Việt Nam từ xưa theo nền văn minh nông nghiệp lúa nước, nên thời vụ của cây trái hoa lúa lập trình nhịp sống con người, từ nếp sống cho đến những tin tưởng tâm linh. Khi đồng lúa nghỉ ngơi, hoa đào hoa mai chớm nụ đầu mùa, người dâ n quay về tụ tập vui chơi ăn uống, từ đấy mà có một mỹ tục gọi là Tết (được phiên âm theo chữ Hán là Tiết, có nghĩa là đốt tre đốt trúc, nghĩa rộng là một đoạn thời gian trong năm), rơi vào lúc cuối một năm, thời điểm kết sổ và dấy lên niềm hy vọng cho năm mới. Gần đây có người đặt vấn đề có nên bỏ tục ăn Tết không. Tại sao vậy? Cây cỏ còn sửa mình để thay lá đơm hoa đón khí tiết đẹp của trời đất, can cớ chi con người phải bỏ niềm vui mừng đón năm mới với một mỹ tục đẹp đẽ là Ăn Tết? miễn là đừng Tháng Giêng là tháng ăn chơi (ca dao) thôi.
Nói riêng cảm xúc về sự trôi đi của thời gian, lòng người bị khuấy động hơn cả là vào những ngày cuối năm, vừa rộn ràng, cùng lúc tâm tư lại như chùng lại, man mác buồn… Trong văn chương thì các văn thi nhân thường dùng chữ tháng Chạp để chỉ khoảng thời gian này, nghe sao bâng khuâng phút giây đang dùng dằng từ giã… Và đêm 30 tết được gọi là đêm trừ tịch, với nghĩa “đêm của sự thay đổi”, hay “đêm của thời khắc giao thời”. Tất cả nhịp xao động ấy ta sẽ nghe thấy trong thơ của các tác giả sau: Bùi Giáng, Mai Thảo, Nhã Ca, Nguyễn Quốc Thái, Khánh Trường, Ý Nhi, Đoàn Minh Châu, Nguyễn Thị Khánh Minh, Cao Thu Cúc, Phan Tấn Hải, Trần Hoàng Phố, Đỗ Tư Nghĩa, Hoàng Xuân Sơn, Nguyễn Xuân Thiệp, Trịnh Y Thư, Vũ Hoàng Thư, Phạm Thiên Thư. (NTKM)
*
BÙI GIÁNG
Đường Xuân
Đường xuân chờ đợi đã lâu
Bàn chân em bước từ đầu tiên đi
Em đi lúc gió đang bay
Gió bay em bước cỏ say sưa mừng
Bàn chân trần năm ngón chân
Chân năm ngón như sương đầm lá ướt
Cỏ chào em như phơi mở linh hồn
Em giẫm lên nhẹ nhẹ dịu dàng
Tình yêu xuân thắm nồng nàn xiết bao
Cõi bờ từ đó về sau
Em từ bờ cỏ chiêm bao đi về
Xuân xanh từ đó tê mê
Nhân gian vô lượng hội hè một hôm
Bàn chân em bước từ đầu tiên đi
Em đi lúc gió đang bay
Gió bay em bước cỏ say sưa mừng
Bàn chân trần năm ngón chân
Chân năm ngón như sương đầm lá ướt
Cỏ chào em như phơi mở linh hồn
Em giẫm lên nhẹ nhẹ dịu dàng
Tình yêu xuân thắm nồng nàn xiết bao
Cõi bờ từ đó về sau
Em từ bờ cỏ chiêm bao đi về
Xuân xanh từ đó tê mê
Nhân gian vô lượng hội hè một hôm
*
MAI THẢO
Tháng Chạp
Một cụm mây trời đáy giếng khơi
Trôi qua đứng nắng giữa trưa đời
Tỳ tay thành giếng lòng vô hướng
Nhập với vô hình tiếng nước rơi
*
NHÃ CA
Đêm Xuân
Những nàng tiên đến tuổi giã thiên đường
Và cỏ cây đời đến tuổi xanh non
Mắt cao rộng vừa trong trời ngọc bích
Ai về đó mà thơm hồn lụa bạch
