Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 1313)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Bão Helene đã để lại một con đường tàn phá khủng khiếp trên khắp Florida và vùng Đông Nam Hoa Kỳ, giết chết ít nhất 49 người tính tới rạng sáng Thứ Bảy, bẻ gãy những cây sồi cao lớn và xé toạc những ngôi nhà khi các đội cứu hộ tiến hành các nhiệm vụ tuyệt vọng để cứu người dân khỏi lũ lụt. Moody's Analytics cho biết họ dự kiến ​​thiệt hại về tài sản sẽ từ 15 đến 26 tỷ đô la.
Khi Tô Lâm sang Mỹ, một điểm nhỏ trong trang phục của ông ta cùng hầu hết các thành viên phái đoàn là những chiếc cà-vạt màu tím đã đeo khi gặp gỡ Tổng Thống Joe Biden. Trong chính trị Hoa Kỳ, màu tím biểu tượng cho tính lưỡng đảng và sự trung dung. Có thể nhận thấy đó là ngầm ý của Tô Lâm và phía Việt Nam, mong muốn được hợp tác cùng cả hai bên Cộng Hòa hay Dân Chủ, bất kể ai sẽ đắc cử tổng thống Mỹ trong cuộc bầu cử vào tháng 11 tới đây.
Bão Helene vào Hoa Kỳ, tàn phá vùng bờ biển hai tiểu bang Florida và Georgia, rồi bây giờ đã suy yếu thành bão nhiệt đới vào sáng sớm thứ Sáu, khoảng năm giờ sau khi đổ bộ vào khu vực Big Bend của Florida với cường độ bão cấp 4, nhưng các nhà chức trách cảnh báo rằng tình hình vẫn rất nguy hiểm.
HOUSTON – Hôm thứ Năm (26/9), Cơ quan Tiện ích Tiểu bang Texas (Texas Public Utility Commission, TPUC) đã chính thức chuẩn thuận Kế hoạch ổn định khu vực Permian Basin (Permian Basin Reliability Plan, PBRP), nhằm mở rộng cơ sở hạ tầng và mạng lưới điện ở khu vực mỏ dầu lớn nhất Hoa Kỳ, theo Reuters.
Vào chiều ngày 3 tháng 9, 2024, tại rạp Frida Cinema, thành phố Santa Ana, Hội Văn Học Nghệ Thuật Việt Mỹ (VAALA) chính thức khởi động Đại Hội Điện Ảnh Việt Nam Quốc Tế 2024 (Viet Film Fest-VFF), sự kiện phim ảnh quốc tế thường niên lớn và lâu dài nhất của cộng đồng người Việt hải ngoại. Những người tham dự, bao gồm nhiều gương mặt cũ mới, đến ngồi đầy khán phòng, để cảm nhận được không khí tình thân giữa những người yêu nghệ thuật thứ bảy, trong một sự kiện văn hóa Việt đã tồn tại và phát triển trong hơn hai thập niên qua. Những thành viên lãnh đạo VAALA đã nói lời cảm ơn đến những người làm phim, đạo diễn, nhà tài trợ, khán giả, tình nguyện viên… đã đồng hành với VFF kể từ ngày mới bắt đầu. Chị Y Sa, sáng lập viên của VFF, cảm ơn và giới thiệu các thành viên trong ban điều hành (executive team), ban tổ chức (core team) VFF 2024. Một điều đáng mừng là trong số đó có nhiều gương mặt trẻ, một dấu hiệu bảo đảm VFF sẽ tiếp tục tồn tại thêm vài thập niên nữa.
Liệu tất cả những người di dân bất hợp pháp vào Hoa Kỳ có nên bị trục xuất không? Liệu Hoa Kỳ có nên mở ra một con đường mới để trở thành công dân cho những người di dân bất hợp pháp không? Con đường đó nên như thế nào? Các gia đình di dân bị chặn lại ở biên giới nên bị giam giữ cùng nhau hay riêng lẻ? Hoa Kỳ có nên ngừng cho phép những người xin tị nạn nhập cảnh vào nước này không? Hoặc, nếu những người xin tị nạn được phép nhập cảnh, bạn sẽ định nghĩa thế nào là người đủ điều kiện được bảo vệ tị nạn? Hoa Kỳ nên tiếp nhận bao nhiêu người tị nạn mỗi năm?
