Mỹ-Hoa Dàn Trận - Bài Sáu
Nguyễn Xuân Nghĩa
Những Lỗ Túc và Trọng Thủy...
Ngày 15 tới đây, bộ Ngân Khố Hoa Kỳ (tương đương với bộ Tài Chánh xứ khác) sẽ phải nộp Quốc hội phúc trình về vị trí đồng "Nhân dân tệ" (đồng Nguyên, hay Yuan) của Trung Quốc.
Sau khi đồng ý cho Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới WTO năm 2000, Chính quyền của Tổng thống Bill Clinton phải trấn an giới Lập pháp bằng cách cho thành lập một cơ chế có nhiệm vụ giám sát quan hệ Mỹ-Hoa, xem Hoa Kỳ có thể bị ảnh hưởng những gì từ Trung Quốc về kinh tế và an ninh hầu đề nghị Quốc hội và Hành pháp biện pháp ngăn ngừa. Cơ chế độc lập ấy là Hội đồng "U.S. - China Economic and Security Review Commission", quy tụ các nhân vật có thẩm quyền chuyên môn do các Dân biểu Nghị sĩ thuộc cả hai đảng cùng bổ nhiệm. Họ thường xuyên mời thêm chuyên gia độc lập tới điều trần kết quả nghiên cứu và đệ nạp khuyến cáo nếu thấy cần thiết.
Quốc hội cũng đòi hỏi bộ Ngân khố phải điều tra và sáu tháng một lần trình bày báo cáo về ảnh hưởng của chánh sách kinh tế Trung Quôc đối với quyền lợi Hoa Kỳ.
Tháng trước, Thượng viện Hoa Kỳ đã đệ nạp một dự luật do năm Nghị sĩ lưỡng đảng bảo trợ, với sự ủng hộ của sáu nghị sĩ khác, nhằm trả đũa việc Bắc Kinh giàng giá đồng Nguyên vào tiền Mỹ với hối suất quá thấp để chiếm lợi thế bán hàng vào Mỹ với giá quá rẻ. Hạ viện cũng nhảy vào cuộc với một dự luật khác nhằm lập hàng rào quan thuế để chặn hàng Trung Quốc. Vì vậy, bộ Ngân Khố Mỹ sẽ phải đưa ra kết luận là Bắc Kinh có lũng đoạn hay thao túng thị trường hối đoái hay không. Bộ này đang nghiên cứu và nghe ngóng để có khi xin trì hoãn.
Xin có vài chữ chuyên môn ở đây. "Currency manipulation" là trò can thiệp vào thị trường hối đoái với dụng ý dùng hối suất ngoại tệ để thao túng hay lũng đoạn thị trường thay vì để thị trường quyết định về tỷ giá đồng bạc theo quy luật cung cầu. Theo luật Mỹ, đây là việc phi pháp. Chữ "manipulation" rất khó dịch, nhưng khi có người dịch là "thao tác" thì ta... bật cười! "Thao tác" là một từ của Trung Quốc mà Việt Nam ngày nay học lại, với nội dụng là dùng cử động tay chân để làm một việc gì đó. Dùng trong nghĩa rộng thì "thao tác" có thể hiểu là "kỹ thuật", nhưng không có ý nghĩa tiêu cực của chữ "manipulation" mà Quốc hội Mỹ đang nêu ra về chánh sách hối đoái của Trung Quốc. Chữ với nghĩa! Viết như vậy mà đòi "cận tiếp" - cũng lại là một... thao tác khác của tác giả - về trận chiến Mỹ-Hoa! Có khi tác giả muốn dùng chữ thao túng mà quên mất chăng"
Đầu năm ngoái, khi ra điều trần trước Thượng viện để được phê chuẩn làm Tổng trưởng Ngân Khố, ông Timothy Geithner có phát biểu rằng Trung Quốc có lũng đoạn thị trường hối đoái. Sau đó, ông cố tránh dùng chữ "currency manipulation" này nhưng Quốc hội ngày nay đều nghĩ như vậy và chờ đợi phúc trình của Tổng trưởng Geithner. Trước kỳ bầu cử, họ phải chứng tỏ là mình quan tâm tới quyền lợi và việc làm của dân Mỹ.
Cả thế giới cũng chờ đợi chuyện ấy vì nếu Bắc Kinh có can thiệp với chủ đích cạnh tranh bất chính thì Hoa Kỳ sẽ phải trả đũa. Nghĩa là một trận chiến mậu dịch sẽ bùng nổ giữa hai quốc gia.
Đấy là lúc mà giới chuyên gia và các nhà bình luận nhảy vào cuộc.
Từ phía Trung Quốc, ngay sau khi kết thúc kỳ họp thứ ba của Quốc hội khóa 11 vào ngày 14 tháng trước, Thủ tướng Ôn Gia Bảo cùng nhiều viên chức khác của Chính quyền Bắc Kinh phủ nhận chuyện thao túng và coi rằng việc ấn định hối suất đồng bạc thuộc về chủ quyền quốc gia. Nhưng sau đó hai tuần, tuần trước, hai học giả đã tốt nghiệp các đại học Tây phương vừa được mời làm cố vấn cho Hội đồng Chính sách Tiền tệ của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đã lập tức nói giọng nhỏ nhẹ (xin xem bài "Mỹ-Hoa Dàn Trận - Bài Năm" trên cột báo này trong số ra ngày 31 vừa qua): 1) Trung Quốc nên chủ động tự ý điều chỉnh lại hối suất đồng Nguyên trước Tháng Chín này để khỏi bị kẹt vào cuộc tranh luận trong mùa tranh cử sắp tới của Mỹ, và 2) Trung Quốc nên trở lại chế độ điều chỉnh tiệm tiến đã từng áp dụng từ tháng Bảy năm 2005 đến tháng Bảy năm 2008.
Khách quan mà nói và vì quyền lợi của Trung Quốc - và cả quyền lợi của lãnh đạo Bắc Kinh - việc điều chỉnh ấy là cần thiết và có lợi.
Nói chung, trong hoàn cảnh thất quân bình hiện nay của kinh tế thế giới, với người dân các nước đang phát triển cứ thắt lưng buộc bụng để xuất cảng qua các nước kỹ nghệ hóa, thì việc điều chỉnh này là cần thiết ở cả hai vế. Các nước công nghiệp hoá sẽ phải tiêu thụ ít đi, tiết kiệm nhiều hơn, nhập cảng ít đi và xuất cảng nhiều hơn; trong khi các nước kia nên đi theo chiều hướng ngược là cho dân được tiêu thụ nhiều hơn, nhập cảng nhiều hơn và ít lệ thuộc hơn vào xuất cảng như trước đây...
Phần mình, Bắc Kinh cũng cần nâng hối suất để nâng mức sống người dân khi họ đem về một đồng đô la - trao cho nhà nước đưa vào kho dự trữ ngoại tệ - thì sẽ được một đối giá cao hơn. Nhờ đó mà nâng cao khả năng tiêu thụ của thị trường nội địa, hầu bớt lệ thuộc vào thị trường xuất cảng vẫn èo uột vì khả năng tiêu thụ và nhập cảng còn giới hạn của Hoa Kỳ và Âu Châu. Và việc ấy cũng phần nào san bằng dị biệt quá lớn về lợi tức của người dân, là mục tiêu mà thế hệ lãnh đạo thứ tư là những người như Hồ Cầm Đào hay Ôn Gia Bảo đã theo đuổi từ năm 2003 nhưng chưa thấy kết quả.
Nhưng, cho dù nguyên tắc lý tưởng thì như vậy, việc Bắc Kinh nâng hối suất đồng Nguyên là chuyện không dễ. Thứ nhất là phải tiệm tiến, chậm rãi từng bước nhỏ để khỏi gây chấn động trong một xã hội đã đầy nguy cơ động loạn và bong bóng đầu tư sắp bể. Thứ hai, quan trọng hơn vậy, phải làm ra vẻ lãnh đạo chủ động tiến hành chứ không do áp lực của bọn tư bản quốc tế!