Cổ chim xanh còn quấn quít tơ vàng
Đêm không rằm sao vẫn mát hơi trăng
Hoa bỗng nở giật mình tay mời mọc
Vườn thơ dại nào, ngỡ ngàng tiếng khóc
Đó u buồn trong giấc ngủ tàn phai
Đó mùa xuân qua với bước chân người
Hơi thở mùi hương nụ cười bóng lá
Đêm bao dung hiền hòa mới lạ
Đêm ngửa bàn tay đêm động làn môi
Đêm dịu dàng đêm ngọt giấc mơ tôi
Đêm trên núi cao đêm trong hồn nhỏ
Đêm thơm nồng nàn mùi hương trí nhớ
Và cỏ cây đời đến tuổi xanh non
Mắt cao rộng vừa trong trời ngọc bích
Ai về đó mà thơm hồn lụa bạch
Cổ chim xanh còn quấn quít tơ vàng
Đêm không rằm sao vẫn mát hơi trăng
Hoa bỗng nở giật mình tay mời mọc
Vườn thơ dại nào, ngỡ ngàng tiếng khóc
Đó u buồn trong giấc ngủ tàn phai
Đó mùa xuân qua với bước chân người
Hơi thở mùi hương nụ cười bóng lá
Đêm bao dung hiền hòa mới lạ
Đêm ngửa bàn tay đêm động làn môi
Đêm dịu dàng đêm ngọt giấc mơ tôi
Đêm trên núi cao đêm trong hồn nhỏ
Đêm thơm nồng nàn mùi hương trí nhớ
Khi những nàng tiên từ bỏ trần gian
Em là nàng tiên ở lại yêu anh...
Em là nàng tiên ở lại yêu anh...
(Nguồn: Thơ Nhã Ca, NXB Thương yêu, 1972)
*
NGUYỄN QUỐC THÁI
Vết thương rực rỡ
Chiếc ghế bỏ trống nghe nắng thì thầm nhớ gió
Ly cà phê run khẽ tựa vào quyển sách gấp dấu
Gió lùa rộng vết thương cho đủ chỗ những ước mơ ngây dại
Sài Gòn rướn cong đợi chờ và những hẹn hò tê tái
Những câu thơ vỗ cánh gọi em hốt hoảng
Vết thương thật rồi, vết thương trẻ trung hăm hở
Vết thương như ngọn lửa bập bùng đêm mưa bão
Vết thương đứng thẳng bên đôi mắt thâm quầng của biển dạt dào trông ngóng
Con chim sẻ gục ngã bên trang vở nhoè mực khi nhìn thấy dối gạt của nàng
Nỗi nhớ xé nát tôi và vết thương tươi xinh quăng vào mơ tưởng ngợp gió
Và nghe thấy tiếng cười giập nát mùi nụ vối.
Treo chiếc áo vào tủ đứng nhìn thời gian rụng ven hồ
Vết thương ngợp gió mưng đỏ những hoài nghi
Tiếng điện thoại reo lấm lem những cánh dã quỳ
Ánh mắt vỗ về ảo đau nhức suốt buổi sáng
Ly cà phê tím mặt
Lời đau ấy không quên được đâu, đừng hão huyền - mẹ nhắn về đêm qua trong gió bấc.
*
Chiếc ghế bỏ trống nghe nắng thì thầm nhớ gió
Ly cà phê run khẽ tựa vào quyển sách gấp dấu
Gió lùa rộng vết thương cho đủ chỗ những ước mơ ngây dại
Sài Gòn rướn cong đợi chờ và những hẹn hò tê tái
Những câu thơ vỗ cánh gọi em hốt hoảng
Vết thương thật rồi, vết thương trẻ trung hăm hở
Vết thương như ngọn lửa bập bùng đêm mưa bão
Vết thương đứng thẳng bên đôi mắt thâm quầng của biển dạt dào trông ngóng
Con chim sẻ gục ngã bên trang vở nhoè mực khi nhìn thấy dối gạt của nàng
Nỗi nhớ xé nát tôi và vết thương tươi xinh quăng vào mơ tưởng ngợp gió
Và nghe thấy tiếng cười giập nát mùi nụ vối.
