Hôm nay,  

Bắc Cực: Bàn Đàm Phán Mới Của Trump Và Putin?

21/03/202500:00:00(Xem: 921)

bac cuc
Nếu Hoa Kỳ rút khỏi Hội đồng Bắc Cực, trật tự khu vực khi đó sẽ do Washington và Moscow dẫn đầu, đẩy Âu Châu vào thế bất lợi. (Nguồn: pixabay.com)

Trong bài diễn văn dài 90 phút trước Quốc hội Hoa Kỳ, Donald Trump nhắc lại tham vọng “giành lấy” Greenland “bằng cách này hay cách khác.
 
Trump tuyên bố rằng Greenland có ý nghĩa “sống còn đối với an ninh quốc gia” của Hoa Kỳ. Dù nhấn mạnh rằng chính phủ của mình “hoàn toàn ủng hộ quyền tự quyết của Greenland,” ông vẫn không quên mời gọi “nếu các bạn đổi ý, chúng tôi sẵn sàng chào đón các bạn gia nhập Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ.
 
Tuyên bố của Trump về Greenland chỉ là một trong số nhiều vấn đề khiến bức tranh chính trị toàn cầu thêm phần hỗn loạn trong những tuần đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai của ông.
 
Khi Tòa Bạch Ốc gia tăng sức ép lên Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhằm buộc Kyiv mở cửa cho Hoa Kỳ khai thác nguồn khoáng sản của nước này, Trump cũng nhắc đến chuyện đang “thương lượng” với Putin. Thỏa thuận này không chỉ có thể khiến Ukraine mất đi một phần lãnh thổ, mà còn đặt nền tảng cho một mối quan hệ kinh tế sâu rộng hơn giữa Hoa Kỳ và Nga.
 
Hiện tại, Trump và Putin chủ yếu tập trung vào Ukraine. Nhưng các cuộc thảo luận đã mở rộng sang những khu vực khác có thể “thương lượng” – bao gồm cả Bắc Cực.
 
Bắc Cực luôn là “miếng bánh hấp dẫn” với Trump và Putin. Khu vực này đã trở thành điểm nóng địa lý chính trị bởi nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú và những tuyến hàng hải mang tính chiến lược.
 
Lối suy nghĩ sặc mùi “mua bán” trong chính trị của Trump đang khiến các thỏa ước song phương trở nên quan trọng hơn các hiệp ước đa phương.
 
Một khi “thương lượng” về Bắc Cực giữa Hoa Kỳ và Nga đã được hoàn thành, nó sẽ đặt dấu chấm hết cho nguyên tắc “hợp tác quanh vùng cực” (circumpolar cooperation) vốn được duy trì từ sau Chiến Tranh Lạnh. Nguyên tắc này từng khẳng định vị thế của tám quốc gia Bắc Cực (A8) – gồm Hoa Kỳ, Canada, Đan Mạch, Na Uy, Nga, Phần Lan, Iceland và Thụy Điển – trong việc hợp tác giải quyết các thách thức chung tại khu vực này.
 
Từ khi Hội đồng Bắc Cực (Arctic Council) được thành lập vào năm 1996, nhóm A8 đã phối hợp chặt chẽ trong các lĩnh vực như bảo vệ môi trường, phát triển bền vững, an ninh con người và hợp tác khoa học. Mối quan hệ hợp tác này trở nên đặc biệt quan trọng khi biến đổi khí hậu đang khiến băng ở Bắc Cực tan rất nhanh.
 
Không chỉ là diễn đàn hợp tác, Hội đồng Bắc Cực còn đóng vai trò chủ chốt trong việc đàm phán các hiệp ước quan trọng, bao gồm Thỏa ước về tìm kiếm và cứu nạn (2011), Thỏa ước chuẩn bị ứng phó ô nhiễm do tràn dầu (2013), Thỏa ước hợp tác khoa học (2017), Thỏa ước đánh bắt cá Trung tâm Bắc Băng Dương 2018 (CAO) với sự tham gia của EU, TQ, Nhật Bản và Nam Hàn.
 
