Những ngày qua, hai bên đường Hòa Bình (Q.11), đoạn gần công viên văn hóa Đầm Sen, hàng chục người đứng chen chúc nhau bán cây nở ngày đất. “Thần dược” này có giá khá mềm, dao động từ 60,000 đồng – 150,000đồng/kg, được quảng cáo là với cách dùng đơn giản (chỉ cần hãm trà uống mỗi ngày) sẽ giảm cholesterol, hỗ trợ tim mạch, trị bệnh gout...
PNO ghi nhận tiếp bên đường Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ... (Q. Tân Bình) là củ đinh lăng xuất hiện khắp nơi. “Củ đinh lăng ngâm rượu”- người bán dạo chỉ treo tấm biển với dòng chữ đơn giản vậy thôi nhưng vẫn hút khách. Một anh liến thoắng chào hàng: “Giá hiện giờ là 350 nghìn/kg, bụi củ càng to, càng nặng thì giá càng cao”. Hỏi củ đinh lăng công dụng thế nào thì anh này quả quyết: “Ngâm rượu uống thường xuyên thì bệnh gì cũng khỏi”.
Tại góc đường Nguyễn Oanh - Phan Văn Trị (Q.Gò Vấp), hàng chục loại “thảo dược” đổ đống, được bày bán trên vỉa hè. Bên cạnh những củ nghệ, củ “sâm” bám đầy đất cát, còn có những lọ bột nghệ, dâu tằm ngâm đường… được pha chế sẵn. Giá mỗi loại từ 80,000 – 100,000đ/kg. Người bán hàng nói: “Trong rừng có nhiều thuốc quý nhưng không phải ai cũng biết, nhà tui có... ba đời kinh nghiệm tìm thảo dược ở rừng. Thuốc về mỗi ngày, mua bao nhiêu cũng có. Mua nhiều bớt cho mỗi ký 10,000 đồng”.
Chẳng lạ, quý gì như quả dâu tằm Đà Lạt, vậy mà trên đường Hồ Văn Huê (Q.Phú Nhuận) có một điểm bán loại dâu này với lời rao “Chuyên chữa đau lưng, nhức mỏi, xương khớp, mất ngủ…”, giá 45,000đ/kg, vẫn thu hút nhiều người mua. Cũng trên lề đường này, có tấm bảng “Rễ cây mật nhân trị bá bệnh”, giá từ 60,000đ – 100,000đ/kg. Theo lời người bán thì “Chỉ cần gọt vỏ, đem sao ngâm rượu hoặc nấu nước uống thì trị được bá bệnh”.
PNO nêu ý kiến của giới Đông y, rễ đinh lăng chỉ có thể dùng để trị kiết lỵ, đau lưng, giúp lợi tiểu, thông sữa, giải độc thức ăn, chống dị ứng…, không thể nói là “trị bá bệnh”.
Tương tự, củ nghệ, khổ qua, mật ong, sâm, cây mật nhân… là những loại thảo dược có nhiều tác dụng hỗ trợ và điều trị bệnh nhưng theo lương y Nguyễn Đức Nghĩa, chủ Phòng khám y dược cổ truyền Tuệ Lãn – Hội dược liệu TP. Sài Gòn (đường CM Tháng Tám, Q.3), những loại được đổ đống bán như vậy khó có thể xác định đó là thảo dược hay không. Nếu đúng thì mọi người cũng không nên tự ý mua dùng vì chỉ tính riêng sâm đã có rất nhiều loại, mỗi loại có tác dụng chữa bệnh khác nhau.
Ví dụ, đảng sâm bổ tỳ vị, trị suy nhược cơ thể; sâm đại hành bổ máu, tiêu độc… Đáng lưu ý, nhiều người cứ nhìn thấy củ gì có hình dáng giống củ sâm thì cho là nhân sâm. Cây thương lục cũng có hình dáng tương tự củ sâm nhưng là loại cây có độc ở tất cả các bộ phận rễ, củ, quả, lá… Khi ăn nhiều sẽ có cảm giác tê môi và đầu lưỡi; đau bụng, nôn mửa; vã mồ hôi, giãn đồng tử; tụt huyết áp, co giật; liệt hô hấp, hôn mê và có thể tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.
Lương y Nguyễn Đức Nghĩa phân tích rằng mỗi loại thảo dược có giá trị trị bệnh khác nhau nhưng theo Đông y, để trở thành thuốc, các nguyên liệu này cần phải qua những công đoạn thu hoạch, bảo quản, bào chế đúng cách. Người cần trị bệnh hay muốn bồi bổ sức khỏe bằng Đông dược cần phải được thăm khám và chỉ định của thầy thuốc. Tự ý pha trộn, sử dụng cây, củ bày bán ở lề đường, bán dạo có thể gây bệnh và nguy hiểm đến tính mạng nếu trúng phải loại có độc tính.
Theo PNO, nắm bắt tâm lý người dân thường ngại uống thuốc Tây vì sợ tác dụng phụ nên chuộng cây thuốc Nam, rất nhiều người buôn bán đã đem các loại cây, củ rừng đem bán với giá trên trời kèm quảng cáo “thần dược chữa bá bệnh”, khiến nhiều người nhạy cảm mà tin theo.