Hôm nay,  

Về Bài Thơ Hai Mùa Thu Của Masaoka Shiki

20/11/202407:01:00(Xem: 1684)

Trần Việt Long

 

VỀ BÀI THƠ HAI MÙA THU CỦA MASAOKA SHIKI

 

 

blank

  

Sau khi tham dự Tang lễ của một người bạn đồng môn vừa qua đời ở tuổi còn tương đối trẻ, về nhà tôi lại nhớ đến bài thơ hài cú Hai Mùa Thu của Nhà thơ người Nhật Shiki diễn tả bối cảnh cùng một thời gian và cùng một nơi chốn mà có hai mùa thu khác nhau, một mùa thu của người đang nằm dưỡng bệnh ở trong nhà và một mùa thu ở thế giới bên ngoài.  

 

Nhà thơ Yosa Buson (1716-1784) là tác giả sáng tác thơ hài cú nhiều nhất nên người ta thường gán cho ông là tác giả bài thơ Hai Mùa Thu nhưng thật ra tác giả bài thơ hài cú tuyệt tác này là Nhà thơ Masaoka Shiki (1867-1902).  Văn đàn Âu Mỹ ngưỡng mộ lời thơ và ý thơ của bài thơ Hai Mùa Thu này nên có rất nhiều người đã dịch ra tiếng Anh, tiếng Pháp và nhiều ngôn ngữ khác.  Vì thế đôi khi nhiều người tưởng lầm dịch giả là tác giả; chẳng hạn như Nhà thơ người Anh Reginald H. Blyth [i] là một nhà thơ dịch thơ nhưng nhiều người tưởng lầm là tác giả vì có lẽ Blyth là người dịch sát nhất và hay nhất với hình thức hài cú cổ điển.

 

Nói đến Mùa Thu, nhất là Mùa Thu Nhật Bản với sắc thu, hương thu, vị thu, gió thu và sương thu qua hình ảnh lá Phong đỏ, hoa Cúc vàng,[ii] hoa Triêu nhan tím [iii] của đất nước ngàn hoa, nơi ngàn hoa đã mở tung cánh cửa cho ngàn thơ tung bay vào thi đàn và bầu trời văn học sử Nhật cũng như thế giới.

 

Hai Mùa Thu ( 二つの秋 ) của Masaoka Shiki là một bài thơ hài cú sâu sắc phản ánh góc nhìn đặc sắc của ông về thiên nhiên và những kinh nghiệm của ông với bệnh tật. Shiki là một trong những người hiện đại hóa thơ hài cú và đoản ca (tanka) nổi tiếng nhất ở Nhật Bản; tác phẩm của ông thường mang tính trung thực và gần gũi, biểu tả được bản chất tinh tế của cuộc sống và thiên nhiên.  Bài thơ Hai Mùa Thu được sáng tác theo tinh thần thơ hài cú chứ không theo hình thức cổ điển của thơ hài cú.

 

行く我にとゞまる汝に秋二つ [iv]

 

Nếu dịch sát thì nghĩa bị lệch nên chỉ có thể dịch thoát là (khi ly biệt) "Tôi ra đi, em ở lại, và chúng ta có hai mùa thu khác nhau," một mùa thu ở trong nhà và một mùa thu ở thế giới bên ngoài hay cùng một trời thu mà mùa thu trong lòng em và mùa thu trong lòng anh khác nhau; anh lưu luyến thiết tha, em ngậm ngùi sầu khổ.  Bài thơ hài cú này được viết trong những năm cuối đời của Shiki khi ông nằm liệt giường vì bệnh lao, và nó truyền tải cảm giác tách biệt của ông với thế giới sôi động bên ngoài, trái ngược với kinh nghiệm yên tĩnh, hạn hẹp của riêng ông về mùa thu.

 

Về mặt phong cách, hài cú của Shiki thường tránh sự ủy mị lộ liễu và thay vào đó tập trung vào việc mô tả trực tiếp môi trường và cảm xúc của ông.  Cách sáng tác của ông tập trung vào việc sử dụng ngôn ngữ đơn giản và hình ảnh rõ nét để diễn đạt những cảm xúc sâu sắc, thường để lại nhiều điều để người đọc diễn giải. Hai Mùa Thu đặc biệt ghi lại kinh nghiệm kép của ông về vẻ đẹp và sự cô lập — một là thế giới mùa thu ngoài tầm tay với của ông và một là "mùa thu" trầm lắng hơn trong thế giới của riêng ông.  Sự tương phản sâu sắc này bao hàm cả phong cách của Shiki và chiều sâu chiêm nghiệm mà ông được ca ngợi.

