Covid-19 có thể gây ra những ảnh hưởng kéo dài về trí não, khiến chúng ta dễ bị mơ hồ, mệt mỏi tinh thần hoặc mất trí nhớ, và nguy cơ đối với người cao niên cũng cao hơn nhiều. (Nguồn: pixabay.com)
Dù Covid đã được kiểm soát tốt hơn và không còn là mối đe dọa khẩn cấp đối với sức khỏe cộng đồng như trước đây, một nghiên cứu mới cho thấy Covid vẫn có thể gây ra những ảnh hưởng lâu dài lên não bộ của con người.
Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng Covid có thể làm thay đổi cấu trúc và chức năng của bộ não trong thời gian dài, dẫn đến các vấn đề về nhận thức như cảm giác đầu óc mơ hồ (brain fog), mệt mỏi tinh thần, mất trí nhớ, cùng với các vấn đề về thần kinh và sức khỏe tâm thần như lo lắng và trầm uất.
Theo bác sĩ Wes Ely, đồng giám đốc Center for Critical Illness, Brain Dysfunction, and Survivorship tại Vanderbilt University Medical Center, virus có thể gây tổn thương cho các mạch máu và các tế bào hỗ trợ trong não bộ, đồng thời làm thay đổi hệ thống miễn dịch, cũng ảnh hưởng đến chức năng của bộ não.
Tình hình sẽ thế nào khi Covid lại bắt đầu lây lan trở lại?
Nhiều người có thể hồi phục tốt cả về tinh thần và thể chất sau khi mắc Covid. Tuy nhiên, virus có thể gây ra các vấn đề nhận thức về dài hạn, đặc biệt là ở người cao niên. Người cao niên có nguy cơ bị bệnh nặng, dễ gặp các biến chứng về lâu dài. Ngoài ra, họ thường đã có sẵn các vấn đề về lý trí, và có thể sẽ bị nặng hơn sau khi mắc Covid. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng Covid có thể khiến bệnh suy giảm trí nhớ (dementia) ở người cao niên phát triển nhanh hơn.
Theo một nghiên cứu tổng hợp từ 11 nghiên cứu trước đó, người cao niên trên 60 tuổi từng bị nhiễm Covid có nguy cơ mắc chứng suy giảm trí nhớ trong vòng một năm, cao gần gấp đôi so với người cùng độ tuổi mà không bị nhiễm.
Dan Shan, đồng tác giả của nghiên cứu tổng hợp và là cựu nghiên cứu viên tại Đại học Columbia, cho biết cần tìm thêm bằng chứng để khẳng định liệu Covid có gây ra chứng suy giảm trí nhớ hay không, nhưng nhóm của ông tin rằng giữa chúng có một mối liên quan nào đó.
Và mối liên quan này có thể không phải là duy nhất đối với Covid, vì có nhiều nghiên cứu khác cũng cho thấy các bệnh về đường hô hấp như cúm có thể làm tăng nguy cơ bị các vấn đề như lú lẫn, hay quên hoặc chứng suy giảm trí nhớ. Tuy nhiên, những phát hiện này chưa được chú ý nhiều như Covid.
Mặc dù tuổi tác là một yếu tố quan trọng đối với các vấn đề về trí não, nhưng người trẻ cũng không nên chủ quan. Ely nhấn mạnh rằng “ngay cả những người ở độ tuổi 30 và 40 cũng có thể bị ảnh hưởng bởi Covid, có các triệu chứng giống như bị suy giảm trí nhớ mức nhẹ.”
Một nghiên cứu lớn tại Anh, được công bố trên Tạp chí Y học New England vào tháng 2, cho thấy Covid có thể làm suy giảm hiệu suất hoạt động của não bộ bệnh nhân ở mọi lứa tuổi, ngay cả khi họ đã hồi phục hoàn toàn.
Nghiên cứu này có sự tham gia của hơn 100,000 người, với các bài kiểm tra đánh giá trí nhớ, khả năng ra quyết định, lập kế hoạch và khả năng giải thích, lý luận. Theo Adam Hampshire, đồng tác giả nghiên cứu và là giáo sư khoa học thần kinh nhận thức và tính toán tại King’s College ở London, nhìn chung, những người từng bị nhiễm Covid-19 có kết quả kiểm tra kém hơn ở tất cả các lĩnh vực so với những người chưa từng bị nhiễm.
Nghiên cứu không đo lường sự thay đổi khả năng nhận thức của từng người trước và sau khi bị nhiễm Covid-19, nên không thể khẳng định tất cả mọi người mắc Covid đều sẽ gặp vấn đề về lý trí. Tuy nhiên, khi so sánh nhóm người từng mắc Covid-19 với nhóm chưa từng mắc, có sự khác biệt rõ ràng: những người đã khỏi bệnh có điểm IQ thấp hơn khoảng 3 điểm. Những người bị Covid kéo dài (long Covid) hoặc từng phải nằm phòng ICU có mức giảm IQ còn nhiều hơn, lần lượt là 6 và 9 điểm.
Nhưng cũng có một số lý do để lạc quan. Những người đã chủng ngừa nhiều lần hoặc mắc Covid-19 trễ hơn trong đại dịch ít bị ảnh hưởng đến trí não hơn so với những người bị nhiễm ngay lúc đầu đại dịch.
Nghiên cứu cũng không nhận thấy sự khác biệt rõ rệt giữa những người bị nhiễm một lần và nhiều lần, mặc dù vẫn có một số nghiên cứu khác cho thấy việc tái nhiễm Covid nhiều lần có thể làm tăng nguy cơ bị các vấn đề về cả não bộ và sức khỏe. Đặc biệt, những người bị long Covid nhưng đã hồi phục hoàn toàn vẫn có lý trí và trí nhớ tương đương với những người bị nhiễm Covid rồi khỏi bệnh và không bị long Covid.
Mặc dù những dữ liệu hiện tại cho thấy Covid-19 có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về lâu dài cho trí óc, nhưng sẽ cần thêm nhiều năm nghiên cứu để có thể hiểu rõ hoàn toàn các tác động này, đặc biệt là đối với bệnh suy giảm trí nhớ. Và hiện nay, việc tiêm vắc xin và tự bảo vệ mình khỏi bị nhiễm Covid vẫn là điều rất quan trọng để bảo vệ bộ não của chúng ta.
Nguồn: “COVID-19 Can Leave a Lasting Mark on the Brain—Especially for Older People” được đăng trên trang Time.com.
Gửi ý kiến của bạn
