Chuyến Bay Cuối của Chương Trình Phi Thuyền
Từ tòa nhà NASA nhìn ra phi thuyền Atlantis cất cánh hôm 8-7-2011 tại Cape Canaveral, Fla. Đây là chuyến bay cuối cùng cuủ chương trình con thoi.(Photo NASA/Bill Ingalls).
Song Kim
Phi thuyền con thoi Space Shuttle Atlantis hiện đang trong không vụ cuối cùng STS-135 (STS: Space Transportation System), có tất cả 135 chuyến bay với 5 phi thuyền: Columbia, Challenger, Atlantis, Discovery, Endeavour. "loss of crew and spacecraft" là Challenger vào năm 1986 và Columbia vào năm 2003. Hiện giờ có 63 phi hành gia và 3 phi thuyền, trong tương lai các phi thuyền này có thể được triển lãm tại bảo tàng viện (Smithsonian tại DC, Kennedy Space Center tại Florida).
Theo dự tính của NASA, Space Shuttle Atlantis sẽ hoàn thành không vụ STS-135 và đáp xuống KSC tại Florida vào July 20, kỷ niệm 42 năm khi Apollo 11 đáp xuống Mặt Trăng với câu nói lịch sử của trưởng không hành đoàn, phi hành gia Neil Armstrong: "a small step for man, a giant leap for mankind", 20 tháng 7 năm 1969. Lúc đó ngân khoản NASA là 4.2 phần trăm ngân sách quốc gia, tức là 42 phần ngàn, so sánh với bây giờ là 5 phần ngàn (với dân số 310 triệu, tốn của mỗi người dân 52 Mỹ Kim mỗi năm, tức là mỗi tuần 1 Mỹ Kim).
Sau những thử nghiệm với Enterprise ở cao độ trung bình và kỹ thuật lượn khi đáp xuống, Columbia khởi đầu Space Shuttle Program, bay vào thượng tầng khí quyển vào tháng 4 năm 1981. Đây là phi thuyền của Hoa Kỳ, duy nhất trên thế giới, có khả năng được phóng lên như một hoả tiền và trở về đáp xuống như như một tàu lượn và phi cơ; sau đó có thể sử dụng trở lại. Nga chế tạo một phi thuyền có hình dáng tương tự, nhưng sau khi bay thử một lần thì không thấy được nhắc nhở tới nữa.
Đương kim giám đốc NASA là phi hành gia Charles Bolden, người Mỹ gốc Phi Châu đầu tiên trong chức vụ này, chỉ huy và quản trị 19,000 nhân viên trong 10 trung tâm trên toàn quốc Hoa Kỳ. Phi hành gia duy nhất gốc Việt (Eugene Trịnh Hữu Châu), bay với phi thuyền Columbia lên Trạm Không Gian Quốc Tế (ISS: International Space Station) vào thập niên 90. Vài năm sau đó, Columbia bị nổ trên bầu trời Texas trên đường trở về từ Trạm Không Gian Quốc Tế, theo dự định thì còn 14 phút nữa sẽ đáp xuống sân bay của Kennedy Space Center tại Florida vào năm 2003. Endeavour được tạo dựng để thay thế Challenger (nổ 72 giây sau khi rời giàn phóng tại Kennedy Space Center, Florida vào năm 1986). Kể từ khi bắt đầu Space Shuttle Program năm 1981 cho tới STS-135, NASA trong 30 năm đã có 134 không vụ, 132 thành công và 2 thất bại với 2 phi thuyền bị nổ gây thiệt mạng cho 14 phi hành gia. 5 phi thuyền đã đưa 355 phi hành gia, có người nhiều lần, lên không gian. Mỗi chuyến bay có khả năng chuyển vận 7 phi hành gia. Đặc biệt là có nữ phi hành gia Mỹ đầu tiên bay năm 1983; phi hành gia cao niên nhất bay vào lúc 77 tuổi, phi hành gia John Glen là người Mỹ đầu tiên bay lên không gian vào năm 1962, tạo sự hãnh diện cho khoa học không gian Hoa Kỳ, sau đó ông được coi là "bảo vật quốc gia" và phải chờ 36 năm sau mới được NASA cho bay chuyến thứ hai. NASA được thành lập vào năm 1958, một năm sau khi Sô Viết thành công với vệ tinh nhân tạo Sputnik 1 vào tháng 10 năm 1957, dưới thời tổng thống Eisenhower. Tổng thống Kennedy mở đầu cuộc chạy đua không gian (space race) năm 1961 với lời hứa là sẽ có phi hành gia Mỹ trên Mặt Trăng trong thập niên 60, trước khi bước qua thập niên 70, và Hoa Kỳ đã thắng Liên Sô qua cuộc đổ bộ lên Mặt Trăng vào năm 1969, với phi thuyền Apollo 11, trưởng phi hành đoàn, nguời đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng, phi hành gia Neil Armstrong tuyên bố : chỉ là một bước đi nhỏ của cá nhân song là một bước tiến nhảy vọt của nhân loại (a small step for man, a giant leap for mankind). Ấn Độ đã có phi thuyền thám thính Mặt Trăng phóng lên từ năm 2008, song chỉ là dụng cụ; quốc gia này đang cố gắng có không vụ nhân dụng (manned space flight) để có thể được công nhận là quốc gia có khả năng đưa người lên không gian với phương tiện cơ hữu, hiện nay chỉ có 3 nước trong thành phần đó theo thứ tự thời gian : Nga, Mỹ, Trung Hoa.
