Hôm nay,  

Tăng Cường Năng Lực Cạnh Tranh

12/2/201000:00:00(View: 10597)

Tăng Cường Năng Lực Cạnh Tranh

Việt Long & Nguyễn Xuân Nghĩa, RFA

...VN rất khó cạnh tranh mà chỉ giúp đảng viên cán bộ rất dễ kiếm tiền bỏ túi...

Ngày 30 tháng 11, một bản báo cáo về năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam đã được công bố. Người chủ trì việc nghiên cứu là Giáo sư Michael Porter của Đại học Harvard tại Hoa Kỳ. Là nhân vật nổi tiếng thế giới về chiến lược cạnh tranh, ông Porter đã tới Hà Nội dự cuộc hội thảo để thuyết trình về những ưu khuyết điểm của Việt Nam trong lĩnh vực cạnh tranh.
Nhân dịp này, Diễn đàn Kinh tế trao đổi với nhà tư vấn kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa về những chướng ngại và cạm bẫy trong cạnh tranh. Xin quý vị theo dõi chương trình do Việt Long thực hiện sau đây.
Những hạn chế
Việt Long: Thưa ông, sau khi đổi mới kinh tế rồi hội nhập vào luồng trao đổi toàn cầu, Việt Nam đã đạt tốc độ tăng trưởng khá ngoạn mục so với trước đây. Nhưng khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn bị nhiều hạn chế, như Giáo sư Michael Porter đã trình bày trong cuộc hội thảo quốc tế tại Hà Nội hôm 29 tháng 11 vừa qua, trước khi công bố bản báo cáo về khả năng cạnh tranh của Việt Nam vào ngày 30. Kỳ này, xin đề nghị ông phân tích cho những hạn chế đó và nhắc tới những việc phải làm để nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam.
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Thưa rằng từ nhiều năm nay, Việt Nam đã được quốc tế viện trợ cho rất nhiều dự án nghiên cứu về khả năng cạnh tranh của mình. Lần này là lần đầu mà một phúc trình nghiên cứu được công bố ra ngoài. Dự án này do Viện Cạnh tranh Á châu tại Singapore yểm trợ thực hiện cùng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương của Việt Nam, dưới sự chỉ đạo của Giáo sư Michael Porter của trường Harvard. Sinh năm 1947, Giáo sư Porter là nhân vật có uy tín và là nhà tư vấn về cạnh tranh cho nhiều tập đoàn kinh doanh và quốc gia trên thế giới cho nên báo cáo của ông là một phúc trình mà các doanh nghiệp nên tham khảo. Tuy nhiên, những khuyến cáo được đưa ra cũng nhắm vào chiến lược phát triển và các vấn đề kinh tế vĩ mô của Việt Nam nên cần được giới chức nhà nước chú ý khi chuẩn bị chiến lược kinh tế trong dài hạn.'
Việt Long: Nếu vậy, chúng ta sẽ bắt đầu từ khuôn khổ chung là chuyện chiến lược và vĩ mô trước khi tìm hiểu về các quyết định vi mô của doanh nghiệp.
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Các nhà nghiên cứu phúc trình cạnh tranh này tất nhiên có thấy ra vấn đề mà giới kinh tế quốc tế đã đề cập và khuyến cáo từ lâu. Gần đây nhất là ý kiến của đại diện của Ngân hàng Thế giới trong cuộc hội thảo hồi tháng Tám của Ủy ban Khoa học Xã hội.
- Ta thấy rằng Việt Nam theo mô hình phát triển dựa trên lợi thế nhất thời và không thể kéo dài mãi mãi về vị trí địa dư, về lượng tài nguyên thiên nhiên và dân số trẻ, mà lại gây vấn đề lâu dài như bất công xã hội và hủy hoại môi sinh trong khi chẳng cải tiến về giáo dục và đào tạo để nâng cao năng suất lao động. Vì hoàn cảnh đó cho nên Việt Nam vẫn tìm sức cạnh tranh ở mức lương rẻ hơn các thị trường khác và không leo lên trình độ sản xuất cao hơn, có giá trị gia tăng lớn hơn. Đã đến lúc Việt Nam phải đi tìm một chiến lược phát triển khác, và càng sớm càng hay.
