Hôm nay,  

Chấn Động Từ Libya

24/02/201100:00:00(Xem: 13482)
Chấn Động Từ Libya

Nguyễn Xuân Nghĩa & Vũ Hoàng RFA

...Việt Nam sẽ bị chấn động nặng từ những biến cố xảy ra tại Libya...

Đúng 10 ngày sau cơn chấn động chính trị từ Ai Cập, tình hình một xứ lân bang ở hướng Tây là Libya lại làm thế giới quan ngại. Riêng trong lĩnh vực kinh tế, tin tức giao tranh từ Libya còn khiến các thị trường thế giới đều bị ảnh hưởng. Hôm 21, giá dầu thô vượt ngưỡng trăm đồng lên tới gần 108 đô la một thùng trên thị trường Bắc Hải của Âu Châu, giá vàng lên quá 1.400 đô la một troy ounce và các thị trường cổ phiếu đều tuột dốc, thiên hạ mua Mỹ kim và Yen Nhật thủ thế... Qua phần trao đổi của Vũ Hoàng cùng nhà tư vấn kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa, Diễn đàn Kinh tế xin quý thính giả tìm hiểu về cơn chấn động kinh tế từ vụ khủng hoảng của một nước Bắc Phi...
Vũ Hoàng: Xin kính chào ông Nguyễn Xuân Nghĩa. Chúng tôi là Vũ Hoàng, kể từ tuần này sẽ thay ông Việt Long cùng ông thực hiện chương trình Diễn đàn Kinh tế hầu quý thính giả. Hồ sơ tuần này sẽ là ảnh hưởng kinh tế của vụ khủng hoảng từ Libya trong khu vực gọi là Bắc Phi Trung Đông.
- Thưa ông, cách đây hai tuần, trong chương trình phát thanh ngày chín tháng Hai khi đề cập tới hồ sơ Egypt mà xưa kia ta gọi là Ai Cập, lúc đó đang bị khủng hoảng nặng trước khi Tổng thống Hosni Mubarak phải từ chức, ông dự báo rằng hậu quả kinh tế sẽ không lớn cho thế giới dù là một quốc gia hơn 80 triệu dân, xuất khẩu dầu và nhất là khí đốt mà lại còn kiểm soát một trục giao thông quan trọng là Kênh đào Suez. Thế thì vì sao vụ khủng hoảng tại Libya, một quốc gia chỉ có sáu triệu dân lại khiến dầu thô lên giá tới mức chưa từng thấy kể từ tháng Chín năm 2008" Chúng ta thấy rằng trong bối cảnh chung là giá nguyên nhiên vật liệu và nông sản đều tăng trên toàn thế giới, hiệu ứng kinh tế của vụ Libya có thể làm mọi người quan ngại, kể cả ở Việt Nam...
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Trong những ngày qua, tình hình trong toàn cõi Trung Đông và Bắc Phi, mà người ta hay gọi tắt là MENA, đã thêm căng thẳng, kể cả ở Vương quốc Bahrain là một quần đảo nhỏ nằm trong Vịnh Ba Tư. Xứ này là một trung tâm chế biến xăng dầu nằm trên một trục giao thông chiến lược và còn có một căn cứ hải quân quan trọng nhất của Hoa Kỳ trong khu vực.
- Riêng Libya còn là trường hợp đặc biệt còn hơn Ai Cập. Dù có diện tích rộng lớn là một triệu 800 ngàn cây số vuông, là gần gấp sáu lần diện tích Việt Nam, mà chỉ có hơn sáu triệu dân, Libya là một nước sản xuất và xuất khẩu dầu khí quan trọng, đứng hàng thứ 11 thế giới, nhất là cho các nền kinh tế Âu Châu đang có quá nhiều vấn đề. Với "nhật lượng" dầu thô, là sản lượng một ngày, khoảng một triệu 800 thùng, hơn 90% dành cho xuất khẩu và 80% là bán qua Âu châu, thật ra Libya là một nước rất giầu trong thế giới Hồi giáo. Bây giờ xứ này có loạn mà nội loạn lại có thể lan thành nội chiến thậm chí phân hoá thì cả thế giới đều lo ngại.
Vũ Hoàng: Như vậy, xin ông trình bày cho bối cảnh chung của Libya trước khi chúng ta tìm hiểu về ảnh hưởng kinh tế của vụ khủng hoảng xuất phát từ Lybia.
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Thưa là lên cầm quyền sau khi lật đổ vương triều từ năm 1969, lãnh tụ Moammar Gaddafi là nhân vật khá độc đáo. Ông ta khai thác chủ nghĩa ái quốc chống lại cả các nước Tây phương lẫn các nước Á Rập Hồi giáo theo chế độ quân chủ và cai trị rất độc đoán trong khi lại hợp tác và còn yểm trợ các nhóm khủng bố Hồi giáo từ mấy chục năm trước.
- Nhưng với 80% thu nhập ngân sách nhờ nguồn lợi dầu khí, Gaddafi thi hành một chính sách xã hội khá hào phóng như xây cất nhà ở, trường học và lo dịch vụ y tế cho người dân. Đã có thời mà dân Libya có mức sống thuộc loại cao nhất thế giới. Đó là một lẽ mà ta không thể quên.
- Thứ hai, về mặt chính trị trên thượng tầng, ông Gaddafi dựa vào sức mạnh của quân đội vì xuất thân là một sĩ quan trẻ, nhưng cũng có chủ ý phân hoá thành phần tướng lãnh để không ai có thể đe dọa quyền lực độc tôn của mình. Thứ ba về mặc sắc tộc, Libya là một kết hợp của nhiều bộ tộc khác khau, với các bộ tộc gốc du mục ở miền Đông và miền Nam lại không thích uy quyền tập trung vào thủ đô Tripoli nằm ở phía Tây Bắc bên bờ Địa Trung hải. Gaddafi cũng dùng nguồn lợi dầu hỏa để xoa dịu sự bất mãn của họ.
- Thứ tư, Libya cũng là nơi mà nhiều lực lượng Hồi giáo quá khích tung hoành, kể cả các nhóm đặc công có liên hệ với tổ chức khủng bố al-Qaeda, và quan trọng nhất là một lực lượng võ trang Hồi giáo xưng danh Nhóm Hồi giáo Đấu tranh tại Libya. Vừa tiêu diệt, Gaddafi lại vừa dùng tài nguyên dầu khí mua chuộc các nhóm này để trung hoà ảnh hưởng của họ.
- Sau cùng và quan trọng nhất về thời điểm là ngay trong gia đình Gaddafi cũng có sự chia rẽ, đôi khi vì chuẩn bị cho việc kế nhiệm sau này. Motassem Gaddafi là người con lớn, đang đảm nhiệm an ninh cho chế độ thì kín đáo kết hợp với một số tướng lãnh thuộc thế hệ cách mạng, tức là tương đối đã lớn tuổi. Người em là Seif al-Islam Gaddafi thì có ý hướng cởi mở hơn, muốn canh tân quốc gia và phá vỡ tình trạng bị cô lập của xứ Libya trong cộng đồng Á Rập Hồi giáo và với thế giới vì những hành động khủng bố và ngang ngược của Gaddafi trong quá khứ. Nhân vật này cũng khá đặc biệt vì còn lập ra các tổ chức phi chính phủ để đòi hỏi nhân quyền cho người dân, dĩ nhiên là với tham vọng sẽ lên kế nhiệm thân phụ để lãnh đạo.
Vũ Hoàng: Xin cám ơn ông đã súc tích tóm lược rất nhiều mâu thuẫn trong hệ thống cai trị của Libya. Bây giờ, những mâu thuẫn ấy đang phát tác ra ngoài, nhưng vì sao lại vào lúc này"
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Ta thấy cái "nhân" của mầm loạn thì đã quá nhiều - cơ bản nhất vẫn là chuyện thiếu dân chủ. Về cái "duyên" khiến mầm loạn bùng nổ lúc này thì có ba yếu tố.
- Thứ nhất là những biến động chính trị dồn dập ở hai lân bang Đông-Tây là Ai Cập và Tunisie. Thứ hai là những vận động ngầm của hai người con trai để giành quyền kế vị, với Seif al-Islam cũng muốn cải cách như Gamal Mubarak, con trai của Tổng thống Ai Cập vừa bị truất phế, khiến một số tướng lãnh có lẽ không hài lòng. Thứ ba và quan trọng nhất là hiện tượng thất nghiệp trong cả khu vực Trung Đông, nhất là trong giới trẻ. Mà Libya bị thất nghiệp nặng nhất, từ 40 đến 45%, khiến thanh niên xứ này sẵn sàng xuống đường.

- Bây giờ, nếu mở lại tấm bản đồ để nhìn vào cục diện phức tạp này thì ta thấy quốc gia rộng lớn ấy là một sa mạc bát ngát có hai khu vực dầu khí quan trọng cách nhau khoảng 600 cây số. Phía Tây, từ thành phố Elephant lên thủ đô Tripoli là nơi mà Gaddafi còn hy vọng kiểm soát được. Phía Đông, từ trung tâm Sarir lên Ras Lanuf và thành phố Benghazi là khu vực có thể lọt ra khỏi ảnh hưởng của Tripoli. Khi quân đội, an ninh và các bộ tộc lại chia đôi thì phe nào cũng có trong tay một nguồn dầu khí đáng kể - để hy vọng đánh nhau dài dài. Hậu quả là toàn bộ hệ thống dầu khí huyết mạch cho Libya bị tê liệt, đầu tư và kỹ sư ngoại quốc sẽ di tản và thế giới mất một nguồn năng lượng đáng kể.
Vũ Hoàng: ...Như ông vừa trình bày thì hệ thống dầu khí của Libya có thể tê liệt và thị trường dầu khí thế giới bị ảnh hưởng. Chúng ta bước qua phần hai là hậu quả sẽ ra sao"
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Trong những ngày qua, ta thấy một số đơn vị quân đội nổ súng vào dân biều tình và còn nổ súng vào nhau, chủ yếu là tấn công các kho đạn để võ khí không lọt vào tay đối phương. Đã có tin đồn là một số tướng tá đang chuẩn bị đảo chánh Gaddafi nhưng quân đội xứ này không có uy tín và thống nhất vững mạnh như quân đội Ai Cập nên chưa chắc đảo chánh đã thành công như bên Ai Cập và tình hình sẽ còn bất ổn khá lâu.
- Trong những ngày tới, ta cần theo dõi xem các phe lâm chiến hay nổi loạn hay khởi nghĩa tùy theo cách gọi sẽ làm gì với các trung tâm dầu khí và mạng lưới dẫn dầu hay khí đốt ở hai khu vực Đông Tây" Nếu chiến sự bùng nổ ở những nơi đó thì tình hình sẽ rất nguy ngập. Đã thế, dầu thô của Libya lại là loại có phẩm chất rất cao nên được ưa chuộng và có ảnh hưởng vượt trội lên giá dầu của thế giới.
- Bây giờ, nói đến hiệu ứng Libya trên nguồn dầu thế giới thì Libya xuất khẩu 80% số dầu của họ qua Âu Châu, đứng đầu là Ý, Pháp và Đức. Nhìn ngược lại, các nước Âu Châu lệ thuộc khá nhiều vào dầu thô Libya, nhất là nước Ý vì mua của Libya 25% cho số tiêu thụ của mình, lại là loại dầu thô rất "ngọt" mà Ý khó tìm ra nguồn thay thế nên sẽ bị khốn đốn nặng. Sau đó là nhiều quốc gia Nam Âu vốn dĩ đang mấp mé khủng hoảng tài chính như Áo, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và cả xứ Ireland ở cực Bắc đều phải nhập dầu của Libya.
- Do đó, khủng hoảng Libya có thể gây hậu quả cực bất lợi cho đồng Euro đang bị suy yếu. Cũng vì vậy mà thiên hạ thủ thân bằng cách mua vàng hay đô la Mỹ hay đồng Yen Nhật chứ không mua đồng Euro và tiền Âu Châu mất giá nặng.
Vũ Hoàng: Ông chú ý nhất đến hậu quả với Âu Châu từ một quốc gia bên mạn Nam của Địa trung hải"
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Thưa vâng vì vị trí của nước Ý và hoàn cảnh của đồng Euro.
- Libya bị cô lập và thiếu đồng minh trừ Ý Đại Lợi vì xứ Ý này đã từng cai trị Libya trong ba chục năm giữa hai Thế chiến. Tập đoàn công nghiệp số một của Ý là doanh nghiệp dầu khí ENI có 30% vốn của nhà nước và đã đầu tư rất mạnh vào Libya từ nhiều thập niên rồi. Thủ tướng Ý Silvio Berlusconi lại đang bị truy tố ở nhà và chính phủ của ông có thể đổ.
- Trong các nước miền Nam Âu Châu bị khủng hoảng và gây họa cho đồng Euro, thì Ý Đại Lợi xoay trở tạm được nhờ chính sách quản lý không tệ của Chính quyền Berlusconi. Biến động tại Libya càng gây khó cho chính quyền đang bị rung rinh này thì Ý càng bị thiệt hại nếu chính quyền mới lại tăng chi để mua phiếu. Chuyện ấy sẽ khiến đồng Euro càng nguy ngập.
- Ngoài ra, khi đảng cầm quyền của Thủ tướng Đức là Angela Merkel lại vừa bị tổn thất bầu cử rất nặng tại Hamburg sau vụ tổn thất năm ngoái, chủ yếu là vì cử tri không hài lòng với việc chính quyền dùng công quỹ cấp cứu đồng Euro. Năm nay, Đức lại có bầu cử, ngoài ra, năm nay Bồ Đào Nha và Bỉ - là hai trong bốn nước bị nguy - lại đến kỳ hạn trả nợ. Hai nước kia là Tây Ban Nha và Ireland. Nếu Ý Đại Lợi cũng lâm họa mà nước Đức giàu mạng nhất bị bó tay vì chính trị nội bộ, thì các giải pháp cấp cứu đồng Euro tất nhiên càng bị thu hẹp...
Vũ Hoàng: Đó là hậu quả đối với Âu Châu. Thưa ông, còn hậu quả với các nước khác thì sao"
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Libya bán 10% lượng dầu của mình cho Trung Quốc nhưng vì xứ này nhập dầu rất nhiều nên số xuất khẩu ấy của Libya chỉ bằng 3% mức tiêu thụ của Trung Quốc thôi vì vậy hậu quả trực tiếp thì không nhiều. Nhưng gián tiếp thì có, chưa nói đến hiệu ứng "cách mạng hoa nhài" hay "mạt lị hoa cách mạng" đang làm Bắc Kinh lúng túng!
- Đầu tiên, chưa chắc Gaddafi đã sớm từ bỏ quyền lực như các Tổng thống Tunisie hay Ai Cập, hoặc nhượng bộ như các chính quyền Jordan, Yemen hay Bahrain hoặc sớm cải cách như Maroc nên động loạn có thể kéo dài. Hậu quả là dầu thô có khi lên lại những đỉnh cao vào năm 2008, từ trăm hai đến trăm tư một thùng trong năm nay. Khi ấy, kinh tế thế giới có thể trôi vào suy trầm và còn mất một trị trường xuất khẩu vào Trung Đông Bắc Phi cho 400 triệu dân.
- Ngay trước mắt thì các ngành dịch vụ như hàng không, du lịch và vận tải hay bảo hiểm của thế giới đều bị thiệt hại và điều ấy càng nâng cao giá thương phẩm - tức là nguyên nhiên vật liệu và nông sản - vốn dĩ đã tăng vọt trong năm qua. Tình hình lương thực của thế giới vì vậy cũng bị ảnh hưởng và sẽ gieo họa cho các nước nhập khẩu thức ăn - như Trung Quốc - hoặc bị nguy cơ lạm phát nặng, như Trung Quốc và nhất là Việt Nam.
- Về Việt Nam, tôi còn e rằng đã có nhiều vấn đề nội tại vì quản ký vĩ mô quá yếu, lạm phát quá cao và đô la lên giá, Việt Nam sẽ bị chấn động nặng từ những biến cố xảy ra tại Libya. Việc chỉ số VN-Index mất gần bốn chục điểm trong có hai ngày mới chỉ là một dấu hiệu tiên báo rất nhỏ. Nó như con hoàng yến vừa chết dưới hầm vì bị nhiễm độc, trước khi khí độc dẫn tới nhiều vấn đề rộng lớn hơn. Việc một chế độ độc tài Libya ru ngủ người dân bằng chủ nghĩa dân tộc hình thức theo kiểu Gaddafi mà còn bị rung chuyển thì cũng là lời cảnh báo cho người Việt.
Vũ Hoàng: Xin cảm tạ ông Nguyễn Xuân Nghĩa.

Ý kiến bạn đọc
25/02/201113:42:06
Khách
Đọc những bài bình luận kinh tế thế giới cũa ông NXN mà lòng người thấy nôn nóng lo toan, mà nầy ông Nghĩa ơi... Ông đã chỉ cho mọi người thấy cơn bão kinh tế cũa thế giới đang lù lù đi đến, vậy ông làm ơn chỉ luôn con đường cho những kẻ nghèo chạy trước cho tiện, cám ơn nhiều.
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Tưởng tượng một khu vườn xinh đẹp như vườn thượng uyển của vua chúa ngày trước với hoa lá muôn màu lung linh trong gió hiền và nắng ấm. Rồi bỗng dưng một cơn mưa đá đổ xuống. Cây, lá, cành, nụ… đủ sắc màu quằn quại dưới những cục đá thả xuống từ không gian. Tàn cơn mưa, những nụ, những hoa, những cánh lá xanh non tan nát. Những cục nước đá tan đi. Bạn không còn tìm ra dấu vết thủ phạm, bạn chỉ thấy những thứ bạn phải gánh chịu: ấy là những tổn thất bất ngờ. Ở một nơi mà vô số các sắc tộc sống chung với nhau như Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ, mỗi ngôn ngữ là một loài hoa đầy hương sắc trong khu vườn muôn sắc màu ấy. Nhưng rồi trong trận thiên tai, mỗi sắc lệnh của chính phủ là một hòn đá ném xuống, hoa lá cành tan nát theo nhau. Bạn không biết những cơn mưa đá còn bao lâu. Bạn cũng không thể nào đoán trước được những tổn thất chúng đổ xuống cho khu vườn yêu quý mà bạn dày công gầy dựng.
Elon Musk đang có một vị trí vô cùng quan trọng trong chính quyền mới của Trump. Là người đứng đầu Bộ Cải Tổ Chính phủ (Department of Government Efficiency – DOGE), Musk có quyền lực gần như vô hạn trong việc cắt giảm hoặc tái cơ cấu lại chính phủ liên bang theo ý mình. Nhưng không chỉ dừng lại ở đó, Musk còn có ảnh hưởng đến tổng thống trong nhiều vấn đề chiến lược quan trọng. Một trong những vấn đề nổi bật chính là TQ. Trong khi phần lớn nội các của Trump đang theo đuổi chính sách cứng rắn đối đầu với Bắc Kinh, Musk lại là một ngoại lệ rõ rệt. Là một chuyên gia về quan hệ Mỹ - Trung, Linggong Kong (nghiên cứu sinh của trường Auburn University) không hề ngạc nhiên trước những phát biểu ủng hộ Bắc Kinh của Musk trong suốt nhiều năm qua. Bởi lẽ, từ trước đến nay, ông luôn tìm cách mở rộng hoạt động kinh doanh tại TQ.
Một nữ nhà văn sống ở Pháp, bày tỏ trên Facebook của bà rằng: “Xin tiền, rất khổ! Zelenski không chỉ khẩu chiến với Trump mà cả... Biden. Hai tổng thống đã cãi nhau trong một cuộc điện đàm tháng 6/2022, khi Biden nói với Zelensky rằng ông vừa phê duyệt thêm $1 tỷ viện trợ quân sự cho Ukraine, Zelenski lập tức liệt kê tất cả các khoản viện trợ bổ sung mà ông ấy cần. Sự không biết điều này đã khiến Biden mất bình tĩnh, ông liền nhắc nhở Zelenski rằng người Mỹ đã rất hào phóng với ông ấy và đất nước Ukraine, rằng ông ấy nên thể hiện lòng biết ơn nhiều hơn.”
