Hôm nay,  

Đọc Ngô Thì Nhậm: Thần Thông và Tu Tâm

26/06/202509:16:00(Xem: 472)
blank 

Đọc Ngô Thì Nhậm: Thần Thông và Tu Tâm
 

Nguyên Giác
 

Bài viết này sẽ phân tích lời dạy của sách Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh về ý chỉ Thiền Tông: Lấy tu tâm làm chính, không bận tâm và không để mất thì giờ với chuyện thần thông. Sách Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh là một tác phẩm về Thiền Tông Việt Nam xuất bản lần đầu vào năm 1796. Tác phẩm này được in trong Ngô Thì Nhậm Toàn Tập - Tập V, ấn hành năm 2006 tại Hà Nội, do nhiều tác giả trong Viện Nghiên Cứu Hán Nôm biên dịch.

Những lời dạy trong sách này mang phong cách Thiền Tông Việt Nam, vì ngài Ngô Thì Nhậm (1746-1803) khi rời quan trường đã xuất gia, trở thành vị sư có tên là Hải Lượng Thiền Sư, và được nhiều vị sư tôn vinh là vị Tổ Thứ Tư của Dòng Thiền Trúc Lâm. Tất cả các vị sư khác trong sách đều nói trong tông phong này.  Nơi đây, chúng ta trích các đoạn đầu trang 373, nguyên văn như sau:

 blank

(Hải Lượng Đại thiền sư)

Hải Lượng Đại thiền sư nói rằng:

- Nước Nam cao tăng rất nhiều, danh Nho cũng rất nhiều. Nhưng các cao tăng thường thích làm những việc quái dị, bí hiểm, như bọn Không Lộ, Đại Điên, Đạo Hạnh, Vạn Hạnh, pháp thuật rất cao, nay còn truyền lại những việc như vết sét đánh ở cây gạo, dấu chân in ở đỉnh hang Sài Sơn, đều do các sư tự làm ra. Việc đó giống hệt với việc tượng đá Liễu Thăng dựng ngược ở Quỷ Môn Quan (*) là do Tiền triểu muốn dựng tượng vũ công mà làm ra.

Cái vạc Phổ Minh, cái tháp Báo Thiên, tượng Phật Quỳnh Lâm, cái chuông Phả Lại (**), đều là như thế cả. Những việc như thế, các bậc chân tu không làm. Chân tu như Trúc Lâm Tam tổ chưa hề làm điều gì quái gở truyền lại đời sau. Cho nên tu pháp không bằng tu đạo, tu thân không bằng tu tâm. Tu đạo tu tâm, nhà Nho gọi là "Tàng tu" (Tu giấu kín).” (hết trích)
 

Hai chỗ ghi chú nơi Quỷ Môn Quan và chuông Phả Lại là:

(*). Tương truyền ở Quỷ Môn Quan (Lạng Sơn) có tượng đá hình Liễu Thăng bị chém dựng ngược.

(**). Vạc Phổ Minh, tháp Báo Thiên, tượng Phật Quỳnh Lâm, chuông Phả Lại: Gọi là An Nam tứ khí, nghĩa là "Bốn vật báu của nước Nam."
 

Bốn vị sư Không Lộ, Đại Điên, Đạo Hạnh, Vạn Hạnh đều là những vị sư có thần thông, làm nhiều điều khác thường, trái nghịch với các định luật vật lý mà chúng ta học trong sách khoa học và trong lẽ thường của nhân gian. Thực tế, chúng ta nhìn từ Nam ra Bắc, gần như nơi nào cũng nghe chuyện kỳ bí. Thậm chí, bạn có thể thấy các đền Tứ Phủ, các chuyện hầu đồng cầm kiếm xiên lình, đâm dao xuyên da thịt mà không chảy máu, hay chuyện bước đi trên than hồng mà không phỏng chân. Hay những trường hợp mượn chuyện kỳ bí để dạy đạo lý nhân quả, như các chuyện du ký địa ngục. Nghĩa là, với nhiều người, tôn giáo phải là thần thông, là chuyện khác đời thường.
 

