Nam quốc”vào năm 1164. Ông còn ra công trong việc tổ chức khai hoang lấn biển, thành lập các làng mạc mới, nơi các vùng ven biển ở các tỉnh Quảng Ninh và Thanh Hóa ngày nay. Ông tập luyện quân sĩ, kén chọn nhân tài giúp nước.
Năm 1175, vua Lý Anh Tông biết sức khỏe quá yếu, mà con lớn là Lý Long Xưởng hư hỏng, nên lập di chiếu Lý Long Trát hay Long Cán (3 tuổi) làm Thái tử sẽ nối ngôi là Lý Cao Tông và phong Tô Hiến Thành làm Thái phó Bình chương quốc trọng sự (Tể tướng), đồng thời ủy thác thái tử Long Cán. Nhưng bà Chiêu Linh Thái hậu muốn lập con bà là Long Xưởng, nên ban đêm, đem mấy rương vàng bạc đến để mua chuộc ông, ông từ chối.
Khi ông bị bệnh nặng, vua Lý Cao Tông và Đỗ thái hậu đến thăm, rồi hỏi ông tiến cử người thay thế, ông tiến cử Giám nghị đại phu Trần Trung Tá. Vua ngạc nhiên, hỏi: “Sao không tiến cử Vũ Tán Đường, là quan hầu hạ và săn sóc cho ông”. Ông thưa: “Nếu bệ hạ cần người hầu hạ thì thần xin tiến cử Vũ Tán Đường, nếu bệ hạ cần người giúp nước thì thần xin tiến cử Trần Trung Tá”.
Ông đúng là vị trung thần vì quốc gia dân tộc. Năm 1176, ông đưa Lý Cao Tông (1173-1210) lên ngôi lúc 3 tuổi, chưa phò tá được vua trẻ cho đến khi khôn lớn; tháng 6 năm 1179, ông mất. Điều đáng tiếc, triều đình sau đó đã không nghe theo lời ông; lại đề cử Thái phó phụ chính không phải là Trần Trung Tá, mà là bổ nhiệm Đỗ Yến Di. Lý Kính Tu làm đế sư (thầy của vua), vì vậy sau này Lý Cao Tông không được dạy bảo đầy đủ về chính sự, ham ăn chơi, đưa nhà Lý dần vào suy vong.
*- Thiết nghĩ: So sánh tài văn võ, giữa Tô Hiến Thành với Gia Cát Lượng (Khổng Minh, quân sư Lưu Bị của Tàu trong Tam quốc chí). Thành thật mà nói, Tô Hiến Thành về mưu trí, về công trạng văn võ, về công việc triều chính, đều hơn hẳn Khổng Minh. Vì Khổng Minh có nhiều khuyết điểm mà Tô Hiến Thành không có:
1- Khổng Minh thiếu kế sách cho Quan Công trấn thủ Kinh Châu, khi Kinh Châu bị mất, Tây Thục bị yếu ớt hẳn đi, rồi mất cả Thục.
2- Khổng Minh đem quân lục xuất Kỳ Sơn (6 lần đem quân đánh nhà Ngụy), biết bao tướng sĩ hy sinh và tốn biết bao ngân quỹ quốc gia?! Sau 6 lần xuất chinh, Tây Thục bị kiệt quệ và mất nước.
3- Khổng Minh phò con của Lưu Bị là Á Đẩu, đã khôn lớn, mà để mất Tây Thục, trong khi ấy Tô Hiến Thành phò hai ấu chúa nhà Lý của Đại Việt, là Lý Anh Tông và Lý Cao Tông lên ngôi khi mới 3 tuổi, mà ông lo lắng triều chính vẫn vững vàng...
Tác giả La Quán Trung dù có vẽ vời cho Khổng Minh, Khổng Minh vẫn còn nhiều khuyết điểm, với một vài dẫn chứng trên đủ đánh giá và so sánh Khổng Minh với Tô Hiến Thành ai hơn ai?!
Cảm mộ: Tô Hiến Thành
Song toàn văn võ, bậc hiền lương
Một dạ trung trinh giữ thổ cương
Lúc loạn, cầm binh yên xã tắc
Khi bình, tuyển sĩ giúp quân vương
Lơ là vàng bạc, là liêm chính
Trăn trối nước non, trối cát tường
Tha thiết lo lường, dân với nước
Nhọc nhằn tận tụy giúp quê hương
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn
