Một Lần Vượt Biển

Đêm 23 tháng Chạp, năm 1985, cùng lúc với ông Táo chầu trời, trên một chiếc tầu vượt biển sắp sửa chìm gần ngọn hải đăng ở cửa biển Vũng Tầu, có một ông già bị cậu thanh niên đứng kế bên lầm là người yêu của anh. Quá khiếp đảm trước cái chết có thể xẩy tới bất cứ lúc nào, cậu thanh niên điên cuồng vò đầu, vò tai người yêu; lảm nhảm những lời hoảng loạn. Tuy đang bận tâm vì một chuyện khác, ông già vẫn phân biệt một điều, nước biển mặn, lạnh buốt, còn nước mắt của cậu thanh niên, mặn, nhưng nóng hổi, rát hằn một bên má. Những cột nước như từ trên trời đổ mãi. Con thuyền chúi sâu xuống biển đen, bị đẩy bắn lên cao, chót ngọn són.
Ôngng đang nghĩ tới những lần chết trước đó.
Bẩy, tám tuổi, thấy bạn cùng lớp nhào xuống ao, bơi lội ào ào, cậu nghĩ, ai cũng làm được. Và cứ thế lao xuống. May có anh bạn lớn tuổi học lớp trên, nhảy vội theo. Khi ngơ ngác đứng trên bờ, cậu có cảm tưởng, đã trải qua tai nạn, một lần rồi. Đâu đó. Trước đó. Trong một giấc mơ, có thể như vậy. Có cảm tưởng, anh bạn "đang chờ đợi" một việc làm như vậy. Rõ rệt nhất là lần chơi bắn bi một mình. Nhà có một chiếc hòm lớn, chiếm cả một góc gian nhà chính, trên là bàn thờ ông bà, trong đựng lúa, đặt trên hai tấm mễ gỗ, thấp. Dân miền bắc, từ xa xưa vẫn bị ám ảnh bởi những cơn lũ lụt, và những năm hạn hán mất mùa. Hòn bi lăn tít. Cậu bò đuổi theo. Loay hoay thế nào, cả hai tấm con ngựa gỗ, chắc quá mục, cùng sập xuống. Như sống lại giấc mơ, cậu xoài người ra. Chiếc hòm đè bẹp dí, may nhờ hai chiếc mễ chia giùm sức nặng. Lần đó, người nhà bắt ăn mấy vắt cơm để thu hồi ba hồn bẩy vía. Lớn lên, mất dần khả năng kỳ cục, nhưng mơ hồ cảm nhận - không tính lần suýt bị đè bẹp dí - có một điều gì liên can đến "nước"... như thể gia đình ông bị trù yểm, bởi nước. Ông già của ông bị đảng phái thủ tiêu, bằng cách cột đá vào người bỏ xuống sông. Đứa em trai, tử trận tại một khúc sông, do một viên đạn từ bên kia bờ bắn xuống nước dội lên. Bản thân ông đã từng bị thương nặng tại bờ sông Sài-gòn. Lần đó, đúng ra là đi luôn, nếu không có kẻ thế mạng: một chuyên viên Phi Luật Tân mới chân ướt chân ráo tới Sài-gòn. Nhưng được bỏ qua, không có nghĩa là được tha thứ.
Ông già thấy nhẫn nhục, cam chịu.

Đó là một chuyến đi được tổ chức rất chu đáo. Và có lúc ông già nghĩ rằng sẽ thành công...

