Quốc Doanh Và Đoàn Kết

Hội nghị ban Chấp hành Trung ương đảng CSVN đưa ra hai đề tài “quốc doanh” và “đoàn kết đảng” để thảo luận là một việc làm rất đúng và rất có ý nghĩa. Hai đề tài này có vẻ khác biệt, nhưng thực tế đã cho thấy hai chuyện này có liên hệ rất mật thiết và cũng phải nói thêm, rắc rối vô cùng. Các xí nghiệp của nhà nước và của đảng, gọi chung là quốc doanh, là những cơ sở kinh doanh làm tiền cho ngân quỹ chung, chớ không phải túi tiền của riêng một cá nhân hay một phe đảng nào. Nhưng dân Việt Nam đã có một ngạn ngữ đầy tính mỉa mai là “đồng tiền liền khúc ruột”. Cái gì đã dính liền với khúc ruột của mình thì khó đem chia sẻ cho ai hết. Vì thế khi nói đến tiền bạc của một nhóm người làm “quốc doanh”, tất nhiên tranh chấp nổi lên gây chia rẽ rạn nứt. Bởi vậy người ta phải hô đoàn kết đảng để chữa cháy là đúng.

Xã hội của cái xã hội chủ nghĩa kiểu cộng sản vẫn có căn bản lý thuyết khá nhập nhằng là cái “tôi và chúng ta”. Cái gì là của riêng “tôi và bầu đoàn thê tử của tôi”" Cái gì là của chung “tài sản của chúng ta, của cả nước”" Theo chủ nghĩa xã hội, tài sản đất nước và của cải vật chất do nhân dân làm ra, tất cả đều là “của giai cấp công nhân lao động”. Điều này đã được thi hành khá đúng trong thời chiến, ngoại trừ một khoản “của riêng” là sự bồi dưỡng lãnh đạo, nhiều ít tùy theo đẳng cấp, nhưng cũng chỉ là miếng ăn bỏ vào mồm chớ không phải của cải được cất vào két bạc riêng.

Thế nhưng vào đầu thập niên 90, khi nước CSVN du nhập kinh tế thị trường và tiền đầu tư bên ngoài đổ vào, tình thế trong nội bộ đảng lại biến chuyển mạnh bởi vì “tôi và chúng ta” cùng kiếm tiền. Dụng cụ làm ra tiền mạnh nhất là “quyền và thế” chớ không phải tư tưởng xã hội “người không bóc lột người”. Quyền và thế đó được ẩn dưới bảng hiệu “quốc doanh”. Và tinh thần “quốc doanh” phát huy đến cao độ đưa đến nhiều chuyện quái đản như tham nhũng, buôn lậu, bao che đĩ điếm và cả việc tổ chức các đường dây buôn lậu ma túy. Một chuyện động trời nữa là Tổng bí thư Đỗ Mười khi còn tại vị đã ăn “của đút” 1 triệu đô-la của Tổng Thống Nam Hàn. Chuyện này đã có tin đồn đại âm ỷ từ lâu, trong đảng cũng có biết, nhưng phe đảng của Mười nói đó là tiền để làm việc thiện. Đảng Cộng sản Việt Nam cho đến thời Đỗ Mười là đã qua 6 đời Tổng bí thư, nhưng Mười là người đầu tiên đã dám lấy tiền hối lộ của một ông Tổng Thống tư bản. Đúng là người đầu tiên, nhưng cũng có thể không phải là người chót. Theo một bức thư của các cán bộ lão thành cách mạng Trung ương và Hà Nội viết từ tháng 6 gửi Tổng bí thư Nông Đức Mạnh và Trung ương đảng đến nay mới lọt ra ngoài, Đỗ Mười đem tiền về đã cấp cho một số nhà nuôi trẻ 100,000 đô-la để che mắt thiên hạ, hứa cho Hội Nhà Văn 100,000 để trợ cấp sáng tác, còn lại 800,000 đô-la Mười “làm việc thiện” bằng cách cho con gái và con rể làm vốn để kinh doanh khách sạn.

