TỈNH SƠN LA
Tỉnh Sơn La có diện tích 14.150 km vuông, dân số năm 2011 là 1.119.400 người, mật độ 79 người/km vuông. Sắc dân: Thái, Kinh, H Mông, Thái, Mường, Dao. Gồm có: Thị xã Sơn La và 10 huyện: Quỳnh Nhai, Mường La, Thuận Châu, Phù Yên, Bắc Yên, Mai Sơn, Sông Mã, Yên Châu, Mộc Châu, Sốp Cộp. Tỉnh lỵ ở thị xã Sơn La. Sơn La phía Bắc giáp Lào Cai, Yên Bái, Tây giáp Điện Biên, nam giáp nước Lào, đông giáp Phú Thọ, Hoà Bình, đông nam giáp Thanh Hoá. Nhiệt độ trung bình 21 độ. Tỉnh Sơn La ở miền thượng du Bắc Việt, nhiều rừng núi, lâm sản dồi dào, nghề nông và chăn nuôi phát đạt.
Lịch sử tỉnh Sơn La: Vùng đất Sơn La ngày nay, trước kia là lãnh thổ của vương quốc Bồn Man. Năm 1479, thời vua Lê Thánh Tông, vùng đất này chính thức sáp nhập vào lãnh thổ Đại Việt, thuộc xứ Hưng Hóa. Vùng đất Bồn Man ngày nay còn tồn tại ở các nơi: Tương Dương, Kỳ Sơn thuộc Nghệ An. Quan Hoa, Quan Sơn, Mường Lát thuộc Thanh Hóa. Tỉnh Hủa Phan thuộc Lào; còn phần lớn thuộc về Sơn La. Năm 1886: thành lập châu Sơn La. Ngày 27-2-1892, thành lập tiểu quân khu Vạn Bú. Ngày 10-10-1895, thành lập tỉnh Vạn Bú. Ngày 23-8-1904, đổi tên Vạn Bú thành tỉnh Sơn La.
Sơn La là tỉnh có nhiều dân tộc thiểu số, nên lễ hội đa dạng, lễ hái Hoa Ban của dân tộc Thái vào khoảng tháng 2 âm lịch, hoa ban bắt đầu rộ nở, mọi nhà đi hái hoa để cầu mưa thuận gió hoà, đời sống bình yên. Trai gái tranh nhau hái hoa là dịp trao đổi tâm tình.
Trò chơi “Tung Còn” của dân tộc Tày tổ chức sau tết âm lịch, trái “còn” được khâu nhiều múi vải, màu sắc sặc sỡ, bên trong nhồi hạt bông và lúa, lựa chỗ đất rộng rãi, trồng một cây tre cao khoảng 5m đến 6m, trên ngọn tre có một vòng tròn bằng tre, đường kính độ 4 tấc, được quấn giấy đỏ, các cô thiếu nữ (khi xưa là các Mỵ nương, Công chúa) cầm rua quả còn thi nhau ném qua vòng, những rua ngũ sắc xập xoè, trông đẹp mắt, khán giả hò reo rộn ràng, các chàng trai hát tỏ tình, hát giao duyên thật nhộn nhịp.
Sơn La có nhiều đồng cỏ, lớn nhất là đồng cỏ ở cao nguyên Mộc Châu có chiều dài 80 km, rộng 25 km, diện tích của đồng cỏ trên 14.000 ha, trông rộng bát ngát, xanh tốt mượt mà. Sơn La trồng nhiều cây chè, nhà máy chè Mộc Châu, biến chế các loại chè nổi tiếng. Nơi đây có nhiều thứ cây ăn quả và đàn bò đông đúc mập mạp. Yên Châu có đủ các cây ăn quả: chuối, đào, mận, nhãn, mít...
Hang Thẩm Tét Toòng, thuộc thị xã Sơn La, hang đá sâu vào thân núi khoảng 150m, lòng hang có khe nước trong trẻo. Hang Thẩm Ké, thuộc thị xã Sơn La, trong hang có bia văn của Lê Thái Tông.
Sơn La còn nhiều nơi nổi tiếng như: Chùa Chiền Viện, suối nước nóng Bản Mòng rất nên thơ.
.
Sơn La rừng núi mênh mông
Trâu bò mập mạp, ruộng đồng tốt tươi
.
Cảm tác: Non nước Sơn La
Sơn La tây bắc giáp Lai Châu
Ranh giới tây nam, cận nước Lào
Khe suối rì rào, thung lũng thấp
Đá hoa chen chúc, núi đồi cao
.
Sơn La lâm sản, núi rừng nhiều
Cây gỗ ngút ngàn, đứng phẳng phiu
Đường sá khó khăn, chưa rộng rãi
Bán buôn rộn rịp, hết tiêu điều
.
Ruộng nương canh cải, khá nghề nông
Gia súc, chăn nuôi, bát ngát đồng
Thảm cỏ thênh thang, mềm mại lá
Trâu bò mập mạp, mịn màng lông
.
Thượng du lễ hội cũng như ai
Xúm xít trẻ già, đủ gái trai
Lễ hái hoa, xôn xao thử sức
Trò tung còn, náo nức so tài
.
Mộc Châu đồng cỏ mượt mà xanh
Đông đúc đàn bò, gặm quẩn quanh
Mướt mượt rừng chè, mầm nảy lộc
Tốt tươi cây cối, quả cong cành
.