Dù Hội đồng Bắc Cực từng trụ vững trước những biến động địa lý chính trị như việc Nga sáp nhập Crimea (2014-2015). Nhưng khi chiến sự Ukraine nổ ra, mọi thứ thay đổi chóng mặt: bất đồng leo thang và lòng tin lung lay.
 
Chỉ trong vòng một tháng, các quốc gia Âu Châu và Bắc Mỹ đã quyết định tạm ngừng các cuộc họp định kỳ, hoãn các hoạt động nghiên cứu khoa học, đẩy Moscow vào thế cô lập. Dù một số nghiên cứu vẫn được tiếp tục ở hình thức trực tuyến, nhưng điều kiện tiên quyết để tái hợp tác với Nga là Moscow phải rút quân ra khỏi Ukraine.
 
Trong khi đó, Hoa Kỳ và EU cũng đã áp đặt hàng loạt lệnh trừng phạt nghiêm khắc, trong đó có những biện pháp nhắm trực tiếp vào các dự án năng lượng của Nga tại Bắc Cực.
 
Trước tình thế này, Nga đã chuyển hướng, mở rộng quan hệ với các nước khác như Brazil, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Ả Rập Xê Út để tiếp tục khai thác Bắc Cực. Diễn biến này khiến NATO đặc biệt lo ngại, bởi sự hiện diện ngày càng lớn của Nga - TQ trong khu vực có thể làm thay đổi hoàn toàn cục diện quyền lực.
 
Nhưng điều bất ngờ nhất lại đến từ Hoa Kỳ. Khi Trump quay lại với nhiệm kỳ thứ hai, cuộc chơi đã dần thay đổi: thay vì duy trì trật tự hợp tác giữa A8, Bắc Cực có thể sẽ bị phân chia theo một thỏa ước song phương giữa Washington và Moscow.
 
Tòa Bạch Ốc có thể rút khỏi Hội đồng Bắc Cực?
 
Ngày 4 tháng 2, Trump ký sắc lệnh hành pháp xem xét việc rút khỏi các tổ chức quốc tế, bao gồm cả Hội đồng Bắc Cực. Lý do là vì hội đồng này từ lâu đã tập trung vào các vấn đề biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường, hai lĩnh vực không nằm trong ưu tiên của chính quyền Trump. Với việc rút khỏi Thỏa ước Paris và cắt giảm nhiều chương trình khoa học về khí hậu, thì việc từ bỏ Hội đồng Bắc Cực hoàn toàn có thể là bước tiếp theo.
 
Trump ủng hộ quan điểm “chính trị cường quốc” hơn là hợp tác đa phương. Điều này có thể khiến cam kết của nhóm A8 đối với sự hợp tác Bắc Cực bị gạt sang một bên. Nếu Hoa Kỳ thực sự rút lui, Hội đồng Bắc Cực khó có thể tiếp tục tồn tại.
 
Chính sách “Nước Mỹ Trên Hết” của Trump đang dần biến viễn cảnh Washington và Moscow cùng phân chia Bắc Cực thành hiện thực. Nếu điều đó xảy ra, các thỏa ước quốc tế mà nhóm A8 từng ký kết sẽ bị gạt sang một bên, kể cả thỏa ước CAO.
 
Riêng Đan Mạch sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất nếu Trump thành công thâu tóm Greenland, bởi khi đó nước này sẽ chẳng còn tiếng nói trong khu vực Bắc Cực. Không chỉ Đan Mạch, các quốc gia Bắc Âu khác như Na Uy, Thụy Điển, Phần Lan và Iceland cũng sẽ phải nỗ lực rất nhiều để bảo vệ quyền lợi của mình, khi trật tự khu vực dần bị định hình lại theo cách có lợi cho Hoa Kỳ và Nga.
 
Một câu hỏi quan trọng mà các quốc gia Âu Châu cần xem xét là: liệu Trump có thực sự lo ngại về việc Nga mở rộng quyền kiểm soát ở Bắc Cực hay không, nếu điều đó mang lại lợi ích kinh tế cho Hoa Kỳ? Nếu sự hợp tác Mỹ-Nga có thể mang lại cơ hội khai thác tài nguyên rộng rãi hơn, Trump hoàn toàn có thể làm ngơ trước tham vọng của Moscow tại khu vực này.
 