Treo chiếc áo vào tủ đứng nhìn thời gian rụng ven hồ
Vết thương ngợp gió mưng đỏ những hoài nghi
Tiếng điện thoại reo lấm lem những cánh dã quỳ
Ánh mắt vỗ về ảo đau nhức suốt buổi sáng
Ly cà phê tím mặt
Lời đau ấy không quên được đâu, đừng hão huyền - mẹ nhắn về đêm qua trong gió bấc.
*
KHÁNH TRƯỜNG
Hốt Nhiên
Sáng nay nhìn giọt sương hồng
đậu trên một ngọn cỏ bồng đong đưa
hỏi lòng này đã vừa chưa
cái ta xuôi ngược đã thừa nhục vinh
sáng nay nhìn giọt sương hồng
hốt nhiên chợt hiểu
tang bồng hư danh
Vô Đề
vẽ lăng nhăng vẽ lằng nhằng
vẽ xanh vẽ đỏ vẽ đen vẽ vàng
cố tìm trong cái hỗn mang
cái mưa nắng rất dịu dàng nắng mưa
vẽ hoài vẽ đã được chưa
cái phần bất khả thiếu thừa cực vi?
cuối năm
này em tết sắp đến rồi
cây đào trước ngõ đâm chồi hay chưa?
đất trời sáng nắng chiều mưa
đông tàn xuân chớm sao chưa hết hàn?
*
Ý NHI
Đêm trước ngày Lập Xuân
Tàu ngập ngừng trước ga lẻ rồi đi
Gió thổi hút qua hàng xoan không lá
Mưa tê buốt bàn tay ngoài cửa sổ
Làng giữa đồng im vắng đã từ lâu.
Có gì đâu nào có gì đâu
Để em biết ngày mai rồi xuân đến?
Chỉ mắt anh nhìn nơi đầu ga đưa tiễn
Nói cùng em, cùng em.
Gió thổi hút qua hàng xoan không lá
Mưa tê buốt bàn tay ngoài cửa sổ
Làng giữa đồng im vắng đã từ lâu.
Có gì đâu nào có gì đâu
Để em biết ngày mai rồi xuân đến?
Chỉ mắt anh nhìn nơi đầu ga đưa tiễn
Nói cùng em, cùng em.
*
ĐOÀN MINH CHÂU
Lạnh
Đôi khi
muốn phá hủy mùa đông
bằng những đóa mai đỏ rực thiêu trụi
mảnh giấy xuyến chỉ mỏng tanh
nở trong mùa run rẩy
sắc màu nhuộm giấc mơ cẩu thả
nhoèn nhoẹt nước mắt mỗi sáng dậy
không biết chảy khi nào
Đôi khi
từ những lời lẽ người khác bỏ lại
hờ hững
như xát muối
tôi quấn mình trong những sắc màu
biến hình
nhắm mắt
Đằng nào cũng lạnh tê tái nhiều mùa
chùm hoa nằm chết dí trên giấy với
màu mực đen nhức mắt
và ánh sáng trắng chắn ngang
trước mặt
Cũng có đôi lúc cần
mở mắt nhìn
cho rõ
mà đi
Đôi khi
muốn phá hủy mùa đông
bằng những đóa mai đỏ rực thiêu trụi
mảnh giấy xuyến chỉ mỏng tanh
nở trong mùa run rẩy
sắc màu nhuộm giấc mơ cẩu thả
nhoèn nhoẹt nước mắt mỗi sáng dậy
không biết chảy khi nào
Đôi khi
từ những lời lẽ người khác bỏ lại
hờ hững
như xát muối
tôi quấn mình trong những sắc màu
biến hình
nhắm mắt
Đằng nào cũng lạnh tê tái nhiều mùa
chùm hoa nằm chết dí trên giấy với
màu mực đen nhức mắt
và ánh sáng trắng chắn ngang
trước mặt
Cũng có đôi lúc cần
mở mắt nhìn
cho rõ
mà đi
*
NGUYỄN THỊ KHÁNH MINH
Phía Mùa Xuân
Đừng điểm danh tôi. Ban đêm ơi
Đã mở ra con đường đi vào giấc mộng
Thì làm sao tôi có thể chối từ
Đừng điểm danh tôi. Nắng chiều ơi
Dưới tàng cây kia có tiếng ru của bầy chim
Hãy cho tôi tìm về vòm lá xanh giấc ngủ
Đừng điểm danh tôi. Tấm gương soi
Đêm nay. Thời gian đang đứng lại
Cho tôi con đường, phía của mùa xuân
Đừng điểm danh tôi. Đèn hoa xôn xao phố hội
Đừng điểm danh tôi. Ban đêm ơi
Đã mở ra con đường đi vào giấc mộng
Thì làm sao tôi có thể chối từ
Đừng điểm danh tôi. Nắng chiều ơi
Dưới tàng cây kia có tiếng ru của bầy chim
Hãy cho tôi tìm về vòm lá xanh giấc ngủ
Đừng điểm danh tôi. Tấm gương soi
Đêm nay. Thời gian đang đứng lại
Cho tôi con đường, phía của mùa xuân
Đừng điểm danh tôi. Đèn hoa xôn xao phố hội
Bình minh chân trời đang tới
Vụ mùa đã thơm, lúa chín ngoài đồng
*
CAO THU CÚC
Ngày mới
Ngày mới
Ở bên kia đồi bên kia bờ cỏ xanh bên kia vách núi
Ngày mới
Ở bên kia bờ đại dương bên kia chân trời bên kia bóng đen
Ở bên kia bờ bình yên bên kia đêm trừ tịch.