Thực tế không phải như vậy. Các nhà sư trong sách Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh đã bác bỏ, nói rằng tu theo pháp luyện thần thông là sai lầm, là chưa hiểu đạo Phật.
 

Chúng ta thử suy nghĩ, nếu bạn có thần thông. Thí dụ, bạn đi xuyên qua tường nhà người khác, hay bạn bay lên mây. Bạn có thể dễ dàng khởi tâm, hoặc người khác nhìn thấy cũng sẽ dễ dàng khởi tâm, rằng có một tự ngã nào biết thần thông, siêu đẳng hơn những tự ngã khác. Không phải ai cũng chệch hướng tự cao hay thần thánh hóa người khác như thế, nhưng hiểm nguy đó là có. Tương tự, giả sử rằng bạn có tha tâm thông, bạn biết những người chung quanh suy nghĩ những gì. Than ôi, cuộc đời đâu còn vui nữa, bởi vì bạn sẽ đọc ra những rừng tham sân si trong tâm của người đối diện.
 

Trong Kinh DN 11, Đức Phật nói với cư sĩ trẻ tuổi Kevaddha:

"Kevaddha, Ta không dạy cho các Tỷ-kheo pháp này: “Này các Tỷ-kheo các Ngươi hãy thị hiện thượng nhân pháp, thần thông biến hóa cho các cư sĩ áo trắng”...

... Này Kevaddha, có ba pháp thần thông này Ta đã tự mình giác ngộ và tuyên thuyết. Thế nào là ba? Tức là biến hóa thần thông, tha tâm thần thông, giáo hóa thần thông....

... - Này Kevaddha chính vì ta thấy sự nguy hiểm trong sự biến hóa thần thông mà ta nhàm chán, hổ thẹn, ghê sợ biến hóa thần thông....

...  Này Kevaddha chính Ta thấy sự nguy hiểm trong sự tha tâm thần thông mà Ta nhàm chán, hổ thẹn, ghê sợ tha tâm thần thông. Này Kevaddha, thế nào là giáo hóa thần thông? Ở đời có Tỷ-kheo giáo hóa như sau: “Hãy suy tư như thế này, chớ có suy tư như thế kia; hãy tác ý như thế này, chớ có tác ý như thế kia; hãy trừ bỏ điều này, hãy chứng đạt và an trú điều kia”. Này Kevaddha, như vậy gọi là giáo hóa thần thông.” (hết trích)
 

Như thế, Đức Phật chỉ khuyến tấn giáo hóa thần thông. Nếu bạn khuyên được người khác làm theo lời Phật dạy, đó là giáo hóa thần thông. Tuyệt vời vô cùng, vì lời khuyên đó sẽ giúp người khác tu giải thoát.
 

Tương tự, trong Kinh DA 24, Đức Phật dạy, theo bản dịch của Thầy Tuệ Sỹ:
 

Phật nói với Kiên Cố: “Ta không bao giờ dạy các Tỳ-kheo hiện thần túc, pháp thượng nhân, cho Bà-la-môn, Trưởng giả, Cư sĩ. Ta chỉ dạy các đệ tử ở nơi thanh vắng nhàn tĩnh mà trầm tư về đạo. Nếu có công đức, nên dấu kín. Nếu có sai lầm, nên tự mình bày tỏ.”..." (hết trích)
 

Thần thông trong Thiền Tông là gì? Đó là sống đời hàng ngày, chẻ củi, gánh nước mà thuận theo tự tánh, không còn dấy lên chút tâm tham sân si nào nữa. Một điển hình là Cư Sĩ Bàng Long Uẩn (740-808), một cư sĩ Thiền tông, ngộ đạo nổi tiếng trong Phật giáo thời nhà Đường, đời thứ ba sau Lục Tổ Huệ Năng.
 

Thầy Thanh Từ ghi lại trong sách Trung Hoa Chư Thiền Đức Hành Trạng, tập 1, trích:

"Đời Đường niên hiệu Trinh Nguyên năm đầu (785 TL), ông đến yết kiến Hòa thượng Thạch Đầu, hỏi:

- Chẳng cùng muôn pháp làm bạn là người gì?