“Nếu tôi muốn nói chuyện với Âu Châu, tôi phải gọi cho ai?” Câu hỏi nổi tiếng này, được cho là của cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ Henry Kissinger, ám chỉ sự thiếu thống nhất của Âu Châu trong việc thể hiện một lập trường chung trên trường quốc tế. Dù đã trải qua nhiều thập niên hội nhập dưới mái nhà Liên Âu (EU), câu hỏi ai là đại diện cho Âu Châu – hoặc Âu Châu muốn trở thành gì trong tương lai – hiện nay có lẽ còn khó trả lời hơn bao giờ hết.
Bài phát biểu dài 1giờ 40 phút của Tổng thống Donald Trump trước Quốc hội đã nêu cao nhiều sáng kiến ​​của ông, từ việc trấn áp nhập cư đến thuế quan và chính sách năng lượng trong sáu tuần bắt đầu nhiệm kỳ của mình, nhưng nhiều bình luận của ông bao gồm thông tin sai lệch và gây hiểu lầm.
Khoa học gia người Mỹ da đen nổi tiếng vào đầu thế kỷ 20 George Washington Carver (1864-1943) đã từng nói rằng, “Giáo dục là chìa khóa mở cánh cửa vàng của tự do.” Đúng vậy! Chính vì vai trò quan trọng của giáo dục đối với tự do mà các nhà cách mạng Việt Nam vào đầu thế kỷ 20 như Phan Chu Trinh (1872-1926), Phan Bội Châu (1867-1940) đã tận lực vận động cho việc nâng cao dân trí để canh tân đất nước hầu có thể giải phóng dân tộc thoát khỏi ách nô lệ của thực dân Pháp. Đất nước Hoa Kỳ nhờ có tự do, dân chủ và dân trí cao mà trở thành đại cường quốc trên thế giới. Nền giáo dục của Mỹ đã trở thành kiểu mẫu được nhiều nước ngưỡng mộ, cho nên số lượng sinh viên ngoại quốc du học tại Mỹ là cao nhất trên toàn cầu, với 1,126,690 người vào năm 2024, theo https://opendoorsdata.org.
Tổng thống Donald Trump vẫn luôn có sở thích tự đặt biệt danh cho chính mình: từ “thiên tài vững chãi,” “Don Trung Thực,” và giờ thì lên hẳn ngôi “vua.” Nhưng lần này, danh xưng vua chúa mà ông tự phong đã khiến nhiều người phải giật mình suy nghĩ. Hôm thứ Tư tuần qua, Trump tuyên bố “đánh bại” kế hoạch thu phí giao thông của New York dành cho Manhattan để giảm kẹt xe. Ông hớn hở đăng trên Truth Social: “KẾ HOẠCH THU PHÍ GIAO THÔNG ĐI TOONG RỒI. Manhattan và toàn bộ New York đã ĐƯỢC CỨU. HOÀNG ĐẾ VẠN TUẾ!”
Chúng ta thử nhắm mắt hình dung một ngày nọ, tất cả những cơ quan đầu não chiếm vị trí hàng đầu trong nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia nằm dưới sự lãnh đạo của các nhân vật có số năm kinh nghiệm là số 0. Chưa hết, Hoa Kỳ nay đứng về phía Nga và các quốc gia phi dân chủ, bỏ phiếu chống nghị quyết của Liên Hiệp Quốc lên án cuộc xâm lược Ukraine.
Nhà văn Võ Hồng ví von: “Bụng to như bụng xe đò.” Nhận xét của ông, rõ ràng (và hoàn toàn) không… trật! Xe đò thường đầy khách mới chịu rời bến nhưng trên đường đi tài xế vẫn luôn dừng bánh “hốt” thêm mấy con nhạn là đà để kiếm thêm chút đỉnh. Khách lên sau thì ngồi ghế súp.
Gần ba năm sau khi Nga tấn công xâm lược Ukraine, Mỹ và Nga đang bắt đầu xúc tiến công cuộc đàm phán, nhưng Mỹ tuyên bố là châu Âu không được tham gia diễn biến này. Do đó, nhiều tranh chấp cố hữu giữa châu Âu và Mỹ về Ukraine mang lại một sắc thái nghiêm trọng hơn, trong khi chiến tranh vẫn còn tiếp diễn. Hiện nay, châu Âu có những phản ứng quyết liệt vì muốn trực tiếp tham gia vào tiến trình đàm phán.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.