"Tôi trở nên khiếp đảm bởi nghệ thuật.", D. M. Dylan Thomas mở đầu cuốn Hồi tưởng & Hoang tưởng. Với ông, khả năng thấu thị, nhìn thấy cái chết, trước khi nó xẩy ra, ở một cậu bé, chính là "phép lạ" của nghệ thuật, [ở người lớn chúng ta]. Và ông trở nên khiếp đảm, bởi nó.
"Nghệ thuật là những ngã ba ngã tư tàn khốc, mang tính Oedipe. Nơi mộng mị, tình yêu, và cái chết gặp gỡ. Zhivago của Pasternak chiêm nghiệm một điều, rằng nghệ thuật luôn luôn là suy tư về cái chết, từ đó sáng tạo ra sự sống. Điều ngược lại cũng hoàn toàn đúng. Cách đây vài năm, tôi đi thăm Lydia, người chị (hoặc em) gái, của Pasternak. Một căn nhà từ hồi Victoria, ọp ẹp, tối thui. Chủ nhà, một người bà già nhỏ nhắn, rệu rạo, lưng còng, mang đôi giầy cụt lủn, lủng lẳng bị chìa khoá... Bà dẫn vào nhà bếp, mời dùng cà phê. Một cái hũ cà phê, loại uống liền, hai cái ly trắng, mẻ. Câu chuyện nhạt thếch. Tôi không làm sao liên hệ bà với Boris, người sáng tạo ra Zhivago, và Lara. Sau cùng, bà hỏi tôi có muốn đi xem mấy bức họa của ông thân sinh. Một cách biết ơn, tôi nói vâng. Tôi đi theo đôi giầy cụt ngủn, bị chìa khoá lên lầu. Bà mở cửa căn phòng. Một luồng mầu sắc và ánh sáng làm tôi chới với, nghẹt thở. Đúng là một phòng tranh tuyệt vời. Tôi nhận ra ngay Tolstoy, ở nơi Boris trẻ. Sàn nhà ngổn ngang những khung, giá vẽ. "Tôi đang sửa soạn một cuộc triển lãm", bà giải thích. Như một bóng ma, tôi đi theo, suốt căn phòng rộng, uống từng hớp thiên tài Leonid Pasternak. Có đến vài phút đồng hồ, tôi đứng ngẩn trước một bức họa. Chân dung một người đàn bà đẹp, dáng mơ mộng, đang chải tóc. Tôi yêu liền ngay nàng.
"Nàng là ai vậy ""
Bà già còng nhún vai:
"Ôi dào, tôi đó mà".
Chẳng thèm để ý đến nỗi mất mát lớn lao, là tuổi trẻ, và nhan sắc, bà quay đi. Chẳng có gì đáng kể, ngoại trừ thiên tài bất tử của người cha. Tôi có cảm giác những bức họa đã hút sạch bao nhiêu ánh sáng, bao nhiêu đời sống từ căn nhà của cô con gái."
"Tôi nghĩ chắc là bà đã có bảo hiểm những bức họa""
"Không, nếu bị đánh cắp, lấy chi thay thế" "
"Trở lại bếp, bà cho tôi coi những bức hình gia đình, hầu hết là của Boris và con cháu của ông. Một trong những đứa cháu trai, Lyovya, đã chết trong những tình huống thật là kỳ bí, đáng sợ; bà bảo tôi. Chưa tới 30, đang khoẻ mạnh, nó lăn quay ra chết, vì đứng tim, ngay trên đường phố Moscow, đúng chỗ Zhivago bị bịnh tim quật ngã..."
Thomas không thể không nghĩ đến một điều, cái chết của nhân vật giả tưởng Zhivago đã "ứng" vào người cháu trai của kẻ sáng tạo ra nhân vật đó. Thiên tài Pasternak đã biến đứa cháu thành một cái bóng, y hệt như cô con gái Lydia đã trở thành cái bóng của nghệ thuật, của ông thân sinh.

Liền đó, ông kể lại một kinh nghiệm của riêng ông, trong một lần đi trị bịnh. Bà bác sĩ tâm thần làm ông nhớ đến người mẹ của ông, và một lần không vâng lời mẹ. (Ở đây có một cái gì liên can đến mặc cảm Oedipe). "Thay vì đi nhà thờ, cậu đã tới một sex shop".
"Đúng như vậy". "
Rồi trí tưởng của tôi đầy rẫy những hình ảnh chết chóc, của mẹ tôi, của bạn bè... Bữa sau, bà bác sĩ gọi điện thoại:
"Tôi không thể gặp anh bữa nay. Tôi phải đi đám ma."
"Oh, I am sorry, tôi mong không phải là một người thân của bà."
"Thảm thay, đúng như vậy, ông già của tôi."
Và Thomas kết luận, đâu có gì là đáng ngạc nhiên, nếu tôi trở nên khiếp đảm vì nghệ thuật" "Không phải cuốn sách của tôi là một tên sát nhân, nhưng đâu đó, giữa những trang sách có tiếng cười của ông Ác...".
Lộng giả thành chân, bóng ma giả tưởng Zhivago kiếm người thế mạng để đi đầu thai... Đó là cảm giác ghê rợn, khủng khiếp, khi ông già gặp lại cô bạn nơi xứ lạnh...