Bây giờ Trung ương đảng họp về vấn đề cải tổ quốc doanh là nói chuyện gì vậy" Bề ngoài trên danh nghĩa là thảo luận phương pháp cải tổ các xí nghiệp nhà nước, nhưng bên trong rất gay go là sự tranh chấp giữa phe bảo thủ tham ô muốn duy trì quốc doanh để gia đình bè phái làm giầu, và phe đổi mới nhìn thấy thực tế của chế độ thị trường và viễn tượng hội nhâp kinh tế thế giới bắt buộc phải thanh toán nạn quốc doanh. Thật ra ở nhiều nước trên thế giới theo chế độ dân chủ, xí nghiệp nhà nước là chuyện thường nhưng số lượng rất ít. Khi có chiến tranh nhiều nước phải quốc hữu hóa các công ty có tính cách chiến lược, đến lúc thái bình một số xí nghiệp nhà nước vẫn được duy trì, chẳng hạn những công ty tiện ích công cộng hay những xí nghiệp cần cho sự bảo vệ an ninh quốc gia. Nhưng ở Việt Nam sau khi đổi mới kinh tế, số quốc doanh lớn nhỏ nở rộ đến một con số quái gở là 12,000 xí nghiệp, vì đây là những miếng gan miếng tiết béo bở, nên các cơ quan quyền lực từ trung ương đến địa phương đều đua nhau thành lập quốc doanh để kiếm lời.

Các cụ nhà Nho Việt Nam thời xưa đã có câu “kiến lợi tất tranh”, nghĩa là khi thấy lợi là phải tranh nhau ăn. Tình trạng này không thể kéo dài nên từ năm 1996 đã có những lời hô hào cải tổ quốc doanh, vì những xí nghiệp làm ăn thua lỗ là một gánh nặng cho ngân sách quốc gia phải bù lỗ. Nhưng đại hội đảng kỳ 8 bị phe bảo thủ lấn luớt nên đã đưa ra chủ trương “quốc doanh chỉ đạo kinh tế quốc dân”. Hai nhân vật có thế lực nhất cầm đầu phe bảo thủ là Lê Đức Anh và Đỗ Mười. Họ chỉ chịu xuống với điều kiện kéo thêm một nhân vật thứ ba của tam đầu chế là Võ Văn Kiệt được coi như là tay quán quân đổi mới kinh tế. Cả ba lui về làm cố vấn nhưng Anh và Kiệt vẫn duy trì được phe đảng và bộ hạ có quyền lực, đưa ra Tổng bí thư Lê Khả Phiêu làm tên lính chạy cờ cho họ trên sân khấu. Còn Kiệt thế yếu và không rõ có tì vết nào không, hay vì khiếp nhược nên đã phải im hơi lặng tiếng, mặc cho phe bảo thủ hoành hành duy trì những xí nghiệp có lợi cho họ. Bởi vậy cho đến năm 2000, số quốc doanh vẫn còn đến 5,300 xí nghiệp.

Lần này Trung ương họp đã có một kế hoạch được nói đến từ trước là sẽ giảm số quốc doanh xuống còn 2,500 vào năm 2005. Việc cải cách như vậy là quá chậm và con số 2,500 quốc doanh là quá lớn, gần như khôi hài trong xu thế kinh tế thị trường chung cho cả thế giới hiện nay. Tại sao việc cải tổ quốc doanh khó khăn như vậy" Đó là vì những thế lực bảo thủ tham ô ngầm trong bóng tối vẫn còn mạnh và nội bộ đảng còn tranh chấp nghiêm trọng. Tranh chấp về tư tưởng còn khá, tranh chấp vì quyền lợi riêng tư của phe đảng thật là chuyện khó coi vô cùng. Liệu Nông Đức Mạnh có khả năng và uy thế loại trừ được tay chân bọn bảo thủ nhân danh giáo điều để bòn rút của cải hay không"

• Hợp Thời, Hợp Thế, Hợp Lòng Dân
• Người Mẹ
• Ai Là Người Đánh Lận Con Đen?
• Tổ Chức Freedom House Của Mỹ Xếp Việt Nam Vào Nhóm Các Nước Không Có Quyền Tự Do