Vi nhựa, những hạt nhựa nhỏ bé được phát hiện khắp nơi trên thế giới, giờ đây đã trở thành mối lo ngại lớn khi được phát hiện trong cơ thể con người, đặc biệt là trong não. Một nghiên cứu mới được công bố bởi Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) cho thấy não bộ của chúng ta có thể lưu trữ lượng hạt vi nhựa nhiều hơn so với các cơ quan khác. Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã kiểm tra sự hiện diện của vi nhựa trong các cơ quan như gan, thận và não của các thi thể. Điều đáng ngạc nhiên là các mẫu não cho thấy có lượng vi nhựa cao gấp 10-20 lần so với các cơ quan còn lại.
Dị ứng thực phẩm có thể đe dọa tính mạng: nổi mề đay, nôn mửa, khó thở, và huyết áp tụt nhanh bất ngờ là những phản ứng nghiêm trọng mà một số người mắc có thể gặp khi ăn phải những loại thực phẩm không phù hợp. Tùy thuộc vào cơ địa của mỗi người, dị ứng có thể xảy ra rất nhanh và đôi khi cần được điều trị khẩn cấp. Theo Cơ quan Kiểm soát và Phòng bệnh CDC, khoảng 8% trẻ em bị dị ứng với một số loại thực phẩm, 6.2% ở người lớn. Các chuyên gia y tế đang nghiên cứu những phương thức giúp giảm bớt những phản ứng nhạy cảm này, hoặc thậm chí là ngăn ngừa ngay từ đầu.
Trước hết, chúng ta sẽ bắt đầu với một tin tốt là: nếu có một thiên thạch, kích thước lớn đủ để hủy diệt cả một thành phố, đang lao về phía Địa cầu, và chúng ta có nhiều năm để chuẩn bị, các khoa học gia đã có cách để ngăn chặn thảm họa này. Sứ mệnh DART của NASA đã chứng minh rằng chúng ta có thể sử dụng phi thuyền để đẩy các thiên thạch ra khỏi tầm nguy hiểm, tránh xảy ra va chạm với Địa cầu.
ẤN ĐỘ Một thảm kịch đã xảy ra trong lễ hội tôn giáo Jivitputrika tại bang Bihar, miền đông Ấn Độ, khiến ít nhất 46 người thiệt mạng, trong đó có 37 trẻ em. Sự kiện này được tổ chức hàng năm trong ba ngày nhằm tôn vinh sức khỏe và sự an toàn của trẻ em, với việc các bà mẹ thường nhịn ăn để cầu phúc cho con cái, theo BBC.
TOKYO – Hôm thứ Sáu (27 tháng 9), Đảng Tự do Dân chủ (Liberal Democratic Party, LDP) của Nhật Bản đang chuẩn bị cho một trong những cuộc đua tranh cử Thủ tướng khó đoán nhất trong nhiều thập niên, có thể sẽ khiến Nhật Bản có thủ tướng trẻ nhất hoặc nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sử, hoặc một chính trị gia kỳ cựu thành công trong lần tranh cử cuối cùng của mình, theo Reuters.
Báo Washington Post đã lên tiếng ủng hộ TNS Tim Kaine tranh cử vào Thượng Viện Hoa Kỳ nhiệm kỳ III trong bài xã luận phổ biến vào ngày 23/9/2024. Bài xã luận nhận định ông là một thượng nghị sĩ kiểu mẫu: chu đáo, nghiêm túc, điềm tĩnh, đứng đắn và có tính xây dựng.
Độc giả Vùng Vịnh và Florida cẩn trọng: bão đang tới. Bão Helene đang mạnh lên khi di chuyển qua phía đông Vịnh Mexico theo dự báo sẽ đổ bộ vào bờ biển Big Bend của Florida vào tối thứ Năm hoặc sáng sớm thứ Sáu
HONG KONG – Hôm thứ Năm (26/9), tòa án Hong Kong chuẩn bị tuyên án đối với hai cựu biên tập viên của tờ Stand News bị kết tội “xúi giục phản loạn” (sedition) vì từng đăng nhiều bài viết liên quan đến các cuộc biểu tình và chỉ trích các biện pháp đàn áp của TQ năm 2019. Phán quyết này đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế, theo Reuters.
HOA KỲ – Hôm thứ Tư (25/9), Văn phòng Cảnh sát trưởng Quận Santa Barbara cho biết một vụ nổ đã xảy ra tại phòng xử án của Tòa án Santa Maria, California; can phạm đã bị bắt giữ, theo Reuters.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.