Tôi phải lên đường
Vượt qua ngày cũ tháng cũ năm cũ giờ cũ ý tưởng cũ cảm xúc cũ để đến ngày mới.
Tôi phải ra đi từ hoàng hôn từ bóng đêm từ quá khứ
Vượt qua đêm đen qua suy tư qua hố thẳm không tên
Qua trùng trùng những nhàm chán đong đưa tuyệt vọng
Qua trùng trùng những điều không nghĩ tưởng
Qua bao nhiêu đồi núi thung lũng bão táp nắng rám mưa sa.
Tôi phải đi
Đội gạo đội nón mà đi
Đội đá vá trời mà đi
Tát cạn biển đông như dã tràng xe cát cũng phải đi
Tôi phải đi
Cuộc hành trình vội vã nóng bỏng trưa hè
Tôi phải đi
Để kịp đón chớp sáng đầu tiên ánh nắng đầu tiên
Cơn gió đầu tiên
Nụ hôn đầu tiên ý tưởng đầu tiên đang nở ra thành đoá hoa lửa
Đoá hoa mặt trời toả ánh sáng pha lê
Ngày mới.
*
PHAN TẤN HẢI
Một mai tôi ngưng dòng chữ
Có một thời tôi bất chợt hóa thân
từ chút bụi trên núi tuyết bay theo làn gió nhỏ
vào một thân năm uẩn dịu dàng hơi thở
cũng bắt chước nhân gian đi đứng nói cười
cũng tập làm thơ, tay còn hơi lạnh mây trời
Có một thời tôi cũng hóa thân
làm cậu bé ngủ gục giữa những buổi trưa
mơ thấy mình là dòng sông tìm biển đang chờ
trong giờ mẹ dạy ê a tập đọc, tập vần
từ trang kinh mẹ dặn phải học ân cần
Có một thời hơi thở tôi là những dòng chữ
rơi từ trận mưa của mười ngàn câu Pháp cú
để trọn đời dịu dàng với từng chữ viết
khi tay dừng là thơ sẽ hóa thành lửa
thiêu trang giấy chuyện của ngàn năm tiền kiếp
Có một thời tôi thấy mình là rừng cây lá
vọng thì thầm lời Thế Tôn năm xưa tuyên thuyết
rồi lá rơi theo sông, để hòa tan mục rã
nghe dòng Kinh Tây Tạng bỗng hóa thành chữ viết
rưng rưng nước mắt khi gặp lại cõi người rất lạ
Rồi dòng mực viết lên những câu hỏi tiền kiếp
chở gian nan cõi người giữa tiếng khóc thì thầm
nửa khuya chợt tỉnh, nhớ câu hỏi của nàng Long nữ
có ai thấy những bước chân về một lối bình an
xâu chuỗi ngọc từng trang giấy tôi tặng nhân gian
với một kiếp tôi là tiếng chuông đồi Yên tử
với một kiếp tôi là tiếng Kinh tụng trên đồi Tây Tạng
với một kiếp tôi là tượng gỗ trầm tư về Kinh vô tự
với một kiếp tôi là giọt nước mắt trên dòng Kinh Phạn
Một mai tôi ngưng dòng chữ
mỉm cười chào nắng tà huy
lắng nghe trận mưa bến cũ
không nơi để tới, để đi.