- Thứ hai, thuộc về cơ chế và khả năng quản lý kinh tế cấp quốc gia, 25 năm sau khi tiến hành đổi mới, Việt Nam chưa cải tiến hệ thống chính trị cho thông thoáng, không xây dựng hạ tầng cơ sở luật pháp cho minh bạch và chưa thiết lập bộ máy quản lý vĩ mô cho ổn định. Ngay trước mắt thì các vấn đề kinh tế vĩ mô như lạm phát hay bất ổn ngoại hối cũng thu hẹp khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp.
Vấn đề doanh nghiệp nhà nước
Việt Long: Bản báo cáo cũng nói tới một vấn đề đã được quốc tế khuyến cáo nhiều lần là vị trí quá lớn của doanh nghiệp nhà nước. Ông nghĩ sao về vấn đề này"
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Đây là loại vấn đề thứ ba trong cơ chế và tư duy của lãnh đạo. Do chọn lựa chính trị của lãnh đạo - nói vắn tắt là "phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa" - Việt Nam duy trì sự bất công lớn và một gánh nặng tai hại là vai trò chủ đạo của doanh nghiệp nhà nước, lại còn nâng các doanh nghiệp này lên cấp tập đoàn như một đầu máy kinh tế cho quốc dân. Các cơ sở ấy vốn có năng suất kém và gây hoang phí vì thu hút tài nguyên quốc gia vào những việc không thiết thực cho lợi ích quốc dân.
- Một ngẫu nhiên đáng chú ý là trong khi dư luận còn lên cơn sốt về tập đoàn đóng tàu Vinashin bị mắc nợ và có thể phá sản thì hôm 26 vừa qua, PetroVietnam Finance Co., một phân vụ của tập đoàn Vietnam Oil and Gas cho biết rằng mức doanh lợi trong Quý ba đã sụt mất 90% vì... chơi stock mà bị lỗ khi thị trường chứng khoán mất giá nặng. Loại tập đoàn này có cái thế độc quyền thực tế mà vì sao còn nhảy vào thị trường chứng khoán để bị lỗ mất 225 tỷ đồng"
- Phúc trình về cạnh tranh có khuyến cáo là phải để khu vực tư doanh giữ vai trò chủ đạo, phải coi cạnh tranh là ưu tiên chiến lược và quan niệm lại vai trò của nhà nước là tạo dựng lợi thế cho kinh tế chứ không phải là kiểm soát kinh tế. Việc giải phóng và coi trọng sức mạnh của tư doanh được các định chế quốc tế nhắc nhở từ lâu thay vì nhà nước cứ nhảy vào cạnh tranh với tư nhân.
Việt Long: Ở bên cạnh Trung Quốc như nền kinh tế rồng cọp, lãnh đạo Việt Nam có thể đã ngó lên Bắc Kinh để tìm bí quyết thành công. Hình như là bản báo cáo về cạnh tranh cũng khuyến cáo là Việt Nam sẽ không thành công nếu lại bắt chước Trung Quốc, có phải vậy không"
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Như trường hợp phổ biến của kẻ đi sau là học theo người đi trước, thấy ai làm gì thành công thì bắt chước, Việt Nam cũng vậy. Ở cấp quốc gia, lãnh đạo xứ này cho rằng mô hình Trung Quốc có giá trị vì: thứ nhất bảo vệ thế lực chính trị cho đảng độc quyền; thứ hai, lấy xuất khẩu làm đầu máy tăng trưởng; và thứ ba lấy nhân công rẻ làm lợi thế xuất khẩu.