Thạch Đầu lấy tay bụm miệng ông. Ông bỗng nhiên tỉnh ngộ....

... Một hôm Thạch Đầu hỏi:

- Từ ngày thấy Lão tăng đến nay, hằng ngày ông làm việc gì?

Ông thưa:

- Nếu hỏi việc làm hằng ngày tức không có chỗ mở miệng.

Ông liền trình một bài kệ:

Hằng ngày không việc khác,

Chỉ tôi tự biết hay.

Vật vật chẳng bỏ lấy,

Chỗ chỗ nào trái bày.

Đỏ tía gì làm hiệu,

Núi gò bặt trần ai.

Thần thông cùng diệu dụng,

Gánh nước bửa củi tài." (ngưng trích)

 

Trước tiên, chúng ta lặp lại câu hỏi của ngài Thạch Đầu: Chẳng cùng muôn pháp làm bạn là người gì? Than ôi, câu này hay vô cùng. Vậy thì, “muôn pháp” là gì?
 

Kinh SN 35.23, còn gọi là Kinh Tất Cả, bản dịch Thầy Minh Châu như sau:
 

Này các Tỷ-kheo, Ta sẽ thuyết về tất cả. Hãy lắng nghe. Và này các Tỷ-kheo, thế nào là tất cả? Mắt và các sắc; tai và các tiếng; mũi và các hương; lưỡi và các vị; thân và các xúc; ý và các pháp. Như vậy, này các Tỷ-kheo, gọi là tất cả.

Này các Tỷ-kheo, ai nói như sau: “Sau khi từ bỏ tất cả này, ta sẽ tuyên bố (một) tất cả khác”, thời lời nói người ấy chỉ là khoa ngôn. Và bị hỏi, người ấy không thể chứng minh gì. Và hơn nữa, người ấy có thể rơi vào ách nạn. Vì sao? Này các Tỷ-kheo, như vậy ra ngoài giới vức (avisaya) của người ấy!” (hết trích)
 

Khi người tu không còn làm bạn với, không còn lân la với, không còn dính chút gì với mắt và cái được thấy, tai và cái được nghe, mũi và cái được ngửi, lưỡi và cái được nếm, thân và cái được chạm xúc, ý và cái được suy nghĩ tư lường... thì đã tự bước ra khỏi ba cõi sáu đường rồi. Đó là giải thoát. 
 

Đó cũng là ý nghĩa của Bát Nhã Tâm Kinh khi người tu thấy tất cả các pháp đều không có tự tánh. Bát Nhã Tâm Kinh viết về chẳng cùng muôn pháp làm bạn là, trích:
 

"Nầy Xá Lợi Tử, sắc chẳng khác gì không, không chẳng khác gì sắc, sắc chính là không, không chính là sắc, thọ tưởng hành thức cũng đều như thế.

Nầy Xá Lợi Tử, tướng không của các pháp ấy chẳng sinh chẳng diệt, chẳng nhơ chẳng sạch, chẳng thêm chẳng bớt." (ngưng trích)
 

Như thế, đối với tất cả các pháp, ngài Bàng Uẩn không buông bỏ, mà cũng không nắm giữ hay dính vào. Và như thế, chẻ củi, gánh nước đều là thần thông.

Đó cũng là tông chỉ của Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh vậy.
 

THAM KHẢO:

. Kinh DN 11, Đức Phật không dạy thần thông. Bản dịch Thầy Minh Châu:

https://suttacentral.net/dn11/vi/minh_chau

. Kinh DA 24: Phật nói, chỉ dạy trầm tư về đạo. Bản dịch Thầy Tuệ Sỹ:

https://suttacentral.net/da24/vi/tue_sy

. Cư sĩ Bàng Long Uẩn. Bản dịch Thầy Thanh Từ:

http://thuongchieu.net/index.php/phapthoai/suphu/4782-banguan

. Kinh SN 35.23. Kinh tất cả. Bản dịch Thầy Minh Châu:

https://suttacentral.net/sn35.23/vi/minh_chau

 

 

 



Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
(WASHINGTON, ngày 7 tháng 7, Reuters) – Theo Bộ Cựu Chiến Binh (Department of Veterans Affairs, VA) Hoa Kỳ, số lượng viên chức sẽ bị cắt giảm trong năm nay là khoảng 30,000 người, ít hơn rất nhiều so với con số 80,000 theo kế hoạch trước đó.
(HOA Kỳ, ngày 7 tháng 7, Reuters) – Theo dữ liệu từ trung tâm ứng phó dịch bệnh của Đại học Johns Hopkins, số ca bệnh sởi tại Hoa Kỳ đã tăng lên đến 1,277 ca, đánh dấu mức cao nhất trong vòng 6 năm qua. Căn bệnh tưởng như đã bị loại trừ cách đây hơn hai thập niên nay đang quay trở lại, chủ yếu do người dân ngày càng ít đi chích ngừa.
Nguyễn Hữu Liêm là một người đa dạng, không chỉ trong nghề nghiệp mưu sinh, mà cả trong những lĩnh vực cầm bút, lý luận. Ông là một người gây tranh cãi trong những nhận định về cộng đồng, và cả trong những bài viết về rất nhiều đề tài, như văn hoa, triết học, tôn giáo, chính trị. Dĩ nhiên, sôi nổi nhất là lĩnh vực chính trị. Nguyễn Hữu Liêm mưu sinh với nghề Luật sư, giảng dạy Triết. Những bài viết của ông bất kể gây tranh luận thế nào trong cộng đồng, vẫn là những đề tài cần được cộng đồng suy nghĩ nghiêm túc. Do vậy, từ một bàn viết lặng lẽ ở San Jose, Nguyễn Hữu Liêm trở thành người khơi dậy những cuộc tranh luận không chỉ ở hải ngoại, mà còn cả trong Việt Nam.
Mã đầu tư Token America Party sáng nay tăng 320% lên 0,03817 trong 24 giờ.// Musk bàn chính trị, thế là cổ phiếu Tesla giảm hơn 7% trong phiên giao dịch trước giờ mở cửa sáng nay. // Trump: Musk lập đảng là kiểu xe lửa trật đường rầy.//FBI và Bộ Tư pháp khép điều tra về cái chết trong tù của trùm ấu dâm Jeffrey Epstein. Elon Musk lại nêu nghi vấn Bộ tư pháp dìm hồ sơ ấu dâm của Epstein có tên Trump.
(Ngày 6 tháng 7, Reuters) – Thủ tướng Canada Mark Carney cho biết một đường ống dẫn dầu mới nối đến bờ biển tỉnh bang British Columbia “rất có thể” sẽ được đưa vào danh sách các dự án quan trọng của quốc gia.
(WASHINGTON, ngày 6 tháng 7, theo Reuters) – Tổng thống Donald Trump hôm Chủ Nhật đã thẳng thừng chê bai kế hoạch thành lập đảng chính trị mới của Elon Musk là “lố bịch,” và cho rằng việc từng bổ nhiệm người thân cận với Musk giữ chức vụ lãnh đạo NASA trước đây là thiếu cẩn trọng, vì có thể làm phát sinh xung đột quyền lợi khi xét đến các hợp đồng làm ăn giữa Musk và cơ quan không gian.
Đôi lời tâm sự của tác giả: Trong nửa thế kỷ vừa qua, chúng tôi đã đọc và viết về thời sự Hoa Kỳ nhưng chưa bao giờ ghi nhận được các tin tức như hiện nay. Nhân dịp quốc lễ năm 2025 xin gửi đến quý độc giả thân hữu 3 bài lịch sử Mỹ để suy luận. 1) Bài về Lễ Độc lập Hoa Kỳ, 2) Cuộc nội chiến giải phóng nô lệ da đen và 3) Bài về Lễ Tạ Ơn oan khiên của dân da đỏ.
Luật ngân sách BBB sẽ còn làm chênh lệch giầu nghèo nghiêm trọng hơn. Từ trước đến nay chưa bao giờ có một đạo luật nào cắt giảm bảo hiểm y tế và các chương trình an sinh xã hội ở một mức quy mô và rộng lớn như vậy. Thực tế, BBB không phải là luật to lớn và đẹp vì chỉ thắng xít xao tại cả hai viện của Quốc Hội. BBB là một lỗi lầm nghiêm trọng và đáng xấu hổ. Đảng Cộng Hòa sẽ phải đối mặt với trách nhiệm của mình trong hai cuộc bầu cử sắp tới vào 2026 và 2028.
