Hiện này biến thể mới omicron đang lây lan tại nhiều nước trên thế giới và nhân loại lo ngại về một đợt bùng phát mới sẽ diễn ra. Câu hỏi mà nhiều người có thể có là các thuốc chích ngừa hiện nay có hiệu quả để chống lại biến thể omicron không? Giáo Sư Deborah Fuller tại Trường Y Khoa của Đại Học Washington đã có bài phân tích về vấn đề này được đăng trên trang mạng www.theconversation.com hôm 2 tháng 12. Việt Báo đăng bản dịch Việt của Thụy Âm để cống hiến cho độc giả.
*******
Nếu biến thể omicron của vi khuẩn corona khác biệt hoàn toàn với biến thể gốc, thì có thể các thuốc chích ngừa hiện đang có sẽ không hiệu quả như chúng đã và đang có. Nếu vậy, có thể các công ty sẽ cần phải cập nhật các thuốc chích ngừa của họ tốt hơn để chống lại omicron. Deborah Fuller là chuyên gia về vi khuẩn đã và đang nghiên cứu các thuốc chích ngừa mRNA và DNA qua 2 thập niên. Trong bài này bà giải thích lý do tại sao các thuốc chích ngừa có thể cần được cập nhật và tiến trình đó sẽ như thế nào.
- 1. Tại sao các thuốc chích ngừa cần được cập nhật?
Cơ bản, câu hỏi về việc phải chăng vi khuẩn đã thay đổi đủ để các kháng thể được tạo ra bởi thuốc chích ngừa ban đầu không còn có thể nhận ra và phòng ngự biến thể đột biến mới.
Vi khuẩn corona sử dụng các protein gai để tấn công các thụ thể ACE-2 trên bề mặt của các tế bào con người và nhiễm trùng chúng. Tất cả các thuốc chích ngừa Covid-19 hoạt động bằng cách cung cấp những hướng dẫn trong hình thức của mRNA để chỉ thị các tế bào tạo ra một phiên bản vô hại của protein gai. Protein gai này sau đó làm cho cơ thể con người tạo ra các kháng thể. Nếu một người sau đó bị dính vi khuẩn corona, thì những kháng thể này bao vây protein gai của vi khuẩn corona và cản trở khả năng lây nhiễm các tế bào của con người.
Biến thể omicron chứa đựng một mẫu các đột biến mới đối với protein gai của nó. Những thay đổi này có thể làm gián đoạn khả năng của một số -- nhưng có thể không phải tất cả -- kháng thể được tạo ra bởi các thuốc chích ngừa hiện nay để bao vây protein gai. Nếu điều đó xảy ra, thì các thuốc chích ngừa có thể không có hiệu quả để ngăn ngừa một người bị truyền nhiễm bởi và lây lan biến thể omicron.
- 2. Thuốc chích ngừa mới khác biệt như thế nào?
Các thuốc chích ngừa mRNA hiện có, như của Moderna hay Pfizer, mã hóa protein gai từ chủng gốc của vi khuẩn corona. Trong thuốc chích ngừa mới hay cập nhật, các hướng dẫn mRNA sẽ mã hóa protein gai của omicron.
Bằng việc hoán đổi mã di truyển của protein gai gốc cho mã từ biến thể mới, thuốc chích ngừa mới sẽ tạo ra các kháng thể bao vây hiệu quả hơn vi khuẩn omicron và ngăn chận nó truyền nhiễm các tế bào.
Những người đã chích ngừa hay bị dính Covid-19 trước đây có khả năng chỉ cần một liều tăng cường của thuốc chích ngừa mới là được bảo vệ không chỉ từ chủng mới mà cũng từ các chủng khác có thể vẫn còn lưu truyền. Nếu omicron trỗi dậy như chủng ưu thế hơn delta, thì những người không chích ngừa thì cần chích 2-3 liều của thuốc chích ngừa cập nhật. Nếu cả hai delta và omicron cùng lưu truyền thì con người có thể cần sự kết hợp của các thuốc chích ngừa hiện có và cập nhật.
Bằng cách thay đổi trình tự mRNA trong thuốc chích ngừa, các nhà nghiên cứu có thể thay đổi kháng thể tạo ra protein mà nó mã hóa cho phù hợp tốt hơn với các biến thể mới. (nguồn: www.theconversation.com)
- 3. Làm sao các khoa học gia cập nhật thuốc chích ngừa?
Để tạo ra một thuốc chích ngừa mRNA cập nhật, bạn cần 2 thành phần: trình tự di truyền của protein gai từ biến thể mới được quan ngại và một mẫu DNA được sử dụng để tạo ra mRNA.