Có 3 tai nạn trong vòng 53 năm, kể từ khi thành lập NASA (1958) cho đến hôm nay (2011):
- Apollo 1 nổ tại dàn phóng làm chết 3 phi hành gia vào năm 1967 (Kennedy Space Center).
- Challenger nổ trên bầu trời 72 giây sau khi rời dàn phóng làm 7 phi hành gia tử vong vào năm 1986 (Kennedy Space Center).
- Columbia nổ (7 phi hành gia) trên bầu trời Texas trên đường bay về, còn cách Kennedy Space Center 14 phút bay, vào năm 2003.
Kể từ nay (2011) Hoa Kỳ tùy thuộc vào Nga Sô trong việc đưa phi hành gia lên Trạm Không Gian Quốc Tế qua phi thuyền cũ kỹ, lỗi thời Soyuz(được cấu tạo trong thập niên 60 với vài cải tiến sau này). Trong 3 quốc gia Hoa Kỳ, Nga Sô, Trung Hoa thuộc Space Club (có phi thuyền cơ hữu lên không gian) thì vị trí lãnh đạo của Hoa Kỳ lại thêm yếu đi với dự tính tiên đoán của Trung Hoa là sẽ có Không Vụ Người Máy Lên Mặt Trăng (robotics mission) vào năm 2020 và trong thập niên sau đó là Không Vụ Nhân Dụng (manned space flight to the Moon). Theo dự đoán thì MPCV: Multi-Purpose Crew Vehicle với khả năng bay lên Mặt Trăng, Hỏa Tinh (Mars), Không Thạch (Asteroid), cần khoảng 10 năm mới hoàn thành, khoảng 2013, khó khăn trở ngại trong tình trạng ngân sách eo hẹp như hiện nay. Các công ty tư nhân được khuyến khích cấu tạo các phi thuyền đơn giản hơn, làm phương tiện chuyển vận giữa địa cầu và Trạm Không Gian Quốc Tế ISS: International Space Station.
Các chuyên viên về không gian, phi thuyền sẽ tứ tán mọi nơi, nhất là các nhân viên của các hãng xưởng tư nhân. Các nhân viên cơ hữu của cơ quan hàng không và không gian quốc gia NASA thì đa số được giữ lại với các nhiệm vụ liên hệ khác, tổng cộng NASA hiện nay có 19,000 chuyên viên thuộc nhiều ngành nghề liên quan đến hàng không và không gian, phục vụ trong 10 trung tâm trên toàn quốc. Trong số trên 400 phi hành gia (astronaut) trong lịch sử không gian Mỹ, có một người gốc Việt, đó là phi hành gia Trịnh Hữu Châu (Eugene). Sinh trưởng tại miền nam Việt Nam vào năm 1950, ông theo gia đình qua Pháp lúc lên hai tuổi. Sau khi đỗ Tú Tài tại Paris, ông được học bổng du học qua Hoa Kỳ, đỗ tiến sĩ ngành Vật Lý chuyên về Vật Liệu Học (material science). Là chuyên viên NASA tại(Pasadena, California) JPL: Jet Propulsion Lab và giáo sư của đại học danh tiếng California Institute of Technology, sau đó ông được tuyển chọn là phi hành gia, bay lên ISS bằng phi thuyền Columbia vào thập niên 90. Hiện nay ông là nhân viên cao cấp và trọng yếu của NASA.
Send comment
