Hôm nay,  

Thảm Họa Tàn Khốc Ở Java: Tại Sao Các Trận Động Đất Nông Có Sức Tàn Phá Lớn Hơn?

24/11/202221:17:00(Xem: 4041)

 

download (3)

Trận động đất ở Cianjur là một hồi chuông cảnh tỉnh để cải thiện các hoạt động xây dựng ở Indonesia, bởi vì các trận động đất nông (shallow earthquake) lớn hơn nhiều có thể xảy ra ở Java. Vấn đề không phải là có hay không, mà là khi nào. (Nguồn:YouTube)

 

Ngày 21 tháng 11 năm 2022, một trận động đất xảy ra gần thành phố Cianjur ở Tây Java, Indonesia, đã khiến ít nhất 268 người thiệt mạng và 22,000 tòa nhà bị hư hại.

 

Với cường độ 5.6 độ richter, trận động đất này nhỏ hơn nhiều so với những trận động đất gây chết chóc và tàn phá khác ở Indonesia trong vài thập niên qua. Tại sao lần này lại khác như vậy? Một trong những lý do chính khiến trận động đất ở Cianjur có sức hủy diệt khủng khiếp như vậy: độ nông sâu của nó là 10km.

 

Và trận động đất này là một hồi chuông cảnh tỉnh để cải thiện các hoạt động xây dựng ở Indonesia, bởi vì chúng ta vẫn biết từ trước rằng các trận động đất nông (shallow earthquake) lớn hơn nhiều có thể xảy ra ở Java; vấn đề không phải là có hay không, mà là khi nào.

 

Vai trò của độ sâu/ nông động đất

 

Hai trong số các yếu tố quan trọng nhất quyết định độ rung chuyển mặt đất mà một trận động đất gây ra là cường độ và khoảng cách của nó.

 

Những trận động đất lớn ở độ sâu hơn 50km có thể và thực sự gây ra thiệt hại trên diện rộng, nhưng cường độ rung chuyển giảm đi vì sóng địa chấn phải ‘vượt’ ít nhất 50km trước khi đến được với con người.

 

Những trận động đất như vậy hiếm khi gây ra thương vong lớn – trận động đất 6.5 độ Richter ở Tasikmalaya, Java năm 2017 xảy ra ở độ sâu 90 km, khiến 4 người thiệt mạng và làm hư hại 4,826 căn nhà.

 

Trận động đất Cianjur mới đây nhỏ hơn nhiều – ở cường độ 5.6 độ richter, năng lượng của nó nhỏ hơn khoảng 8 lần so với trận động đất Tasikmalaya, nhưng thiệt hại nó gây ra lại lớn hơn nhiều.

 

Trận động đất Cianjur có tác động lớn hơn vì nó xảy ra trong phạm vi vài km cách thành phố Cianjur, nơi rung lắc được xếp vào loại “nghiêm trọng” (Mức độ 8 theo Thang đo Mercalli).

 

Một so sánh tương tự là các trận động đất xảy ra ở khu vực hút chìm (subduction zone) khổng lồ ở ngoài khơi. Mặc dù những trận động đất này có thể lớn hơn nhiều so với trận động đất ở Java, nhưng chúng thường cách các trung tâm dân cư từ 100 km trở lên, vì vậy chúng gây thiệt hại về tính mạng con người ít hơn.

 

Mối nguy hiểm không thường xuyên

 

Có một lý do khác khiến các trận động đất nông trong đất liền có thể gây ra thiệt hại tàn khốc như vậy, đặc biệt là ở Java: chúng không thường xảy ra, cho nên hầu hết mọi người đều ‘lãng quên’ mối nguy này.

 

Dân số Java đã tăng gấp bốn lần trong suốt thế kỷ 20, và trong thời gian này chỉ có một trận động đất nông vào năm 1924 khiến gần 800 người chết và 4 trận khác khiến từ 10 đến 100 người chết.

 

Mãi cho đến năm 2006, một thảm họa thực sự lớn đã xảy ra: trận động đất Yogyakarta 2006, cường độ 6.3, giết chết 5,749 người.

 

Những nơi khác ở Java không có kinh nghiệm ứng phó trực tiếp với một trận động đất lớn, và sự thiếu kinh nghiệm này thường kéo dài qua nhiều thế hệ. Kết quả là người ta ít chú ý đến khả năng chịu đựng động đất của các công trình dân cư, vì vậy khi động đất xảy ra, nhiều tòa nhà yếu sẽ sụp đổ.