- Giáo sư Porter thì khuyên rằng Việt Nam nên nghĩ khác hơn là chỉ nhìn vào lương bổng rẻ và một thị trường đông dân. Và không nên bắt chước Trung Quốc với chiến lược nhân công rẻ. Thực tế thì tôi e là chiến lược Trung Quốc đã đi hết chu kỳ vận hành ban đầu của nó, và kinh tế xứ này đang gặp sức ép rất mạnh về lương bổng công nhân, lại còn bị nguy cơ "bộc xúc" - là "implosion", nổ vào - với nạn bong bóng gia cư địa ốc nay mai có thể bể kéo theo sự phá sản dây chuyền. 
Năng lực cạnh tranh
Việt Long: Bây giờ ta mới bước qua phần vi mô, về quản lý doanh nghiệp như thế nào để gia tăng năng lực cạnh tranh.
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Thưa ông, trước khi tiến qua mục đó, tôi xin được nhắc tới một ý kiến có giá trị chiến lược từ Giáo sư Michael Porter nếu ta nhìn ra khỏi phạm vi của Việt Nam.
- Đó là khối ASEAN của 10 quốc gia Đông Nam Á, một khu vực có hơn 600 triệu dân, với nhiều nền kinh tế đã đạt trình độ phát triển cao, có lợi tức trên mức trung bình và thoát khỏi lề lối cạnh tranh chỉ nhờ khai thác lợi thế nhân công rẻ. Việt Nam nên học kinh nghiệm của các quốc gia này, vốn dĩ đã khác và tiến bộ hơn kinh nghiệm Trung Quốc. Chưa nói là họ còn có nền chính trị dân chủ và môi trường kinh doanh minh bạch hơn. Nếu muốn tìm một thị trường lớn và có sức cạnh tranh bén nhạy để tự mài dũa khả năng thì Việt Nam nên hội nhập vào kinh tế ASEAN.
- Nhìn từ nhiều giác độ khác nhau thì chiến lược này rất có giá trị. Thứ nhất là nhờ vị trí địa dư, thứ hai là nhờ quan hệ gắn bó về cả văn hoá, lịch sử và kinh tế của miền Nam Việt Nam với khu vực Đông Nam Á, thứ ba là về quyền lợi an ninh nữa. Hơn 10 năm trước, Việt Nam đã có những dự tính như vậy mà không hiểu sao lại càng ngày càng thiên về Trung Quốc về cả kinh tế lẫn ngoại giao chính trị nên đang bị mắc kẹt. Trở lại những khuyến cáo về cạnh tranh cho doanh nghiệp, có lẽ ta nên chú ý đến một số nhận xét cũng từ vĩ mô xuống vi mô của Giáo sư Porter...
Việt Long: Nghĩa là ông chưa ra khỏi khuôn khổ vĩ mô, là môi trường chung cho các doanh nghiệp"
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Thưa đúng vậy nếu ta xét tới sự phát triển tản mát mà thiếu sức tập trung và hỗ tương của các doanh nghiệp. Vấn đề này cũng thuộc phạm vi chiến lược ở cấp quốc gia.
- Một cách cụ thể thì các mũi nhọn sản xuất của Việt Nam như giày dép, hàng dệt may hay thủy sản không có sức cộng hưởng, không hỗ trợ lẫn nhau mà nhà nước có muốn yểm trợ thì cũng không có đòn bẩy. Trong buổi thuyết trình, Giáo sư Porter nhắc đến một giải pháp đã được nhiều xứ khác áp dụng, là phát triển các cụm ngành sản xuất theo tinh thần chiến lược hay sách lược. Nghĩa là nhìn xa vào tương lai để chọn những khu vực hay ngành sản xuất có giá trị cao và lập ra những trung tâm phát triển lợi thế tương đối của các ngành đó. Vai trò yểm trợ của nhà nước cần được thấy ở đó.
