1. Nói dối chuyên nghiệp là một đức tính tốt hay sao mà rất nhiều người ủng hộ?
Đối với triết gia Immanuel Kant, lời nói dối là “cái ác bẩm sinh sâu xa trong bản chất con người” và cần phải tránh xa ngay cả khi đó là vấn đề sống còn1. Trong tác phẩm “Deciphering Lies”, Bettina Stangneth, 2017, viết rằng: “Trong số những lý do khiến người ta nói dối vì điều đó có thể giúp họ che giấu bản thân, ẩn náu và tránh xa những người xâm phạm vùng an toàn của họ.” Stangneth cho biết thêm, “cũng không khôn ngoan khi thả trẻ em ra thế giới mà không biết rằng người khác có thể nói dối chúng.”
The Wasghington Post, ban kiểm tra sự thật, cho biết: Trong bốn năm làm tổng thống thứ 45, từ 2017-2021, đến cuối nhiệm kỳ, Trump đã tích lũy 30.573 lời nói dối trong suốt nhiệm kỳ tổng thống - trung bình khoảng 21 lời tuyên bố sai lầm mỗi ngày2.
Từ khi thua cuộc tái ứng cử vào tay tổng thống Joe Biden cho đến giờ này, tranh cử với bà Harris, ông Trump càng gia tăng khẩu phần nói dối, phong phú đến mức độ không thể đếm cho chính xác. “Đối với Trump, sự thật thực sự là bất cứ điều gì cần thiết để giành chiến thắng trong từng khoảnh khắc, từng khoảnh khắc, từng trận chiến—như một người theo từng giai đoạn, không có bất kỳ câu chuyện dài hạn nào để hiểu được cuộc sống của mình, đấu tranh để giành chiến thắng trong từng khoảnh khắc. Trong số nhiều lý do khiến những người ủng hộ Trump bào chữa cho lời nói dối của ông là họ, giống như chính Trump, không thực sự áp đặt ông theo các tiêu chuẩn mà con người phải tuân theo. Và đó là bởi vì nhiều người ủng hộ ông, giống như chính Trump, không coi ông là một con người—ông giống như một thế lực nguyên thủy hoặc siêu anh hùng hơn một con người, nhưng cũng kém hơn một con người.”3
Đến giờ phút này, dù là người cuồng Trump, khâm phục, hay chống Trump, khinh bỉ, đều phải công nhận điều này giống nhau: Ông là một người nói dối giỏi nhất trong đám nhân loại còn đang sống. Phong cách nói dối của ông rất quả quyết về một điều gì, sau đó nói ngược lại cũng rất quả quyết, khiến người nghe bỡ ngỡ, tưởng mình nghe lầm. Nếu không có cơ quan truyền thông ghi lại, thu âm lại làm bằng chứng, không chừng người nghe tưởng mình lãng tai. Cho dù có bằng chứng, ông vẫn tiếp tục giữ vững lập trường dối.
Vanity Fair ghi nhận: “Trừ khi bạn mới được thả xuống trái đất cách đây 24 giờ, thì rõ ràng là bạn biết rằng Donald Trump nổi tiếng là người luôn nói dối về mọi thứ, và ông ta đã nói dối trong suốt cuộc đời mình. Ông ta nói dối về những điều ngớ ngẩn, như việc ông ta phát minh ra cụm từ "mồi máy bơm" và rằng ông ta được vinh danh là "Người đàn ông của năm của Michigan". Ông ta nói dối về những điều nghiêm trọng, như việc ông ta thấy "hàng nghìn" người được cho là có cảm tình với khủng bố "hoan hô" từ New Jersey khi tòa tháp Trung tâm Thương mại Thế giới sụp đổ vào ngày 11/9. Ông ta đã nói dối trước khi trở thành tổng thống (đôi khi bằng cách giả vờ là người phát ngôn của chính mình, John Barron), ông ta đã nói dối khi trở thành tổng thống (theo thống kê của The Washington Post, có tới 30.573 "lời tuyên bố sai sự thật hoặc gây hiểu lầm"), và ông ta vẫn tiếp tục nói dối kể từ khi trở thành cựu tổng thống (xem: chuyện kinh doanh về việc đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2020). Vào thời điểm này, việc ông không thể mở miệng mà không thốt ra 47 lời nói dối thực sự nên được một nhóm các nhà khoa học đa ngành nghiên cứu, những người có thể cống hiến cả cuộc đời để tìm ra vấn đề của ông.”4
Chính trị gia nói dối là việc thường tình như thi sĩ thích đọc thơ giữa đám đông, như mỹ nhân thích liếc láy những tâm hồn mày râu tim nhạy rớt. Nói dối là vũ khí của chính trị. Mưu sĩ và gian hùng là hai loại người mê nói dối như vũ nữ mê kể chuyện tình tưởng tượng của đời mình. Nhưng Trump, theo lời kể của cô cháu Dr. Mary Trump, trong Too Much and Never Enough: How My Family Created the World's Most Dangerous Man, cho biết, Trump biết nói dối từ đời thuở nào. Nghĩa là, sinh nhi chi tri, trước khi trở thành doanh nhân, trước khi đội mũ chính trị gia, ông đã là “Dối sĩ”. Và Dối sĩ đã đào tạo ra nhiều môn đồ, đông đảo. Rồi lạ lùng thay, gần một nửa cử tri ủng hộ dối sĩ. Dối ơi, dối đã thăng thiên. Lập nên đạo dối nhãn tiền Donald Trump.