Chúng ta trở lại chuyện nhận thức và thực tại rất cổ điển của Trung Quốc và nét văn hoá đầy mặc cảm của giới lãnh đạo! Ta nên hiểu đề nghị của Tiến sỹ Lý Đạo Quỳ trong Hội đồng Chánh sách Tiền tệ của Ngân hàng Trung ương Bắc Kinh theo hướng đó: hãy làm như ta chủ động quyết định để khỏi bị kẹt vào cuộc tranh cử tại Hoa Kỳ. Vấn đề là thể diện của Thiên triều.
Trong khi chờ đợi, Tổng thống Barack Obama cũng có hướng hòa dịu khi nói với tân Đại sứ Bắc Kinh về những bước tích cực trong quan hệ giữa hai nước. Nhưng, ông không thể quên được tâm tư của dân Mỹ, với thất nghiệp chưa tuột khỏi mức 9,7% theo thống kê hàng tháng vừa được công bố sáng Thứ Sáu. Dân thất nghiệp là nhiều vị dân cử của đảng Dân Chủ của ông có thể thất nghiệp sau ngày mùng hai tháng 11 này. Và bản thân ông cũng vậy, sau cuộc bầu cử năm 2012.
Mà không chỉ có Hoa Kỳ, các nước Âu Châu và cả Nhật Bản đều than phiền về chế độ hối đoái của Bắc Kinh mà nhiều người cho là định giá quá thấp, từ 20% tới 40%.
Nếu điều chỉnh lại cho cao hơn, may ra các nước khác sẽ xuất cảng được nhiều hơn và tạo thêm được công ăn việc làm ở nhà. Và lãnh đạo sẽ không thất cử. Nhưng hơn được chừng nào là từ dự phóng của giới chuyên gia kinh tế, tức là từ những phỏng đoán thật ra còn mơ hồ... "Kinh tế gia là người đoán ra chín trong sáu trận suy trầm đã xảy ra", ở trong nghề, họ thường tự châm biếm như vậy!
Nhưng sự mơ hồ ấy càng gây nhiễu âm và hỏa mù cho cuộc tranh luận về đồng Nguyên. Và đây là nơi mà nghệ thuật thao túng nhận thức của thiên hạ - perception management hay perception manipulation - là đòn sở trường của các đấng con trời đỏ. (Xin xem bài "Mỹ-Hoa Dàn Trận - Bài Ba" về Yếu tố nhận thức trong trận đấu trên cột báo này trong số ra ngày 26 tuần trước).
Chúng ta hãy cùng lùi về một chút để nhớ lại chuyện xưa và nay.
Khi phải thương thuyết với Trung Quốc, những người am hiểu đều nói đến một số tập quán quen thuộc.
Thứ nhất, xuất phát từ quan niệm "vương hoá" mà thực chất là "trong bá ngoài vương" để phát huy đức tính vương đạo của Thiên triều nhằm che giấu những trò ma đạo, giới chức Trung Quốc thường thao thao bất tuyệt về quan điểm đầy chính nghĩa dân tộc của mình. Truớc khi ra trận thì phải mắng kẻ thù là không có chính nghĩa, trước khi vào hội nghị thì phải xiển dương chính nghĩa của mình!
Vì vậy, họ tự cào mặt nói về chuyện "Bát quốc Liên quân" đã từng tấn công và khống chế Trung nguyên, rồi than vãn triền miên về nạn ngoại xâm, về chiến tranh, về sự tàn phá, v.v... Vì vậy, lãnh đạo thời nay phải tái lập công bằng về đạo lý. Nghĩa là dùng chính nghĩa gây mặc cảm phạm tội trong hàng ngũ đối phương. Họ kể lể dài dòng về những biến cố lịch sử khiến đối tác ngồi trong hội nghị phải buồn ngủ, hoặc phát điên về nào Loạn quyền phỉ, chuyện tô giới, về Hong Kong, Ma Cao và Đài Loan, về Chiến tranh Nha phiến, vụ tàn sát Nam Kinh, về tội xâm lăng của Phát xít Nhật hay chánh sách thù nghịch của các Đế quốc! May là có Cách mạng của Mao Chủ tịch...