- Bước qua khuôn khổ vi mô, thuộc sách lược quản trị của các doanh nghiệp, cuộc hội thảo hôm 29 có nhấn mạnh đến sự khác biệt giữa việc xác định mục tiêu với một khái niệm có lẽ vẫn còn mới cho các doanh nghiệp là trù hoạch chiến lược. Các doanh nghiệp quốc tế đều nắm vững sự khác biệt đó là đi tìm chiến lược cho trường kỳ, rồi căn cứ trên chiến lược mới nhắm vào những mục tiêu ngắn hạn hơn, trong vòng năm bảy năm trước mắt. Tại Việt Nam mà nhìn ra tương lai xa hơn năm năm là chuyện khó, và ít ai nghĩ tới, cho nên họ mới thường xuyên bị động.
- Chuyện thứ hai mà các doanh nghiệp cần chú ý là tránh bắt chước chiến lược của công ty khác. Cứ thấy họ làm cái gì đó có lợi là nhảy vào làm y hệt thì cũng như muốn giành lấy một phần bánh lớn hơn của một cái bánh không thay đổi kích thước. Nghĩa là phải sáng tạo trong chiến lược và đừng rơi vào cái bẫy là chết chùm với nhau vì mức lời sút giảm.
- Chuyện thứ ba, cũng có tính chất chiến lược, là doanh nghiệp phải mạch lạc với mục tiêu kiếm lời hơn là chiếm thị phần, hoặc chỉ mong doanh số gia tăng mà bất kể tới doanh lợi. Tôi nghĩ rằng đây là bài học phổ biến cho nhiều doanh nghiệp Đông Á khoảng hai chục năm về trước khi họ cố bán cho nhiều mà không chú ý xem mỗi món hàng bán ra thì lời bao nhiêu và đóng góp chừng nào cho doanh lợi chung, tức là cho lợi nhuận của cả doanh nghiệp. Giáo sư Porter có nói đến một chân lý ngắn gọn, là "ưu tiên số một là phải có lời, ưu tiên thứ hai mới là mức tăng trưởng của doanh số!" Bán nhiều mà lời ít thì sẽ càng bán càng lỗ!
- Nếu có thể kết luận thì tôi cho là từ cả chục năm nay, Việt Nam được các quốc gia hay cơ quan quốc tế viện trợ rất nhiều để cải thiện cách suy nghĩ, tổ chức và làm ăn. Một nhân vật như Giáo sư Michael Porter mà đã chỉ đạo việc nghiên cứu và tới tận nơi nói chuyện thì Việt Nam nên chú ý tìm hiểu, học hỏi và áp dụng, trước tiên là từ giới chức hữu trách về kinh tế tài chính, sau đó là trên doanh trường. Quan trọng nhất là nhà nước phải xét lại nhiệm vụ của mình và thu hẹp vai trò của doanh nghiệp nhà nước để mở ra không gian kinh doanh cho tư nhân. Bản báo cáo có đưa ra một nhận xét chí lý. Rằng "doanh nghiệp nhà nước của Việt Nam đang bị giao nhiệm vụ không thể thi hành nổi là vừa hoàn thành mục tiêu công ích, vừa phải có lợi nhuận, vừa tạo ra việc làm nên không thể sa thải lao động mà lại phải đạt năng suất cao". Sự phi lý đó khiến Việt Nam rất khó cạnh tranh mà chỉ giúp đảng viên cán bộ rất dễ kiếm tiền bỏ túi. Có lẽ đấy mới là lý do chính khiến bản báo cáo sẽ lại bị cất vào kệ sách và giá trị không được khai triển cho mọi người.
Việt Long: Ông có thể nói rõ hơn, vì sao những việc đó làm Việt Nam khó cạnh tranh mà lại giúp đảng viên cán bộ dễ kiếm tiền bỏ túi"
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Đó là do lợi thế của Nhà nước trong việc chủ đạo nền kinh tế quốc dân mà không bị kiểm soát kỹ càng. Vì vậy những người quản lý các doanh nghiệp nhà nước đó cũng là những đảng viên trong guồng máy đảng, có được nhiều lợi thế, mà không chịu trách nhiệm trước quốc dân. Họ có thể làm bậy và trục lợi bất chính, dù lợi ích của doanh nghiệp nhà nước đóng góp cho nền kinh tế quốc dân rất nhỏ. Đó là lý do họ muốn chiếm lấy lợi thế và không muốn thay đổi.