- Khi nữ phóng viên Ukraine xin Trump cấp Ukraine phòng không chống Nga, Trump trả lời rằng vũ khí phòng không Mỹ đang giúp bảo vệ Israel tuyệt vời - Elon Musk lặp lại: lập đảng thứ ba, chỉ cần 3 ghế Thượng Viện và 10 ghế Dân Biểu là đủ để Cộng Hòa và Dân Chủ năn nỉ - Elon Musk bị trù dập: Không quân hủy dự án vận tải bằng tên lửa siêu thanh SpaceX của Musk
Vào ngày 4 tháng 7 năm 1776, các nhà lập quốc Hoa Kỳ đã đặt bút ký vào một bản tuyên ngôn làm rung chuyển thời đại: “Tất cả mọi người sinh ra đều bình đẳng… và được ban cho những quyền không thể chuyển nhượng.” Tuyên ngôn Độc lập không chỉ là văn kiện pháp lý, mà còn là bản thệ ước thiêng liêng cho một thể chế được xây dựng trên niềm tin vào pháp quyền, sự kiểm soát quyền lực và phẩm giá con người. Gần hai thế kỷ rưỡi sau, trong ánh pháo hoa rực rỡ ngày Quốc khánh, người dân Mỹ đang sống trong một thực tại đầy nghịch lý: nền dân chủ từng được xem như ngọn hải đăng của tự do nay đang dần rơi vào trạng thái mong manh, hỗn loạn và bị thao túng bởi chính những yếu tố mà các nhà lập quốc từng cảnh báo.
- Illinois: Dân biểu tiểu bang Hoan Huynh (Dân Chủ) sẽ ứng cử chức Dân Biểu liên bang trong bầu cử giữa kỳ 2026 - Tòa Tối cao cho Trump trục xuất di dân tới Nam Sudan, bất kể họ có liên hệ gì nơi đây hay không - Trump sẽ tổ chức đấu võ tại Nhà Trắng.
Ông Trump và ông Miller nói rằng người di dân đang xâm lược California. Người dân sống ở California và chính quyền California nói rằng không có cuộc xâm lược nào cả. Chúng ta nên tin ai? Tổng thống Donald Trump đã ra lệnh cho Lực lượng Vệ binh Quốc gia California đến Los Angeles. Ông cho biết quân đội cần phải "giải phóng" Los Angeles khỏi "cuộc xâm lăng của người di dân".
Sky River Casino khởi động mùa hè với chương trình Biếu Tặng Xe Bronco Cực Chất trị giá $300,000 kéo dài suốt tháng Bảy, nổi bật với cơ hội trúng chiếc Ford Bronco Badlands 2025 hoàn toàn mới. Đồng thời, sòng bạc tháng này cũng giới thiệu Giải Đấu Blackjack Hàng Tuần trị giá $130,000, mang đến trải nghiệm cạnh tranh mới mẻ cho những người yêu thích bài tây.
Trong tình hình xã hội phân cực sâu sắc như hiện nay, cộng đồng LGBTQ đang trở thành mục tiêu phân biệt đối xử của các chính sách mới ở Hoa Kỳ. Chính quyền Trump tuyên bố sẽ ngừng tài trợ cho đường dây nóng phòng chống tự tử dành cho cộng đồng LGBTQ, dịch vụ đã phục vụ hơn 1.3 triệu thanh thiếu niên kể từ năm 2022. Vào ngày 18/06/2025, Tối Cao Pháp Viện đã duy trì lệnh cấm ở Tennessee đối với dịch vụ chăm sóc y tế khẳng định giới tính cho trẻ vị thành niên chuyển giới. Chính quyền cũng ban hành lệnh từ chối cấp sổ thông hành cho người Mỹ chuyển giới và đồng tính, nhưng bị một thẩm phán liên bang chặn lại.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.