Từ xa đi tới họp trong vài ngày mà phải mất cả buổi học lại lịch sử theo cách diễn giải của Bắc Kinh thì ai cũng muốn sớm bước qua phần chính. Là nói về những vấn đề chuyên môn cụ thể.
Khi ấy, sự kiên nhẫn của họ sẽ lại bị thách thức.
Giới chức Bắc Kinh có thể biết, hoặc không hiểu gì - về các vấn đề chuyên môn ấy, nhưng lại chẳng nói ra, khiến người ta phải đoán. Và nếu đoán ra mà nói không khéo là gây vấn đề vì xúc phạm vào thể diện Thiên triều. Nhưng sau khi mất rất nhiều thời giờ viện dẫn các hồ sơ chuyên môn với đầy đủ dữ kiện và số liệu làm bằng, những người phải thương thuyết mới chưng hửng phát giác là đối tác ở bên kia là "giới chức vô thẩm quyền". Quý vị cán bộ này cần trình lên thượng cấp để xin chỉ thị. Nghĩa là lại câu giờ để thoái thác.
Nhưng tối đó lại có liên hoan khoản đãi.
Đấy là lúc Bắc Kinh biểu dương nét văn hoá ẩm thực và nghệ thuật hồng nhan. Họ sử dụng các nàng Tây Thi hay Tề Khương làm khách mềm môi và mềm lòng. Trong dạ tiệc, giới chức Bắc Kinh tiếp tục tranh thủ nhận thức và tình cảm của khách. Và trì hoãn những câu trả lời cụ thể về chuyên môn, về pháp lý, kinh tế, v.v... trong khi vẫn tìm hiểu tối đa về khách. Thích gì, ghét gì, có nhược điểm ra sao, v.v... Nếu được thì gài khách quý vào những chuyện khó đưa lên mặt báo.
Siêu hạng hơn cả là trong nghệ thuật thương thảo, giới chức Trung Quốc đều có... đọc Tam Quốc. Họ thấm nhuần kỹ thuật sử dụng "tay trong", những nhân vật như Lỗ Túc trong bàn tay thần sầu của Khổng Minh!
Thuần về lịch sử, Lỗ Túc là đại công thần của nhà Đông Ngô và là nhân vật sáng suốt. Qua ngòi bút thêu dệt của La Quán Trung trong Tam Quốc Chí diễn nghĩa, Lỗ Túc là ông ruột ngựa. Vì ngay tình mà bị Khổng Minh vận dụng để tranh thủ quan điểm - đầy chính nghĩa - của Lưu Bị trong triều Ngô Tôn Quyền, và để cung cấp tin tức về nội tình Đông Ngô cho Gia Cát Khổng Minh cứ theo đó mà tương kế tựu kế... Truyện này, dân gian ai cũng biết, nhưng ít để ý là vẫn đang được tận dụng.
Nôm na là trong nghệ thuật thương thuyết với các quốc gia dân chủ và cởi mở, Bắc Kinh dùng những người như Lỗ Túc để từ hàng ngũ đối phương nêu lên những quan điểm có lợi cho Trung Quốc và gây phân hoá hay phân vân trong phe địch. Nhiều doanh nghiệp đầu tư của Mỹ vào Hoa Lục, nhiều lò nghiên cứu think tank hoặc bình luận gia Mỹ đều đang sốt sắng đảm nhiệm vai trò này, ngay trong dư luận Hoa Kỳ. Nhiều bình luận gia của ta thì hồn nhiên phiên dịch mấy tác phẩm có dụng ý đó cho cộng đồng chúng ta! Mà không biết....