*
TRẦN HOÀNG PHỐ
Vũ điệu mưa
1-
Trời tháng giêng
mà sao Huế vẫn mưa và trời rét lạnh
Mưa
Gió lạnh thổi vào trong thịt da hoài niệm
Sao mùa xuân trở lại
Mà trời vẫn mưa và rét mướt trong hồn
2-
Trên cái bóng của nhớ và quên
Màn mưa bỗng trắng xoá ký ức
Bước chân mưa rơi vào khoảng trống lạnh
Trên nhịp buồn hò hẹn
Trên bóng hình lạnh giá
Trên khuôn mặt quá khứ lặng yên
Trên nỗi bùi ngùi ray rứt hồi tưởng
Mưa
Trắng xoá cả bầu trời hoài niệm
Nhớ thương ngủ vùi trong chăn chiếu lạnh
3-
Mưa
Trời tháng giêng
Sao hồn lạnh buốt hoài niệm trắng
Hoàng Cung ngủ vùi dưới màn mưa lạnh
Cửu đỉnh nằm bơ vơ trong gió rét
Hiển Lâm Các như nghiêng xuống cái bóng của linh hồn vương giả trầm tư
Điện Phụng Tiên giá buốt in cái bóng phù hư lãng quên vào khoảng trống vắng
Mưa
Các cổng thành như những linh hồn của quá khứ lạnh buốt
Ai giữ lấy trong tay chút hơi ấm mùa xuân
Trong trái tim lặng yên nghe mưa của hoài niệm trở về
Gõ nhịp sầu quá khứ
Trên cái bóng hư ảo thời gian vút qua
*
ĐỖ TƯ NGHĨA
Có một loài chim
(Riêng tặng một loài chim yêu tuyết trắng).
Có một loại chim dừng cánh lại
giữa mùa đông rét mướt
không bạn bè
không một người quen...
Mùa đông lại gần và hỏi:
hỡi loài chim dại khờ
mi tìm gì nơi vương quốc của ta
giữa sương bay và tuyết lạnh?
mùa xuân còn xa tít
mãi chân trời.
Mi biết chăng số phận của người đến sớm
của kẻ tìm mặt trời
giữa bóng tối hoang vu?
Hãy bay xa khỏi vương quốc của ta
và hãy đợi mùa xuân trở lại.
Nhưng chim vẫn lặng thinh
rồi mỉm miệng cười
xếp đôi cánh
nằm im trong tuyết trắng.
Ai biết được chim đã bay suốt mấy phương trời?
Đã sống sót sau mấy mùa hỏa ngục?
Chim đã biết mùa xuân là Ảo Ảnh
Nên đã chọn mùa đông
làm xứ sở
cho mình.
*
HOÀNG XUÂN SƠN
tết còn
mình đi lui dần tháng chạp
lẩm bẩm lẩm bẩm tết còn
tết nhứt vẫn nằm trong khạp
trượt té trên đường ký con?
mình còn ký ca ký cóp
pháo voi pháo chuột bên lề
ai gọi ai nghe bì bọp
gọi mình chẳng biết mô tê
ai mang mùi tết đi giú
giờ chừ bánh trái hoang mang
níu áo me đường về ngoại
nơi nào còn chuyến đò ngang
mặc kệ mình cứ lầm lũi
lui về quá khứ một phen
ba mươi trời túi như mực
lui cui tìm một ánh đèn
(Ngẫu hứng nhân đọc vũ quân)
Xuân Hoàng
ý. như nước. tự nhiên phun
bông mưa xòe tán
một vùng sơn xuân
hoàng hoa
rộ nở thanh bần
nghe xuyên cửa tứ
sống tràn kinh qua
,
mình đã là
nhau
đã
là
một phiên vu mộng
hát ca rần đời
,
bây giờ cùng nắm tay chơi
miền đất phương thảo
thơm bồi phố văn
*
NGUYỄN XUÂN THIỆP
Vệt nắng chiều nay
chiều nay
một mảng nắng
bay lạc vào sân
khiến lòng chợt vui lên
như khi nghe tiếng cười của trẻ
biết mùa xuân đang trở về
bầy chim trốn rét cũng đã trở về
người thi sĩ
với túi bản thảo
và cây đàn gỗ. xưa
cũng đã trở về
dưới mái nhà
nghe bếp lửa. reo
nụ cười. của mẹ
ôi. vệt nắng chiều nay
sao thân yêu thế
*
TRỊNH Y THƯ
Mưa đêm tháng Chạp
Mưa – bóng đêm mù tỏa con lộ đen
âm thanh nào thầm vọng
giữa những sợi tơ nước nõn.