2. Bệnh Dối Kinh Niên.
Gần đây, hai vụ nói dối điển hình trong cương lĩnh Trump và đảng Cộng Hòa của Trump, không phải nhóm đảng Cộng Hòa truyền thống.
Ứng cử viên phó tổng tống J.D.Vance đã lan truyền tin đồn người Haiti, những người nhập cư bất hợp pháp vào Hoa Kỳ, đang ăn thịt mèo và chó được nuôi làm thú cưng. Trump đã lặp lại tuyên bố này trong cuộc tranh luận với bà Harris. Lời nói dối đã bị phảm bác dữ dội. Không chỉ từ những người nhập cư bị xúc phạm mà ngay cả “Thống đốc Mike DeWine cho biết ông tin tưởng các quan chức thành phố Springfield khi họ nói rằng không có bằng chứng nào cho thấy người nhập cư Haiti bắt cóc và ăn thịt vật nuôi sau khi cựu Tổng thống Donald Trump lặp lại tin đồn sai sự thật về những hành vi như vậy xảy ra trong thành phố.”5 . Tuy vậy, Trump vẫn tiếp tục lặp lại lời nói dối ít nhất là ba lần, “Tuyên bố vô căn cứ này đã lan truyền trên mạng xã hội, với ứng cử viên phó tổng thống đảng Cộng hòa JD Vance quảng bá nó trên X. Bài đăng đã có hơn 11 triệu lượt xem.” 6
Và đúng như lời Khổng Tử nhắc nhở, nghe dối quen tai, tin là thật. Một phiên bản tuyên truyền ra đời. Bỏ phiếu cho Trump để bảo vệ chó mèo.
Khờ khạo thật. Phiên bản này vừa có tác dụng ngược lại, vừa chứng tỏ khả năng trí tuệ của nhóm cuồng Trump. Ngoài ra: “Không có vịt”. Vịt quay, vịt luộc, vịt nướng bán khắp nơi.
Một nói dối khác cũng khôi hài không kém. Tranh giành ảnh hưởng từ ngôi sao thượng thừa Taylor Swift, nhóm vận động bầu cử và nhóm cuồng Trump đã tạo ra những video giả, mục đích gây hiểu lầm cô ca sĩ có 283 triệu người hâm mộ, đã ủng hộ (endorse) Donald Trump. Để trả lời sự thật, ngay sau hôm tranh luận của Trump và Harris, Taylor Swift đã chính thức lên tiếng ủng hộ Harris với những lời lẽ phân tích thuyết phục.
Đúng rồi, các bạn đã biết tính khí của ông Trump, sau đôi ngày ngẫm nghĩ, chịu không nổi, ông đưa tin lên mạng Truth Social: “Tôi ghét Taylor Swift.” Câu nói trả đũa giống như em nhỏ khi giận dỗi hoặc của tình nhân vỡ mộng hẹn hò.
Jean Paul Sartre là một triết gia lớn, đã cho rằng, “Điều tồi tệ nhất khi bị nói dối là biết mình không xứng đáng với sự thật.” Nếu Sartre còn sống để nghe Trump nói, tôi nghĩ, Sartre sẽ xóa lời nói trên. Với Trump, sự thật là nói dối. Không có sự thật để xứng đáng hay không? Với Trump, dối là xứng đáng.
Cuộc bầu cử sắp đến, ngoài những người đã biết rõ mình sẽ bầu phiếu cho ai, còn một số người khác đang bối rối, lẫn lộn, không biết chọn Trump hay Harris. Ngay cả Đức Giáo Hoàng cũng chỉ có thể nói, “Choose the lesser evil”. (Hãy chọn ứng cử viên nào ít ‘tính quỷ’ hơn). Những ai còn đang lưỡng lự, tôi xin hiến một kế, dựa theo lời của bậc đại nhân thánh thiện Pope Francis, “Hãy chọn ứng cử viên nào ít nói dối hơn.” Vì nói dối với ý định hại người là đầu dây mối nhợ dẫn đến mọi tội lỗi và tội ác.
“Mỗi lời nói dối nói ra đều mang nợ sự thật. Sớm hay muộn thì món nợ này cũng phải trả." Brad Feld nói. Và tôi tin chuyện này sẽ xảy ra. Donald Trump sẽ thua cuộc vì ông quá sức nói dối và tiếp tục nói dối.
Dối cho đến hết cuộc đời, nằm sâu bóng tối dối Trời được chăng?
Ngu Yên
1 The Art of Lying, Theodor Schaarschmidt.
2 https://www.washingtonpost.com/politics/2021/01/24/trumps-false-or-misleading-claims-total-30573-over-four-years/
3 (Oxford Academic_ The Strange Case of Donald Trump: A Psychological Reckoning của Dan P. McAdams.)
5 10 WBNS, Columbus, Ohio.
6 (The New York Times, BBC News.)
Gửi ý kiến của bạn