Lý luận chính là trong trận chiến mậu dịch Mỹ-Hoa lồng vào thế hợp tác kinh tế toàn cầu, Hoa Kỳ cũng có lỗi và dù sao Trung Quôc vẫn chỉ là một nước đang phát triển với rất nhiều khó khăn và đang làm chủ nợ của Mỹ. Vả lại, đừng nên xúc phạm tự ái của lãnh đạo Bắc Kinh mà gây sức ép vì có thể gặp phản đòn bất lợi cho quyền lợi của Mỹ. Chi bằng nên ăn nói ôn tồn và tìm cách hoà giải, v.v... Từ mấy tháng nay, chúng ta thấy ào ạt xuất hiện loại lý luận đó, y hệt như tình hình năm 2005, khi Mỹ gây sức ép với Bắc Kinh về hối suất đồng Nguyên.
Bắc Kinh nói giọng nhỏ nhẹ, trong khi chờ đợi các Lỗ Túc của họ tác động vào dư luận và chính giới Mỹ để dùng ngay quy tắc dân chủ mà hóa giải sức ép của Hoa Kỳ trong chính trường Mỹ. Vì vậy, trận chiến mậu dịch Mỹ-Hoa đang được tiến hành trên mặt báo hay màn ảnh truyền hình Mỹ, với sự tham gia tích cực của các ông bà Lỗ Túc thời nay.
Nhưng trong việc thương thuyết và tác động vào dư luận, Trung Quốc không chỉ cấy vào ruột gan và nhận thức của đối phương những quân cờ như Lỗ Túc.
Họ còn có một đạo quân toàn những Trọng Thủy!
Cộng đồng Hoa kiều hải ngoại có nhiều nhân vật "ở rể" như Trọng Thủy tại nước ta. Họ lấy vợ đẻ con tại xứ khác với nhiệm vụ vừa thu thập tin tức, vừa yểm trợ các ông Lỗ Túc ngây ngô, thậm chí vào tới những cơ quan có trách nhiệm về tình báo và hoạch định chính sách, khi hữu sự thì lũng đoạn xã hội và chính trường của địch. Lâu lâu ta mới thấy một vụ bị phanh phui, chứ chuyện ấy là thường xuyên và thường trực. Ngay trong cuộc tranh cử Tổng thống Mỹ năm 1996, nhiều doanh gia người Mỹ gốc Hoa đã bị điều tra và truy tố vì tội dùng tiền yểm trợ liên danh Clinton-Gore mà thao túng việc bẩu cử tại Hoa Kỳ. Đôi khi chúng ta đã quên mất chuyện ấy.
Giới chức hữu trách của Hoa Kỳ không thể không biết về hiện tượng này và tất nhiên là có theo dõi, đôi khi còn kín đáo vận dụng ngược. Chúng ta không nói tới những chuyện đó ở đây. Hoa Kỳ là siêu cường có khả năng bảo vệ quyền lợi của mình và cũng có nhiều phép biến hoá tinh vi. Vả lại, lãnh đạo mà sai lầm trong đối sách để gây bất lợi cho nước Mỹ thì đã có lá phiếu của cử tri giải quyết.
Vấn đề là... chúng ta.
Sở dĩ như vậy vì những Lỗ Túc thời nay có khi đã nằm trong Bộ Chính trị tại Hà Nội. Họ đang cho làn sóng Trọng Thủy tràn vào bên trong, qua các dự án nào bauxite, nào cho thuê rừng, nào xây dựng "tô giới" Trung Quốc ngay trong lãnh thổ Việt Nam, v.v... Và biết đâu chừng, Trọng Thủy đang ở rể trong gia đình các đồng chí Ủy viên Trung ương đảng!
Khi ấy, nghĩa là bây giờ, ta phải làm gì" Trận chiến Mỹ-Hoa có khi là cơ hội cho chúng ta tìm hiểu, và thao dượt cách ứng phó! Nhưng trước tiên là đừng làm thông ngôn cho Lỗ Túc nữa!
Gửi ý kiến của bạn