 

Nhiều nhà thơ đã dịch thơ bài hài cú này của Shiki dưới cùng một tiêu đề là Two Autumns.

 

Two Autumns

 

for me going

for you staying

two autumns.

[R. H. Blyth]

 

for me who go                                                            

for you who stay                                            

two autumns.                                                        

[Harold G. Henderson]      

 

I go

You stay

Two autumns.

[Robert Hass]

 

Ở đâu cũng thế, người ra đi và người ở lại bao giờ cũng có cảm quan khác nhau cho dầu trong cùng một thời điểm.

 

Trần Việt Long

San Jose, September 27, 2024

 



[i] Reginald Horace Blyth (1898-1964).

[ii] Hoa Cúc vàng được gọi là Cúc đại đóa (chrysanthemum), và hoa Cúc dại được gọi là hoa Xuyến chi (daisy).

[iii] Hoa Triêu nhan tím (purple morning glory).

[iv] Graceguts. Buson or Shiki: The True Authorship of the “Two Autumns” Poem.

   https://www.graceguts.com/essays/buson-or-shiki-two-autumns.

 

…. o ….

 

 

ENGLISH VERSON:

 

 

TWO AUTUMNS

 

 

After attending the funeral of a fellow alumnus who passed away at a young age, I was reminded of Masaoka Shiki’s poignant haiku, "Two Autumns." This poem beautifully contrasts two distinct autumns occurring simultaneously -- one experienced in solitude at home and the other unfolding in the vibrant world outside.

 

While many attribute this haiku to Yosa Buson, the renowned poet of the Edo period, it is Shiki (1867-1902) who crafted this masterpiece. The literary circles in Europe and America have long admired the depth and imagery of "Two Autumns," leading to numerous translations in English, French, and other languages. This sometimes causes confusion, with translators like Reginald H. Blyth[iv] being mistaken for Shiki himself, given his skillful renditions of classical haiku.

 

Reflecting on autumn, particularly in Japan, evokes a rich tapestry of colors, scents, and experiences. The imagery of red maple leaves, yellow chrysanthemums[iv], and purple morning glories paints a landscape where the beauty of nature inspires countless poems, enriched by the essence of Japanese literature.

 

Masaoka Shiki's "Two Autumns" (二つの秋) encapsulates a profound meditation on nature and the personal struggle of illness. As one of the modernizers of haiku and tanka, his work is characterized by an honest intimacy that reveals life's subtle intricacies. The poem, beyond the limits of its classical form, conveys a deep sense of parting and solitude:

 

行く我にとゞまる汝に秋二つ [iv]

 

While translating this haiku risks losing its depth, it can be loosely interpreted as, "I leave, you stay, and we have two different autumns." This reflects the separation not only of physical spaces but also of emotional landscapes -- the contrasting autumns of one's heart. Written during the final years of Shiki's life as he battled tuberculosis, the poem vividly captures his feeling of detachment from the lively world around him, juxtaposed with his quiet experience of the season.

 

Shiki’s style avoids overt sentimentality, instead relying on clear imagery and straightforward language to evoke deep emotions, leaving much to the reader’s interpretation.  "Two Autumns" poignantly encapsulates his dual experience of beauty and isolation -- one autumn extending just beyond his reach, while the other embodies the quieter reality of his immediate surroundings. This juxtaposition is a hallmark of Shiki’s contemplative style, earning him lasting recognition.

 

Numerous poets have translated this haiku poem by Shiki, all under the title "Two Autumns":

 

Two Autumns

 

For me going  

for you staying  

two autumns.  

[R. H. Blyth]

 

For me who goes  

for you who stays  

two autumns.  

[Harold G. Henderson]

 

I go  

You stay  

Two autumns.  

[Robert Hass]

 

Wherever one goes, the feelings of those who leave and those who stay are always distinct, even in the same moment.