Yên Châu hoa quả sởn sơ trông
Đào mận thanh thao, tươi tốt trồng
Xoài chín Yên Châu, ngon ngọt miệng
Sơn La non nước, thiết tha lòng
Nguyễn Lộc Yên
Tỉnh Sơn La có diện tích 14.150 km vuông, dân số năm 2011 là 1.119.400 người, mật độ 79 người/km vuông. Sắc dân: Thái, Kinh, H Mông, Thái, Mường, Dao. Gồm có: Thị xã Sơn La và 10 huyện: Quỳnh Nhai, Mường La, Thuận Châu, Phù Yên, Bắc Yên, Mai Sơn, Sông Mã, Yên Châu, Mộc Châu, Sốp Cộp. Tỉnh lỵ ở thị xã Sơn La. Sơn La phía Bắc giáp Lào Cai, Yên Bái, Tây giáp Điện Biên, nam giáp nước Lào, đông giáp Phú Thọ, Hoà Bình, đông nam giáp Thanh Hoá. Nhiệt độ trung bình 21 độ. Tỉnh Sơn La ở miền thượng du Bắc Việt, nhiều rừng núi, lâm sản dồi dào, nghề nông và chăn nuôi phát đạt.
Lịch sử tỉnh Sơn La: Vùng đất Sơn La ngày nay, trước kia là lãnh thổ của vương quốc Bồn Man. Năm 1479, thời vua Lê Thánh Tông, vùng đất này chính thức sáp nhập vào lãnh thổ Đại Việt, thuộc xứ Hưng Hóa. Vùng đất Bồn Man ngày nay còn tồn tại ở các nơi: Tương Dương, Kỳ Sơn thuộc Nghệ An. Quan Hoa, Quan Sơn, Mường Lát thuộc Thanh Hóa. Tỉnh Hủa Phan thuộc Lào; còn phần lớn thuộc về Sơn La. Năm 1886: thành lập châu Sơn La. Ngày 27-2-1892, thành lập tiểu quân khu Vạn Bú. Ngày 10-10-1895, thành lập tỉnh Vạn Bú. Ngày 23-8-1904, đổi tên Vạn Bú thành tỉnh Sơn La.
Sơn La là tỉnh có nhiều dân tộc thiểu số, nên lễ hội đa dạng, lễ hái Hoa Ban của dân tộc Thái vào khoảng tháng 2 âm lịch, hoa ban bắt đầu rộ nở, mọi nhà đi hái hoa để cầu mưa thuận gió hoà, đời sống bình yên. Trai gái tranh nhau hái hoa là dịp trao đổi tâm tình.
Trò chơi “Tung Còn” của dân tộc Tày tổ chức sau tết âm lịch, trái “còn” được khâu nhiều múi vải, màu sắc sặc sỡ, bên trong nhồi hạt bông và lúa, lựa chỗ đất rộng rãi, trồng một cây tre cao khoảng 5m đến 6m, trên ngọn tre có một vòng tròn bằng tre, đường kính độ 4 tấc, được quấn giấy đỏ, các cô thiếu nữ (khi xưa là các Mỵ nương, Công chúa) cầm rua quả còn thi nhau ném qua vòng, những rua ngũ sắc xập xoè, trông đẹp mắt, khán giả hò reo rộn ràng, các chàng trai hát tỏ tình, hát giao duyên thật nhộn nhịp.
Sơn La có nhiều đồng cỏ, lớn nhất là đồng cỏ ở cao nguyên Mộc Châu có chiều dài 80 km, rộng 25 km, diện tích của đồng cỏ trên 14.000 ha, trông rộng bát ngát, xanh tốt mượt mà. Sơn La trồng nhiều cây chè, nhà máy chè Mộc Châu, biến chế các loại chè nổi tiếng. Nơi đây có nhiều thứ cây ăn quả và đàn bò đông đúc mập mạp. Yên Châu có đủ các cây ăn quả: chuối, đào, mận, nhãn, mít...
Hang Thẩm Tét Toòng, thuộc thị xã Sơn La, hang đá sâu vào thân núi khoảng 150m, lòng hang có khe nước trong trẻo. Hang Thẩm Ké, thuộc thị xã Sơn La, trong hang có bia văn của Lê Thái Tông.
Sơn La còn nhiều nơi nổi tiếng như: Chùa Chiền Viện, suối nước nóng Bản Mòng rất nên thơ.
.
Sơn La rừng núi mênh mông
Trâu bò mập mạp, ruộng đồng tốt tươi
.
Cảm tác: Non nước Sơn La
Sơn La tây bắc giáp Lai Châu
Ranh giới tây nam, cận nước Lào
Khe suối rì rào, thung lũng thấp
Đá hoa chen chúc, núi đồi cao
.
Sơn La lâm sản, núi rừng nhiều
Cây gỗ ngút ngàn, đứng phẳng phiu
Đường sá khó khăn, chưa rộng rãi
Bán buôn rộn rịp, hết tiêu điều
.
Ruộng nương canh cải, khá nghề nông
Gia súc, chăn nuôi, bát ngát đồng
Thảm cỏ thênh thang, mềm mại lá
Trâu bò mập mạp, mịn màng lông
.
Thượng du lễ hội cũng như ai
Xúm xít trẻ già, đủ gái trai
Lễ hái hoa, xôn xao thử sức
Trò tung còn, náo nức so tài
.
Mộc Châu đồng cỏ mượt mà xanh
Đông đúc đàn bò, gặm quẩn quanh
Mướt mượt rừng chè, mầm nảy lộc
Tốt tươi cây cối, quả cong cành
.
Yên Châu hoa quả sởn sơ trông
Đào mận thanh thao, tươi tốt trồng
Xoài chín Yên Châu, ngon ngọt miệng
Sơn La non nước, thiết tha lòng
Nguyễn Lộc Yên
Send comment