Trong hầu hết các sơ phận, DNA cung cấp các hướng dẫn cho việc tạo ra mRNA. Kể từ khi các nhà nghiên cứu đã công bố mã di truyền cho protein gai omicron, điều còn lại duy nhất để làm là tạo ra mẫu DNA cho protein gai mà có thể được sử dụng để tạo ra một phần mRNA của các thuốc chích ngừa mới.
Để làm điều này, các nhà nghiên cứu đã trộn lẫn các mẫu DNA với các enxymes tổng hợp và 4 khối cấu tạo phân tử làm ra mRNA – viết tắt là G, A, U và C. Rồi enzymes tạo ra một bản sao mRNA của mẫu DNA, một tiến trình gọi là sao chép. Dùng tiến trình này, chỉ mất vài phút để tạo ra một lô mRNA cho các thuốc chích ngừa. Các nhà nghiên cứu sau đó đặt các bản sao mRNA vào các hạt béo nhỏ bằng một phần tỉ bảo vệ các hướng dẫn cho đến khi chúng được chuyển an toàn vào các tế bào trong cánh tay của bạn.
- 4. Bao lâu thì có thuốc chích ngừa mới?
Chỉ cần 3 ngày để tạo ra mẫu DNA cần thiết để tạo ra thuốc chích ngừa mới. Rồi sẽ cần khoảng một tuần để tạo ra các liều đủ liều lượng của thuốc chích ngừa mRNA cho việc thử nghiệm trong phòng thí nghiệm và thêm 6 tuần lễ nữa để thực hiện các thử nghiệm lâm sàng trên các tế bào con người trong các ống thử nghiệm để bảo đảm thuốc chích ngừa hiệu quả như nó cần có.
Như thế trong vòng 52 ngày, các nhà khoa h ọc có thể có thuốc chích ngừa mRNA cập nhật sẵn sàng để đưa vào tiến trình sản xuất và bắt đầu tạo ra các liều cho thử nghiệm lâm sàng trên con người. Thử nghiệm đó có thể đòi hỏi ít nhất vài tuần nữa trong tổng số khoảng 100 ngày để cập nhật và thử nghiệm thuốc mới.
Trong khi việc thử nghiệm đó diễn ra, các nhà sản xuất có thể bắt đầu việc chuyển tiến trình hiện nay của họ để tạo ra thuốc chích ngừa mới. Lý tưởng là một khi thử nghiệm lâm sàng hoàn tất – và nếu thuốc chích ngừa có được thẩm quyền sử dụng hay được chấp thuật – một công ty lập tức bắt đầu tung ra các liều của thuốc chích ngừa mới.
- 5. Thuốc chích ngừa cập nhật có cần các thử nghiệm lâm sàng đầy đủ?
Hiện nay không rõ bao nhiêu tài liệu lâm sàng được yêu cầu để có được sự chấp thuận hay cho thẩm quyền sử dụng của Cơ Quan FDA đối với một thuốc chích ngừa Covid-19 cập nhật. Tuy nhiên, tất cả các thành phần sẽ là giống nhau trong thuốc chích ngừa mới. Sự khác biệt duy nhất sẽ là một ít hàng của mã di truyền thay đổi một chút hình dạng của protein gai. Từ khía cạnh an toàn, một thuốc chích ngừa cập nhật chủ yếu giống với các thuốc chích ngừa đã được thử nghiệm. Bởi vì những tương đồng này, việc thử nghiệm lâm sàng có thể không cần quá rộng rãi như những gì cần cho các thuốc chích ngừa Covid-19 thế hệ đầu tiên.
Một điều quan trọng đáng ghi nhớ là nếu các nhà sản xuất thuốc chích ngừa quyết định cập nhật các thuốc chích ngừa của họ đối với biến thể omicron, thì đây sẽ không phải là lần đầu họ làm loại thay đổi này.
Một biến thể trước đây, B.1.351, đã trỗi dây vào tháng 10 năm 2020 và đủ chống lại các thuốc chích ngừa lưu hành lúc đó để bảo đảm việc cập nhật chúng. Các nhà sản xuất đã đáp ứng một cách nhanh chóng đối với mối đe dọa tiềm ẩn bằng việc phát triển thuốc chích ngừa mRNA cập nhật để phù hợp với biến thể này và đã thực hiện các thử nghiệm lâm sàng để thử nghiệm thuốc chích ngừa mới. May mắn, biến thể này đã không trở thành biến thể ưu thế. Nhưng nếu nó đã trở thành khống chế, thì các nhà sản xuất thuốc chích ngừa đã sẵn sàng tung ra các thuốc chích ngừa cập nhật.
Nếu đến lượt omicron – hay bất cứ biến thể nào trong tương lai, cho vấn đề đó – bảo đảm thuốc chích ngừa mới, mà các công ty đã hoàn tất các diễn tập và sẵn sang đáp ứng với thách thức.
Gửi ý kiến của bạn