 

Tran Viet Long

San Jose, September 2024

 

 



Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
- Putin hài lòng, VN nhức nhối: Mỹ ngưng viện trợ toàn cầu trong 90 ngày, chỉ miễn trừ viện trợ cho Israel và Ai Cập. - Mỹ viện trợ VN về phi quân sự: trong năm 2024 tổng cộng 25 triệu đô và hứa giúp VN năm 2025 tới 30 triệu đô. Không công bố số liệu nhưng về viện trợ quân sự, Mỹ giúp VN an ninh hàng hải, chuyển giao và tân trang các tàu tuần tra biển
Phố Hoa bắt đầu từ 7AM đến 11PM trong hai ngày Thứ Bảy và Chủ Nhật, 25 – 26 Tháng Giêng, 2025. Nhiều sinh hoạt sống động, như: • Trang trí hoa truyền thống tái hiện cảnh sắc quê hương. • Các hoạt động biểu diễn như múa lân, nhạc Acoustic, nhảy bao bố, chơi lô tô, cuộc thi áo dài. • Cuộc thi Áo Dài dành cho nam, nữ và trẻ em, và nhiều hoạt động khác. Đặc biệt, năm nay có một Ông Đồ từ Việt Nam qua viết thư pháp phục vụ tại chỗ cho người du Xuân. Đó là Thượng Tọa Thích Nhuận Tâm, trụ trì Chùa Lá Gò Vấp
- Bất kể Trump ra lệnh hạ giá, trứng gà vẫn tăng giá tới kỷ lục mọi thời đại. - Bất kể Trump và MAGA nổi giận, Giám mục Budde nói không xin lỗi, và kinh ngạc vì sao họ từ chối lời Chúa dạy. Fox News kinh ngạc vì sao Trump chưa mắng Giám mục là bà già xấu xí
Tổng Hội Sinh Viên Việt Nam Miền Nam California (THSV) xin trân trọng thông báo về Hội Tết Sinh Viên lần thứ 43, năm 2025, với chủ đề “Mùa Xuân Hoài Niệm” để tôn vinh những nỗ lực của cộng đồng Việt Nam trong việc xây dựng một mái ấm xa xứ tại Sài Gòn Nhỏ của Quận Cam, CA. Hội Tết Sinh Viên vui mừng chào đón hơn 50,000 khách đến tham dự để đón chào năm mới, năm Ất Tỵ, và nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày Tháng Tư Đen, hay còn gọi là ngày Sài Gòn thất thủ. Hội Tết Sinh Viên tự hào là cầu nối gắn kết cộng đồng người Việt thông qua các tiết mục sôi động tôn vinh di sản Việt Nam như là làng văn hoá, trình diễn nghệ thuật, cuộc thi Hoa Khôi Liên Trường Miền Nam California, các trò chơi dân gian giải trí, các cuộc thi lôi cuốn như thi ăn phở, thi nhảy hiphop, và nhiều gian hàng ẩm thực hấp dẫn kèm theo một màn trình diễn đốt pháo rực rỡ chào đón năm mới.
Trong một cuộc họp báo qua zoom do Tổ Chức Phục Vụ Truyền Thông Sắc Tộc (EMS) tổ chức vào ngày 10/01/2025, nhiều chuyên gia y tế lo ngại rằng Hoa Kỳ, trước đây từng là nước đi đầu trong lĩnh vực sức khỏe cộng đồng toàn cầu, có thể không đủ khả năng đối phó với nhiều mối đe dọa y tế cộng đồng. Tỉ lệ chích ngừa ở Hoa Kỳ đang giảm mạnh trong những năm gần đây, khi khuynh hướng chống lại tiêm chủng đang có chiều hướng tăng trong giới chính khách. Thêm nữa, Hoa Kỳ có khả năng rút khỏi cộng đồng y tế toàn cầu dưới thời Tổng Thống Donald Trump nhiệm kỳ hai. Ông đã rút Hoa Kỳ khỏi Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) trong nhiệm kỳ đầu.
Một nghiên cứu gần đây do Viện Karolinska, Thụy điển thực hiện đã chỉ ra rằng những cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp không chỉ có khả năng thể chất vượt trội mà còn sở hữu những đặc điểm tính cách và kỹ năng nhận thức đặc biệt. Nghiên cứu này đã khám phá các yếu tố quan trọng giúp các cầu thủ đạt được thành công trong môi trường thi đấu khắc nghiệt, như khả năng lập kế hoạch, giải quyết vấn đề nhanh chóng và đưa ra quyết định chính xác