Việt Long: Xin cám ơn ông Nguyễn Xuân Nghĩa.

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Tám năm trước, buổi sáng sau đêm bầu cử 2016 là một buổi sáng ảm đạm. Nhà ga Pentagon Metro ở Washington DC vắng lạnh. Những toa tàu thưa thớt người. Bên trong đài phát thanh RFA lặng lẽ. Nhân viên các phòng ban đi ngang qua nhau với một nụ cười gượng gạo. Nhân viên của ngân hàng Chase gần đó cắm mặt vào máy tính để điền thông tin cho khách. Khi hỏi, “Anh có xem bầu cử đêm qua không?” Anh nhân viên da đen gật đầu, không trả lời. - “Anh không vui vì kết quả phải không?” - “Bà ấy đã thua,” anh rời mắt khỏi màn hình, nhìn sang và nói. Tám năm sau, không khí đó lặp lại, trong ngột ngạt nhiều hơn. Vì sự lạc quan của nhiều người Mỹ sáng suốt trong ba tháng qua là quá lớn. Có rất nhiều thứ để họ tin và hy vọng. Trước hết là họ tin nước Mỹ đã nhìn thấy và hiểu được mối nguy hiểm mà Trump đại diện.
Nếu bạn quan tâm về những gì mình viết trên facebook, blog, diễn đàn, trang nhà, email, vân vân, nên tự cảm nhận hiệu quả của viết lách và kể chuyện của bản thân như thế nào? Quá trình “Vận chuyển tường thuật” trong thế giới điện tử trực tuyến là một trong vấn đề xã hội và cá nhân đáng chú trọng.Kể chuyện thế kỷ 21 Những tiến bộ trong công nghệ đã giúp chúng ta dễ dàng tiếp cận kiến thức gián tiếp mà chúng ta mong muốn về thế giới (Greenfield 2015; Harris và Sanborn 2013). Kể chuyện trong thế kỷ 21 đã phát triển khi mọi người tìm ra những cách mới để ghi lại, chia sẻ và tiêu thụ các câu chuyện: trò chơi, trải nghiệm cá nhân hoặc tin tức chỉ là một số ví dụ (Lundby 2008). Ngày nay, công nghệ hiện đại đã kết hợp hình ảnh với âm thanh và văn bản, đồng thời trao cho mọi người khả năng trở thành người kể chuyện cá nhân và sử dụng môi trường điện tử cho mục đích riêng (Greenfield 2015). Trong cuộc sống bão hòa công nghệ (Lenhart và cộng sự 2015), việc trao đổi câu chuyện thường diễn ra thô
Donald Trump đã trở lại và ít ai nghiệm ra rằng đây là hệ quả từ mối nguy mà Andrei Dmitrievich Sakharov đã cảnh cáo từ hơn ba phần tư thế kỷ trước: sự mê hoặc của loại “ma túy” mang tên “văn hóa quần chúng” (mass culture) và sự lan truyền của những “mê thoại đại chúng” (mass myth) nhằm tạo dựng quyền lực cho những tên mỵ dân “tàn bạo và giảo quyệt”. Sakharov (1921-1989), Nobel Hòa Bình 1975, là cha đẻ của bom khinh khí Nga nhưng quay sang chống vũ khí này và, hơn thế nữa, còn là một nhân cách trí thức vĩ đại, một nhà đấu tranh nhân quyền dũng cảm, bị lưu đày trên quê hương mình dưới sự đàn áp của chính quyền cộng sản, từ năm 1968 đến năm 1986, khi Mikhail Gorbachev tiến hành cải tổ.