Đòng đòng bong bóng vỡ
bước chân chiêng chao sướt trên
những ngọn băng thảo liu điu
chết giấc cơn úa sầu vạn cổ.
Tôi run sợ trước định mệnh
khốc liệt đang bủa vây
như màn đêm trước mắt tôi
phủ lấp nhân gian
quả quyết một thời bão nổi.
Hạt nước lăn tròn dự báo
những tai ương không thể tránh
chén đắng nào cho tôi
khi tôi trút linh hồn vào đôi mắt ấy.
Hơi thở điêu linh
giữa khoảnh khắc phù du
vẫn đủ cho tôi nhận ra
dấu vết vật vã giữa
hạnh phúc và đau thương.
Trên cả những điều to tát
trên cả cứu rỗi hay giải thoát
là sự dịu dàng còn sót lại.
Đừng đánh thức giấc mơ tôi
trong lúc ngửa mặt lên trời
hứng những giọt mưa đêm tháng Chạp
với hình ảnh duy nhất
là đôi mắt em.
*
VŨ HOÀNG THƯ
Hình như
hình như
em với riêng tôi
bừng nụ hé
tình về ngồi ở bên
hình như
mây
không gian yên
như cố quận
rất êm đềm xuân em
em với riêng tôi
bừng nụ hé
tình về ngồi ở bên
hình như
mây
không gian yên
như cố quận
rất êm đềm xuân em
*
PHẠM THIÊN THƯ
Động Hoa Vàng (trích đoạn)
Đất nam có lão trồng hoa
Mùa hoàng cúc nở ướp trà uống đông
Lại đem bầu ngọc ra trồng
Bầu khô cất nậm rượu hồng uống xuân
Người vui ngựa chợ xe thành
Ta leo cầu trúc bên ghềnh thác rơi
Theo chân chim gặp mây trời
Lại qua khói động hỏi người tu non
Bông hoa trắng rụng bên đường
Cánh thơm thông điệp vô thường tuyết băng
Con ong nhỏ mới ra giàng
Cũng nghiêng đôi cánh nhuỵ vàng rụng rơi
Mùa xuân bỏ vào suối chơi
Nghe chim hát núi gọi trời xuống hoa
Múc bình nước mát về qua
Ghé thôn mai nọ hỏi trà mạn xưa
Chim từ bỏ động hoa thưa
Người từ tóc biếc đôi bờ hạ đông
Lên non kiếm hạt tơ hồng
Đập ra chợt thấy đôi dòng hạc bay.
Mùa hoàng cúc nở ướp trà uống đông
Lại đem bầu ngọc ra trồng
Bầu khô cất nậm rượu hồng uống xuân
Người vui ngựa chợ xe thành
Ta leo cầu trúc bên ghềnh thác rơi
Theo chân chim gặp mây trời
Lại qua khói động hỏi người tu non
Bông hoa trắng rụng bên đường
Cánh thơm thông điệp vô thường tuyết băng
Con ong nhỏ mới ra giàng
Cũng nghiêng đôi cánh nhuỵ vàng rụng rơi
Mùa xuân bỏ vào suối chơi
Nghe chim hát núi gọi trời xuống hoa
Múc bình nước mát về qua
Ghé thôn mai nọ hỏi trà mạn xưa
Chim từ bỏ động hoa thưa
Người từ tóc biếc đôi bờ hạ đông
Lên non kiếm hạt tơ hồng
Đập ra chợt thấy đôi dòng hạc bay.
Gửi ý kiến của bạn