Không những thế, Trump còn có thể ủng hộ Nga trong nỗ lực sửa đổi Hiệp ước Spitsbergen 1920 (Spitsbergen Treaty), vốn đã trao quyền kiểm soát quần đảo Svalbard cho Na Uy nhưng vẫn còn một số giới hạn. Nếu việc thay đổi hiệp ước này giúp mở đường cho Hoa Kỳ và Nga cùng khai thác tài nguyên khoáng sản tại Svalbard cũng như đáy biển Bắc Cực, thì liệu Trump có chấp nhận đánh đổi?
 
Quan trọng hơn, nếu Bắc Cực rơi vào tay Hoa Kỳ-Nga, thì quyền lợi của các cộng đồng bản địa trong khu vực sẽ ra sao? Liệu họ còn có tiếng nói về tương lai của mình? Còn hợp tác khoa học quốc tế trong nghiên cứu về khí hậu và đa dạng sinh học thì sao?
 
Những diễn biến gần đây cho thấy Âu Châu, dù là quốc gia riêng lẻ hay tập thể, đang mất dần khả năng kiểm soát chiến lược trước những chuyển biến địa lý chính trị toàn cầu. Nếu Trump và Putin chính thức bước vào bàn đàm phán về Bắc Cực, Âu Châu sẽ phải chấp nhận một thực tế nghiệt ngã: Hội đồng Bắc Cực sẽ tan rã, và các nguyên tắc hợp tác vùng cực sẽ không còn tồn tại.
 
Những hậu quả của điều đó không chỉ ảnh hưởng đến chính trị, mà còn tác động sâu rộng đến môi trường, khoa học và nhân loại. Nghiên cứu khí hậu sẽ bị đình trệ, các sáng kiến bảo vệ môi trường có thể bị hủy bỏ, các nguyên tắc phát triển bền vững sẽ trở nên vô nghĩa, và hơn hết, tiếng nói của cộng đồng bản địa có thể bị dập tắt hoàn toàn. Lúc đó, Anh và các nước Âu Châu hoặc phải làm gì đó để bảo vệ Bắc Cực và quyền lợi của chính mình, hoặc trơ mắt ra nhìn khu vực này rơi vào tay người khác.