Trump thắng, hơn nửa nước Mỹ và hầu như cả thế giới ngỡ ngàng, không hiểu tại sao. Thực ra, mọi chuyện rất giản dị. Chỉ cần suy ngẫm, phân tích vài con số là hiểu ngay. Lần thắng đầu, ông Trump được khoảng 63 triệu phiếu, thua bà Hillary cỡ ba triệu. Lập tức đài Fox và truyền thông của Putin hợp lực biến ông thành lãnh tụ vĩ đại của đảng Cộng hòa. Và riêng ông, với thiên tư là nhà buôn có tài, ông có khả năng bắt trúng ngay nhu cầu của khách hàng, nên rất xứng đáng với những lời xưng tụng của Putin và Fox.
Ngày 31 tháng 10 vừa qua, RFA hân hoan thông báo: “Trại giam số 6 đồng ý mở cửa ‘chuồng cọp’, hai TNLT dừng tuyệt thực sau 21 ngày”. Danh từ “chuồng cọp” trong bản tin thượng dẫn khiến tôi nhớ đến một bài báo cũ (“Ký Ức Những Ngày Ở Địa Ngục Trần Gian”) xuất hiện trên báo Nhân Dân, hồi đầu năm, hôm 01/05/24.
Điều gì xảy ra khi bạn dùng một số tiền khổng lồ mua một nền tảng mạng xã hội, dẫn đến một nửa người dùng bỏ đi, các nhãn hàng dừng quảng cáo, cuối cùng là giá trị của nó thấp hơn 1/3 số tiền đã bỏ ra mua chỉ trong vòng một năm? Đó là bạn được giao lãnh đạo cơ quan mới trong chính quyền mới – tạm thời gọi là “Bộ Cải Tổ Chính Phủ (Department of Government Efficiency - DOGE)” Và khi Elon Musk có tên trong thành phần nội các mới của tổng thống tội phạm Donald Trump ở DOGE, thì một cuộc di tản lớn nhất mạng xã hội Twitter mà Musk đã mua với giá $44 billion vào năm 2022 cũng bắt đầu. Những cây viết công nghệ có cách ví von thú vị: Một vùng đất nhỏ xinh, trong lành, sạch sẽ bên cạnh chiếc du thuyền đang chìm, mà hầu hết du khách trên đó đều bị nhiễm norovirus. Vùng đất tị nạn đó là Bluesky.
Quan hệ Mỹ-Việt Nam trong nhiệm kỳ II của Tổng thống Cộng Hòa Donald Trump sẽ không có những thay đổi đặc biệt, nếu liên lạc giữa Hoa Thịnh Đốn và Bắc Kinh vẫn giữ nguyên trạng như thời Tổng thống Dân Chủ Joe Biden.
Tổng Thống thứ 47 của Hoa Kỳ sẽ là Donald Trump. Ứng cử viên đảng Cộng hòa Donald Trump đã chính thức được tuyên bố là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ, với Fox News, CNN và Associated Press xác nhận. Tổng Thống Đài Loan đã gửi lờn chúc mừng. Các công ty Đài Loan đang đánh giá lại các kế hoạch ở nước ngoài của họ. Advantech Co., Ltd., một nhà sản xuất sản phẩm tự động hóa công nghiệp có trụ sở tại Đài Loan, sẽ tiếp tục phát triển tại Hoa Kỳ, Miller Chang, chủ tịch nhóm embedded-IoT (internet of things, còn dịch là internet vạn vật) của Advantech cho biết.
Khả năng “lịch sự” và “ảo luận” trong chữ nghĩa phê bình khiến cho tôi băn khoăn mỗi khi nghĩ đến văn học Việt nói chung và Văn học hải ngoại khoanh vùng.
Chỉ quá nửa đêm của ngày lịch sử 5 tháng 11, 2024, cựu tổng thống Trump đã giành chiến thắng rõ ràng trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ, với khả năng thắng hầu hết các tiểu bang chiến trường, đánh bại Phó Tổng thống Kamala Harris, ứng cử viên phụ nữ da màu - trở thành đảng viên Cộng hòa đầu tiên giành được số phiếu phổ thông toàn quốc sau 20 năm
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.