Chuyến đi "liên can" tới lễ kỷ niệm 10 năm đại thắng Mùa Xuân, của những người CS. Người bạn đi cùng ông già mang theo những danh sách, những bản tin, những tài liệu về miền Nam sau mười năm được giải phóng, phóng sự về những sĩ quan đi học tập, tình cảnh vợ con ở nhà, và về... MIA. Ông già quen anh bạn, những ngày cả hai cùng làm việc cho một hãng tin nước ngoài. Anh là nhiếp ảnh viên. Gốc "chệt", người nhỏ thó, tóc xoắn tít, có lần, trong lúc hơi ngà ngà, anh tỏ ra tự hào về mấy quí tướng của mình. Ng. quả thực rất khôn ngoan. Nếu có gì đó, làm anh thất vọng về chính mình, có lẽ là, anh đã không theo đuổi nghề "phóng viên chiến tranh" cho tới cùng. Anh giải thích, làm cho hãng tin Mỹ một thời gian, anh chuyển qua một hãng tin Nhật. Ông già không gặp anh từ dạo đó. Rồi bỏ nghề, về nhà đuổi gà cho vợ. "Mày có nhớ được bao nhiêu thằng tụi mình quen, đã tử mạng " Ở chiến trường, cái máy chụp hình trông xa giống như khẩu súng. Còn chữ Press ở trên ngực, gặp VC tụi nó cũng chẳng tha. Sau Mậu Thân, bà vợ tao hoảng quá, không cho tao làm phó nháy nữa". Cũng có thể còn một lý do. Tuy nhỏ con, nhưng anh có một sức hấp dẫn đặc biệt, với phụ nữ. Anh vẫn mơ tưởng, ngoài người vợ anh đã ly dị, có với nhau một đứa con trai; ngoài bà vợ sau anh đang chung sống, có được một đứa bé gái - vì mê bả, anh giải thích, anh đã không bỏ đi, những ngày tháng Tư năm đó - còn một việc gì, chiến cuộc dành riêng cho anh, những kẻ bỏ cuộc hơi sớm. Như thể nó cho anh "hoãn dịch", để thực hiện sứ mạng này.
"Tôi để dành tôi cho tương lai", Phan Văn Hùm, (hay Tạ Thu Thâu "), đã nói vậy, khi từ chối làm việc với những người CS. Rút cục họ giết ông. Ông già nghĩ, họ Phan biết chắc mình phải chết, cho dù chịu làm việc với họ. Một người quen của ông già cũng đã nói một câu tương tự, khi từ chối lệnh nhập ngũ.
Anh bạn phóng viên mơ tưởng "làm một việc, để trả ơn nhân dân Mỹ," khi đem đến cho họ tin tức, về những 'con mực', mật ngữ trong chiến dịch MIA. Anh giấu kín những "tài liệu vô giá" đó, chỉ thêm vào, một bức thư, bằng tiếng Anh, do ông già viết. Một thứ "bạch thư", đại khái vậy. Thì cũng nhờ mớ tiếng Anh còn sót lại, ông già đã được "tổ chức", qua anh bạn phóng viên, chấp nhận. (Sau này, bữa theo vị linh mục người Pháp, tới văn phòng ODP, tại Bangkok, nằm trong building khổng lồ City Bank, ông thấy lại tất cả những đơn từ, thư viết tay, hình ảnh, hôn thú, giấy khai sinh..., tất cả những gì ông gửi từ Việt Nam, những ngày cực khổ, việc gửi thư là một xa xỉ... Không thấy bức "bạch thư". Như vậy, ông già nghĩ thầm, nó thuộc về một hồ sơ khác, nằm ở Bộ Quốc Phòng, như Steel, nhân viên tại Toà Lãnh Sự Mỹ, tại Vientiane, nói. "Steel, như cái này này, anh giơ chân đập vào tủ sắt kế bên." Trong bữa gặp gỡ, anh có nhắc tới Alan Dawson, một ký giả Mỹ làm cho UPI. "Ông ta là bạn tôi, hiện đang làm việc tại Bangkok. Các anh có thể tới đó gặp ông ta. Nhưng tôi không thể giúp đỡ gì, trong việc này. Tôi sẽ chuyển bức thư đi, vậy thôi." Trước khi nói chuyện anh đã cẩn thận đóng cửa văn phòng, không cho mấy người nhân viên người Lào tại sứ quán biết, về cuộc gặp mặt giữa những điệp viên CIA, hoặc MIA "dởm". Sau khi đọc qua hồ sơ ODP, nhìn hình bố mẹ, và mấy đứa nhỏ, vị linh mục nói, "Bây giờ ta có thể giúp con được rồi. Ta sẽ đưa con tới sở cảnh sát Bangkok. Họ sẽ bỏ tù vợ chồng con mấy tháng. Sau đó, Cao Uỷ sẽ đưa các con tới trại tị nạn."
Cũng lại một chuyến vượt biên, nhưng bằng đường bộ.

Trên ghe, đa số là người theo đạo. Khi đã tuyệt vọng, họ hy vọng vào Chúa. Tiếng cầu kinh nổi lên, lạ thay, dần dần át tiếng mưa bão. Phép lạ, phép lạ, ông già loáng thoáng nghe có người suýt soa. Vài phút trước đó, ông đã được anh thợ máy, sau khi thất bại không thể làm cho máy chạy, từ dưới hầm tầu bò lên, nhìn trời, ngó đồng hồ, tỏ vẻ hy vọng. Sau đó, anh giải thích, bão ven biển vốn vậy. Tới gần sáng là ngưng. Vả lại ghe chưa ra xa bờ. Nếu tôi sửa, cho máy nổ được, chắc là tiêu rồi, anh vừa nhìn vào bờ vừa thẫn thờ nói. Trên bờ loáng thoáng những ruộng muối... Anh bạn đi cùng đã thả xuống biển những chứng tích cuối cùng, của chuyến đi...
Sơ Dạ Hương

• 3048 Việt Tỵ Nạn CSVN NAM CALIFORNIA Thành Lập Ban Vận Động Nghị Quyết Ngày Việt Nam Cộng Hòa
• Nam Cali: Đất Lở, Mưa Lụt, Bùn Trôi, Mất Điện, Nhà Sập
• Học Thầy Rồi Lại Phản Thầy
• Anh Ngưng Bán Lẻ Cá Tra VN, Vì Cá Có Tạp Chất, Gian Lận