VB biên dịch
Nguồn: “Growing Trump-Putin detente could spell trouble for the Arctic” được đăng trên trang TheConversation.com.
 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Sau ngày nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và bị một số tòa án tiểu bang chống đối và hiện nay có hơn 120 vụ tranh tụng đang được xúc tiến. Trump cũng đã phản ứng bằng những lời lẽ thoá mạ giới thẩm phán và không thực thi một số phán quyết của tòa án. Nghiêm trọng hơn, Trump ngày càng muốn mở rộng quyền kiểm soát hoạt động của các công ty luật và công tố viên nghiêm nhặt hơn. Trong khi các sáng kiến lập pháp của Quốc hội hầu như hoàn toàn bị tê liệt vì Trump khống chế toàn diện, thì các cuộc tranh quyền của Hành pháp với Tư pháp đã khởi đầu. Nhưng Trump còn liên tục mở rộng quyền lực đến mức độ nào và liệu cơ quan Tư pháp có thể đưa Trump trở lại vị trí hiến định không, nếu không, thì nền dân chủ Mỹ sẽ lâm nguy, đó là vấn đề.
Khi Bạch Ốc công bố công thức tính thuế lên các quốc gia với các thang thuế khác nhau, người ta nhận ra đó chỉ là một một phép tính toán học căn bản, chẳng liên quan đến kinh tế học hay mậu dịch lẫn các dữ liệu thực tế nào cả. Chúng chỉ là những số liệu vô nghĩa và phi lý. Việt Nam không đánh thuế hàng Mỹ đến 90% và đảo hoang của những chú chim cánh cụt có liên quan gì đến giao thương. Điều này thể hiện một đối sách vội vã, tự phụ và đầy cảm tính, cá nhân của Donald Trump nhằm tạo áp lực lên thế giới, buộc các nước tái cân bằng mậu dịch với Mỹ hơn là dựa trên nền tảng giao thương truyền thống qua các hiệp ước và định chế quốc tế. Hoặc nhỏ nhặt hơn, để trả thù những gì đã xảy ra trong quá khứ: Trump ra lệnh áp thuế cả những vật phẩm tâm linh từ Vatican đưa sang Mỹ như một thái độ với những gì đức Giáo Hoàng Francis từng bày tỏ.
Tổng thống Donald Trump vào hôm qua đã đột ngột đảo ngược kế hoạch áp thuế quan toàn diện bằng cách tạm dừng trong 90 ngày. Chỉ một ngày trước đó đại diện thương mại của Trump đã đến Quốc Hội ca ngợi những lợi ích của thuế quan. Tuần trước chính Trump đã khẳng định "CHÍNH SÁCH CỦA TÔI SẼ KHÔNG BAO GIỜ THAY ĐỔI". Nhưng Trump đã chịu nhiều áp lực từ những nhân vật Cộng Hòa khác, các giám đốc điều hành doanh nghiệp và thậm chí cả những người bạn thân thiết, đã phải tạm ngừng kế hoạch thuế quan, chỉ duy trì thuế căn bản (baseline tariff) 10% đối với tất cả những đối tác thương mại.
Trật tự thế giới là một vấn đề về mức độ: nó thay đổi theo thời gian, tùy thuộc vào các yếu tố công nghệ, chính trị, xã hội và ý thức hệ mà nó có thể ảnh hưởng đến sự phân phối quyền lực trong toàn cầu và ảnh hưởng đến các chuẩn mực. Nó có thể bị thay đổi một cách triệt để bởi các xu hướng lịch sử rộng lớn hơn và những sai lầm của một cường quốc. Sau khi Bức tường Berlin sụp đổ vào năm 1989, và gần một năm trước khi Liên Xô sụp đổ vào cuối năm 1991, Tổng thống Mỹ George H.W. Bush đã tuyên bố về một "trật tự thế giới mới". Hiện nay, chỉ hai tháng sau nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của Donald Trump, Kaja Kallas, nhà ngoại giao hàng đầu của Liên minh châu Âu, đã tuyên bố rằng "trật tự quốc tế đang trải qua những thay đổi ở mức độ chưa từng thấy kể từ năm 1945". Nhưng "trật tự thế giới" là gì và nó được duy trì hoặc phá vỡ như thế nào?
Hãy bắt đầu niềm tin này với câu nói của John Kelly, tướng thủy quân lục chiến hồi hưu, cựu Bộ trưởng Nội an, cựu chánh văn phòng của Donald Trump (2018): “Người phát điên vì quyền lực là mối đe dọa chết người đối với nền dân chủ.” Ông phát biểu câu này tại một hội nghị chuyên đề về nền Dân chủ ở Mount Vernon vào tháng 11/2024, ngay tại ngôi nhà của George Washington, vị tổng thống đầu tiên, người mở ra con đường cho nền dân chủ và tự do của Hoa Kỳ. Không đùa đâu! Tướng Kelly muốn nói, những người phát điên vì quyền lực ấy có thể giữ các chức danh khác nhau, thậm chí là Tổng Thống, nhưng trong thâm tâm họ là bạo chúa, và tất cả các bạo chúa đều có cùng một đặc điểm: Họ không bao giờ tự nguyện nhượng quyền lực.
Gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố áp dụng chính sách áp thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu vào Mỹ, trước đó Trump cũng đã áp đặt biện pháp trừng phạt chung đối với Liên Âu, Canada, Mexico và Trung Quốc, nhưng lại tạm hoãn trong 30 ngày để cho Canada và Mexico thương thuyết. Các biện pháp bất nhất này gây nhiều hoang mang cho chính giới và doanh nghiệp các nước đối tác.
Trong buổi phỏng vấn ngày 31 tháng 10 năm 2024 với bình luận gia cánh hữu Tucker Carlson, Tổng thống Donald Trump khẳng định rằng dưới thời Joe Biden, Hoa Kỳ đã mắc sai lầm nghiêm trọng khi vô tình đẩy Nga và TQ lại gần nhau. Theo Trump, một trong những ưu tiên hàng đầu khi ông quay trở lại Tòa Bạch Ốc sẽ là phá vỡ liên minh này. Khi đó, Trump tự tin tuyên bố: “Tôi sẽ phải tách họ ra, và tôi tin mình sẽ làm được.” Và ngay từ những ngày đầu của nhiệm kỳ thứ hai, Trump đã tỏ rõ mong muốn đàm phán với Nga nhằm nhanh chóng kết thúc chiến tranh ở Ukraine. Một cách giải thích cho chính sách này là: Trump đang làm đúng những gì từng nói trong cuộc trò chuyện với Carlson. Việc rút Hoa Kỳ khỏi cuộc xung đột tại Âu Châu và khôi phục quan hệ với Moscow, kể cả khi phải bỏ rơi Ukraine, là một phần trong chiến lược tập trung đối phó với TQ.
Cuộc đua vào Tòa án Tối cao Wisconsin rất quan trọng vì nó ảnh hưởng lớn đến các vấn đề pháp lý và chính sách trong tiểu bang. Wisconsin là một bang chiến địa quan trọng trong các cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Tòa tối cao tiểu bang có thể đóng vai trò lớn trong các tranh chấp liên quan đến luật bầu cử, quyền tiếp cận lá phiếu và các thách thức đối với kết quả bầu cử. Cuối cùng, sự lo lắng có cơ sở của người dân cuối cùng đã được hóa giải. Số tiền “đầu tư” $20 triệu của Musk đã không thắng được sự lựa chọn của Wisconsin.
Lịch sử là sự lập lại, nhìn ngược về thời gian: Sau khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc vào năm 211 (trước Công Nguyên) Ông đã nghe lời vị Tể Tướng Lý Tư đốt tất cả các ghi chép của Sử Gia không thuộc nước Tần, kể cả Kinh Thi. Bất cứ ai thảo luận về Kinh Thi và Kinh Thư sẽ bị xử tử. Trong Sử Ký của Tư Mã Thiên, vụ đốt sách chôn Nho được gọi là “Phần thư khanh nho”, bao gồm việc đốt sách và chôn sống hơn 460 học giả. (1) Năm 1958, Mao Trạch Đông đã liên hệ bản thân ông với Tần Thuỷ Hoàng. Khi ông ta chôn sống 460 học giả ông nói trong một bài phát biểu với các đồng chí của mình: “Các bạn (những nhà trí thức) căm ghét chúng tôi, coi chúng tôi là những Tần Thuỷ Hoàng. Các bạn nhầm rồi. Chúng tôi thậm chí còn vượt Tần Thuỷ Hoàng một trăm lần”.(2) Năm 1975 khi CS miền Bắc, chiếm Việt Nam Cộng Hòa, phong trào đốt sách cũng xảy ra ngay tại miền Nam, Việt Nam. Hàng trăm cuốn sách được người Cộng Hòa mang đi giấu hay mang ra nước ngoài và hàng ngàn cuốn sách bị đố
Hai tháng đã trôi qua. Trên những diễn đàn mạng xã hội và cả trong những cuộc đối thoại đời thường, rất nhiều người thổ lộ về một thói quen vừa xuất hiện: đếm xem còn bao nhiêu ngày nữa kết thúc nhiệm kỳ bốn năm của chính quyền hiện tại. “Đếm thời gian trôi” vốn không phải là một thói quen tích cực trong đời sống. Nó phản chiếu tâm trạng chán nản, buông xuôi, thậm chí là sợ hãi. Hàng loạt câu hỏi “Chúng ta phải làm gì?”; “Rồi chuyện gì nữa?”; “Chúng ta đang sống ở thời đại nào?”… Trong đó, câu hỏi lớn nhất, và biểu lộ sự phẫn nộ của người dân nhất, đó là: “Đảng Dân Chủ đang làm gì?”
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.