Một nghiên cứu mới đã phát hiện ra một hồ chứa nước ngầm khổng lồ, chứa lượng nước nhiều gấp đôi Hồ Mead, nằm ẩn sâu dưới Oregon Cascades. Theo các khoa học gia, tầng ngậm nước này chứa ít nhất 19.4 cubic miles (khoảng 81 km khối) nước trong các lớp đá dưới bề mặt dãy núi. Phát hiện này không chỉ có ý nghĩa đối với việc sử dụng nước, mà còn giúp các khoa học gia hiểu rõ hơn về những hoạt động và hiện tượng liên quan đến núi lửa trong khu vực.
Donald Trump có tài gây hấn, làm cho TQ khó chịu và hoang mang. Trong chiến dịch tranh cử tổng thống đầu tiên, ông từng cáo buộc TQ “cưỡng đoạt” Hoa Kỳ thông qua các thủ đoạn mậu dịch không công bằng. Nhưng sau đó, trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên, cũng chính Trump đã gọi Tập Cận Bình là một “hảo bằng hữu.” Trong suốt chiến dịch tranh cử năm 2024, Trump thường nhấn mạnh rằng ông sẽ cứng rắn với TQ trong nhiệm kỳ thứ hai. Và đến khi sắp nhậm chức, không có dấu hiệu nào cho thấy quan điểm này sẽ thay đổi.
Trong Thiền Tông thường nói rằng khi ngọn đèn sáng thắp lên, thì bóng tối của vô lượng kiếp sẽ biến mất. Hình ảnh đó còn được giải thích là, khi người tu thấy được ánh sáng của bản tâm, nơi không có gì được bám víu, thì vô lượng nghiệp xấu đều biến mất. Kinh điển giải thích điểm này thế nào? / In Zen Buddhism, it is often stated that when a bright lamp is lit, the darkness of countless eons vanishes. This metaphor is further elucidated by the idea that when a practitioner perceives the light of the original mind—where there is nothing to cling to—countless negative karmas dissipate. How do the scriptures articulate this concept?
Đừng nói tự hào Châu Á nữa... Trump chỉ thị công chức liên bang phải theo dõi lẫn nhau và phải chỉ điểm về DEI để có điểm - Lễ hội cúng bà bất tận: chính phủ Ukraine suy tính bơm tiền vào cuốn sách của Melania Trump
NEW YORK – Hôm thứ Tư (22/1), một số người dùng mạng xã hội Meta phàn nàn rằng tài khoản của họ tự động theo dõi (follow) lại các tài khoản chính thức của Tổng thống Donald Trump, Phó Tổng thống JD Vance và Đệ nhất Phu nhân Melania Trump, mặc dù trước đó họ đã ngừng follow những tài khoản này sau khi Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai, theo Reuters.
Thành phố Westminster sẽ phân phối Thẻ Thực Phẩm $150 cho các vị cao niên và các cựu quân nhân vào ngày Thứ Sáu 21 tháng 2, tại khu vực tòa thị chính thành phố Westminster. Thẻ Thực Phẩm chỉ được phân phối cho các vị cao niên 65 tuổi trở lên. Các cựu quân nhân không giới hạn tuổi nhưng cần phải có thẻ chứng minh. Cả hai thành phần nêu trên đều phải chứng minh là cư dân thành phố.
(WASHINGTON, ngày 22 tháng 1, APNews) – Trước khi chương trình tái định cư người tỵ nạn của Hoa Kỳ chính thức bị đình chỉ vào tuần tới, chính quyền Trump đã hủy bỏ lịch trình nhập cảnh của hàng ngàn người tỵ nạn, dù họ đã được chuẩn thuận đến Hoa Kỳ.
Một đám cháy rừng mới, được gọi là Hughes, bùng phát ngay trước 11 giờ sáng giờ địa phương gần Hồ Castaic, một hồ chứa nước cách trung tâm thành phố Los Angeles khoảng 40 dặm về phía tây bắc. Trong chưa đầy hai giờ, đám cháy lan rộng hơn 2.000 ha và đến chiều đã vượt mốc 9.000 mẫu Anh, thiêu rụi chủ yếu bụi rậm trong khu vực, theo The New York Times.
Việc Tổng thống Donald Trump ân xá cho toàn bộ 1.250 người bị kết tội xông vào Điện Capitol vào năm 2021 đã làm sáng tỏ câu hỏi: Ai thực sự có ảnh hưởng lớn nhất đến quyết định của ông?
Viet Bao Podcasts
Tạp Chí Truyền Thanh
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.