 

Một quá khứ thuộc địa hoàn toàn khác

 

Lịch sử động đất của Java trong thời kỳ thuộc địa đã vẽ nên một bức tranh hoàn toàn khác. Nghiên cứu mới của nhóm tác giả cho thấy có nhiều trận động đất thiệt hại nặng nề đã xảy ra ở Java kể từ thế kỷ 17. Kể từ năm 1865, có ít nhất chín trận động đất đã gây ra rung chuyển nghiêm trọng đến mức gần như chắc chắn chúng là những trận động đất nông. Trong đó bao gồm hai trận động đất gần Wonosobo ở miền trung Java vào năm 1924, gây ra trận lở đất thảm khốc giết chết gần 900 người.

 

Trong nghiên cứu, nhóm tác giả cũng đã ghi nhận sự rung chuyển cực kỳ dữ dội do trận động đất ngày 25 tháng 10 năm 1875 gần Kunningan ở Tây Java gây ra. Một nhân chứng kể lại bản thân đã bị ném khỏi ghế và nhìn thấy một đàn bò bị hất cẳng té nhào.

 

Cirebon cũng trải qua một trận động đất gây thiệt hại nặng nề vào ngày 16 tháng 11 năm 1847. Cường độ của trận động đất này có thể là từ 7 độ trở lên, bởi vì nó được cho là đã khiến một con sông bị lệch lòng khoảng 5m.

 

Cianjur, nơi xảy ra trận động đất hồi đầu tuần, cũng từng trải qua ít nhất một trận động đất nghiêm trọng vào ngày 28 tháng 3 năm 1879, khiến một số tòa nhà ở Cianjur bị sập và một số người thiệt mạng.

 

Một thực tế của cuộc sống

 

Các địa chất gia quá hiểu rằng động đất là điều không thể tránh khỏi trong cuộc sống ở Java. Trong quá trình làm việc hai thập niên ở Java, họ đã xác định được nhiều đứt gãy (faults *) – vết nứt hoặc khe nối trên lớp vỏ Trái Đất – có khả năng đang hoạt động, nhưng chỉ một số ít được nghiên cứu chi tiết.

 

* Faults: Đứt gãy (còn gọi là biến vị, đoạn tầng hoặc phay) là một hiện tượng địa chất liên quan tới các quá trình kiến tạo trong vỏ Trái Đất. Đứt gãy có nhiều loại: Đứt gãy thuận, đứt gãy nghịch, đứt gãy ngang... Thông thường đứt gãy thường xảy ra tại nơi có điều kiện địa chất không ổn định.

 

Đứt Gãy Lembang (Lembang Fault) ở ngoại ô Bandung, thành phố lớn thứ tư của Indonesia (dân số 8.8 triệu người, so với 170,000 người của Cianjur), là một trong số ít bằng chứng địa chất về hoạt động động đất đã được tạo ra từ thời tiền sử. Đứt gãy này được cho là có khả năng tạo ra một trận động đất mạnh 6.5 – 7.0 độ richter cứ sau 170 – 670 năm.

 

Các đứt gãy đang hoạt động khác được cho là mối đe dọa đối với các thành phố Jakarta, Surabaya và Semarang, ngoài Yogyakarta. Và đây chỉ là những đứt gãy mà chúng ta đã biết.

 

Chuẩn bị cho trận động đất tiếp theo

 

Các trận động đất nông trong tương lai có thể sẽ lớn hơn nhiều so với trận động đất Cianjur, bên cạnh các thành phố lớn hơn nhiều so với Cianjur. Indonesia có thể làm gì để tránh thương vong lớn trong một thảm họa như vậy?

 

Câu trả lời điển hình là cải thiện – và thực thi – các quy tắc xây dựng, bắt buộc mọi công trình xây dựng mới phải có khả năng chống chịu động đất tốt hơn.

 

Indonesia có quy chuẩn xây dựng dựa trên bản đồ nguy cơ địa chấn hiện đại, nhưng nó chỉ được áp dụng cho các tòa nhà từ tám tầng trở lên. Và với mức độ nghèo đói cao ở Indonesia, việc thực thi phổ biến quy tắc xây dựng được coi là không thiết thực.

 

Một giải pháp thay thế khả dĩ là áp dụng các tiêu chuẩn đơn giản, tối thiểu về cường độ bê tông, chất lượng của cốt thép và các khía cạnh khác của thực tiễn xây dựng. Dù có thể không phù hợp với quy chuẩn xây dựng, nhưng ít nhất chúng có mức độ bảo vệ cao hơn so với thực tiễn hiện nay.

 

Bất kỳ thay đổi nào trong thực tiễn xây dựng đều đòi hỏi phải thay đổi nét văn hóa: mọi người phải có yêu cầu cao hơn trong xây dựng và sẵn sàng trả tiền cho điều đó.

 

Việt Báo phỏng dịch theo bài viết “Why are shallow earthquakes more destructive? The disaster in Java is a devastating example” của nhóm tác giả Phil R. Cummins, Mudrik Rahmawan Daryono, và Stacey Servito Martin, được đăng trên trang TheConversation.

 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trong ngày Sinh nhật thứ 90 của Đức Đạt Lai Lạt Ma, báo The Times of India ấn bản tiếng Anh ngày 6 tháng 7/2025 có bài do Ban biên tập viết, nhan đề “Dalai Lama turns 90: How is Zen Buddhism different from traditional and Tibetan Buddhism?” -- nghĩa là “Đức Đạt Lai Lạt Ma vừa tròn 90 tuổi: Phật giáo Thiền tông khác với Phật giáo Tây Tạng và Phật giáo truyền thống như thế nào?” -- đưa ra một giải thích cho các độc giả đọc Anh ngữ hiểu sơ lược về ba truyền thống Phật giáo này. Nơi đây, chúng ta dịch sang tiếng Việt bài viết kia, và sẽ góp thêm vài ý để làm sáng tỏ hơn về Thiền Tông.
- Texas: MAGA nổi giận, sa thải 1 nữ bác sĩ nhi khoa vì cô nói rằng bầu cho Trump thì lãnh hậu quả Sở khí tượng không còn ai quan sát mưa lũ. - Georgia: Nữ Ứng cử viên Dân biểu Cộng hòa Kandiss Taylor chụp mũ phe tả đã gây ra trận bão lũ tại nơi đông cử tri Cộng Hòa ở Texas, nơi lũ làm chết 90 trại viên hè - Nữ Dân biểu Marjorie Taylor Greene nói sẽ ra dự luật cấm "gọi gió, hú mưa" kiểu như phun hóa chất vào mây để gây ra lũ lụt
(WASHINGTON, ngày 7 tháng 7, Reuters) – Theo Bộ Cựu Chiến Binh (Department of Veterans Affairs, VA) Hoa Kỳ, số lượng viên chức sẽ bị cắt giảm trong năm nay là khoảng 30,000 người, ít hơn rất nhiều so với con số 80,000 theo kế hoạch trước đó.
(HOA Kỳ, ngày 7 tháng 7, Reuters) – Theo dữ liệu từ trung tâm ứng phó dịch bệnh của Đại học Johns Hopkins, số ca bệnh sởi tại Hoa Kỳ đã tăng lên đến 1,277 ca, đánh dấu mức cao nhất trong vòng 6 năm qua. Căn bệnh tưởng như đã bị loại trừ cách đây hơn hai thập niên nay đang quay trở lại, chủ yếu do người dân ngày càng ít đi chích ngừa.
Nguyễn Hữu Liêm là một người đa dạng, không chỉ trong nghề nghiệp mưu sinh, mà cả trong những lĩnh vực cầm bút, lý luận. Ông là một người gây tranh cãi trong những nhận định về cộng đồng, và cả trong những bài viết về rất nhiều đề tài, như văn hoa, triết học, tôn giáo, chính trị. Dĩ nhiên, sôi nổi nhất là lĩnh vực chính trị. Nguyễn Hữu Liêm mưu sinh với nghề Luật sư, giảng dạy Triết. Những bài viết của ông bất kể gây tranh luận thế nào trong cộng đồng, vẫn là những đề tài cần được cộng đồng suy nghĩ nghiêm túc. Do vậy, từ một bàn viết lặng lẽ ở San Jose, Nguyễn Hữu Liêm trở thành người khơi dậy những cuộc tranh luận không chỉ ở hải ngoại, mà còn cả trong Việt Nam.
Mã đầu tư Token America Party sáng nay tăng 320% lên 0,03817 trong 24 giờ.// Musk bàn chính trị, thế là cổ phiếu Tesla giảm hơn 7% trong phiên giao dịch trước giờ mở cửa sáng nay. // Trump: Musk lập đảng là kiểu xe lửa trật đường rầy.//FBI và Bộ Tư pháp khép điều tra về cái chết trong tù của trùm ấu dâm Jeffrey Epstein. Elon Musk lại nêu nghi vấn Bộ tư pháp dìm hồ sơ ấu dâm của Epstein có tên Trump.
(Ngày 6 tháng 7, Reuters) – Thủ tướng Canada Mark Carney cho biết một đường ống dẫn dầu mới nối đến bờ biển tỉnh bang British Columbia “rất có thể” sẽ được đưa vào danh sách các dự án quan trọng của quốc gia.
(WASHINGTON, ngày 6 tháng 7, theo Reuters) – Tổng thống Donald Trump hôm Chủ Nhật đã thẳng thừng chê bai kế hoạch thành lập đảng chính trị mới của Elon Musk là “lố bịch,” và cho rằng việc từng bổ nhiệm người thân cận với Musk giữ chức vụ lãnh đạo NASA trước đây là thiếu cẩn trọng, vì có thể làm phát sinh xung đột quyền lợi khi xét đến các hợp đồng làm ăn giữa Musk và cơ quan không gian.
Đôi lời tâm sự của tác giả: Trong nửa thế kỷ vừa qua, chúng tôi đã đọc và viết về thời sự Hoa Kỳ nhưng chưa bao giờ ghi nhận được các tin tức như hiện nay. Nhân dịp quốc lễ năm 2025 xin gửi đến quý độc giả thân hữu 3 bài lịch sử Mỹ để suy luận. 1) Bài về Lễ Độc lập Hoa Kỳ, 2) Cuộc nội chiến giải phóng nô lệ da đen và 3) Bài về Lễ Tạ Ơn oan khiên của dân da đỏ.
Luật ngân sách BBB sẽ còn làm chênh lệch giầu nghèo nghiêm trọng hơn. Từ trước đến nay chưa bao giờ có một đạo luật nào cắt giảm bảo hiểm y tế và các chương trình an sinh xã hội ở một mức quy mô và rộng lớn như vậy. Thực tế, BBB không phải là luật to lớn và đẹp vì chỉ thắng xít xao tại cả hai viện của Quốc Hội. BBB là một lỗi lầm nghiêm trọng và đáng xấu hổ. Đảng Cộng Hòa sẽ phải đối mặt với trách nhiệm của mình trong hai cuộc bầu cử sắp tới vào 2026 và 2028.
- Khi nữ phóng viên Ukraine xin Trump cấp Ukraine phòng không chống Nga, Trump trả lời rằng vũ khí phòng không Mỹ đang giúp bảo vệ Israel tuyệt vời - Elon Musk lặp lại: lập đảng thứ ba, chỉ cần 3 ghế Thượng Viện và 10 ghế Dân Biểu là đủ để Cộng Hòa và Dân Chủ năn nỉ - Elon Musk bị trù dập: Không quân hủy dự án vận tải bằng tên lửa siêu thanh SpaceX của Musk
Vào ngày 4 tháng 7 năm 1776, các nhà lập quốc Hoa Kỳ đã đặt bút ký vào một bản tuyên ngôn làm rung chuyển thời đại: “Tất cả mọi người sinh ra đều bình đẳng… và được ban cho những quyền không thể chuyển nhượng.” Tuyên ngôn Độc lập không chỉ là văn kiện pháp lý, mà còn là bản thệ ước thiêng liêng cho một thể chế được xây dựng trên niềm tin vào pháp quyền, sự kiểm soát quyền lực và phẩm giá con người. Gần hai thế kỷ rưỡi sau, trong ánh pháo hoa rực rỡ ngày Quốc khánh, người dân Mỹ đang sống trong một thực tại đầy nghịch lý: nền dân chủ từng được xem như ngọn hải đăng của tự do nay đang dần rơi vào trạng thái mong manh, hỗn loạn và bị thao túng bởi chính những yếu tố mà các nhà lập quốc từng cảnh báo.
- Illinois: Dân biểu tiểu bang Hoan Huynh (Dân Chủ) sẽ ứng cử chức Dân Biểu liên bang trong bầu cử giữa kỳ 2026 - Tòa Tối cao cho Trump trục xuất di dân tới Nam Sudan, bất kể họ có liên hệ gì nơi đây hay không - Trump sẽ tổ chức đấu võ tại Nhà Trắng.
Ông Trump và ông Miller nói rằng người di dân đang xâm lược California. Người dân sống ở California và chính quyền California nói rằng không có cuộc xâm lược nào cả. Chúng ta nên tin ai? Tổng thống Donald Trump đã ra lệnh cho Lực lượng Vệ binh Quốc gia California đến Los Angeles. Ông cho biết quân đội cần phải "giải phóng" Los Angeles khỏi "cuộc xâm lăng của người di dân".
DB Derek Trần: Tôi làm tất cả để bảo vệ cộng đồng mình trong vấn đề di trú

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.