Đời sống
– Học nhi thời tập chi – bất diệc duyệt hồ.
(Trích Luận Ngữ)
Trong bầu không khí Tết Quý Mão của mấy tuần lễ mà thời tiết năm nay chập chững ngập ngừng trên đường bước vào Xuân mới, sức khỏe của riêng cá nhân tôi xem ra mỗi ngày đều thấy khá lao đao, bắt tôi phải luôn luôn tìm cách điều chỉnh sao cho ổn định bình thường lại. Và chính nhờ vậy, mỗi lần vượt khỏi được một nguồn cơn triệu chứng khó chịu muốn đổ bệnh ra, thì tự tôi lại cảm thấy thêm thoải mái hơn bao giờ, và cứ thế mà từ tốn, thong dong trong những lúc đón tiếp con cháu, họ hàng, bạn hữu đến thăm.
Cũng nhờ vậy, mấy thứ đọc, xem, nhìn ngắm và ngẫm nghĩ được ở dịp này đã hào hứng trao cho tôi khá nhiều lợi ích bất ngờ: Tiếp nhận những sự kiện khá tươi mới. Phản ảnh thêm được những nội dung vừa nẩy sinh ra trong tâm trí. Áp dụng được vào thái độ, hành động hằng ngày của chính mình. Suy ra những hiện tượng đã và đang xẩy đến quanh mình, cũng như trong đời sống của mình, của gia đình mình và ngoài xã hội... Cuối cùng, thực tiễn nhất, vẫn là tâm trí mình nhờ vậy mà có cơ hội được năng động thường xuyên.
Tôi xin bốc ra một số đề mục đã được ghi lại trong nhật ký để chia sẻ cùng quí vị.
Kỳ thị và khả năng tự điều chỉnh
Từ trên hai năm nay, nghĩa là từ khi bắt đầu xẩy ra cơn đại dịch Covid-19, bối cảnh sống của con người trên trái đất này nói chung đã nẩy sinh ra nhiều điều kiện để biến thiên, đổi thay, cụ thể nhất là tại xã hội Mỹ: Riêng về hiện tượng bạo loạn bằng súng đạn bất thường tăng vọt, mỗi lúc một thêm gay gắt; trong đấy, phát xuất từ nguyên nhân kỳ thị đang được lưu tâm nhất (1).
Trong lịch sử Hoa Kỳ, trường hợp bị kỳ thị tiêu biểu nhất là dân da đen: Kể từ lúc bắt đầu những chuyến buôn người từ Phi châu được chở sang xứ sở này để làm nô lệ cho đến độ đầu thế kỷ thứ 19, số phận của dân da đen ở Hoa Kỳ mới bắt đầu có cơ hội thay đổi: Ở những đồn điền nông nghiệp thuộc các tiểu bang miền Nam, dân da đen vẫn còn bị đối xử là phận nô lệ như cũ; nhưng trong khi đó, nền kỹ nghệ bùng phát mạnh ở các tiểu bang phía bắc nhờ vào những phát kiến khoa học được áp dụng thành nền công nghiệp mới tại đấy, dân cư da đen gia nhập nhanh vào tầng lớp công nhân mới và được đối xử cởi mở dần đi trong đời sống xã hội. Hai nếp đối xử khác biệt ấy cọ xát với nhau đến độ gay gắt, thành cuộc nội chiến Nam-Bắc (1861-65); và kết quả là quân đội miền bắc đã thắng. Thế mà cũng phải đợi tới trên một thế kỷ sau, vào thập niên 1970, nạn kỳ thị dân da đen trong xã hội Mỹ mới thực sự được chính thức hóa, coi là bất hợp pháp nhờ vào dân cư nỗ lực vươn lên ở vấn đề thực thi ý niệm Tự do - Dân chủ - Nhân quyền (2), bằng những đạo luật đối xử công bằng giữa dân cư đa chủng trên bình diện liên bang rồi tiểu bang.
Nếu ở lịch sử của xã hội loài người, chúng ta nhận thấy rằng vấn đề kỳ thị vốn đã phổ biến hiện diện ở bất cứ một dân tộc, một quốc gia nào. Sau đó, mỗi một thời đại phát triển tiến bộ, nhờ vào sự cọ xát nhiều lần gay gắt giữa hai khuynh hướng bảo thủ và tân tiến trong đời sống dân cư, khiến nạn kỳ thị lại có cơ hội biến thái dần đi. Tiêu biểu nhất là ở xã hội Hoa Kỳ hiện nay (3). Vì sao Hoa Kỳ lại có được khả năng tự điều chỉnh xã hội để tiến bộ về dân chủ-tự do đến như vậy? Sâu xa thì có khá nhiều nguyên nhân, nhưng ít nhất cũng do mấy yếu tố cốt lõi như:
– Đây là quốc gia tương đối tân lập, đa chủng, đa văn hóa (4). Vị trí lãnh thổ tương đối biệt lập, đủ rộng, không quá đông dân.
– Dân nước này bắt nguồn phát xuất từ di dân, hưởng trọn vẹn kinh nghiệm bị áp bức từ mọi địa bàn nào khác trên trái đất (5).
– Có một nếp giáo dục thực tiễn uyển chuyển, phong phú và ưu tiên khai phá sự sáng tạo.
– Đây là đất của cơ hội sống còn nhất.
Tết và mấy sinh hoạt nhân văn tiêu biểu
Suốt những ngày đón Tết năm nay tôi ưu tiên dành nhiều khoảng thời gian vui vầy với người thân trong đại gia đình bên nội, ngoại lẫn bên nhà, thêm mấy buổi gặp gỡ bằng hữu xa gần hẹn hò cà phê, ăn uống. Ngoài ra thi thoảng tôi cũng nhẩn nha theo dõi trên các kênh truyền hình Việt ngữ ở địa phương Nam Cali. Chẳng hạn:
Đầu tiên là mục "Tết nhớ các Thương Phế Binh VNCH" trong chương trình Sài Gòn Xưa, của đài AVA-57.7 do cô Hà Vi phụ trách, với sự góp mặt của các anh cựu thiếu Úy VNCH Thế Nguyễn, Đặng Trần Hoa, Tô Phạm Thái... Họ thổ lộ về hàng loạt hoạt động thiện nguyện: nhận sự đóng góp của khán thính giả để chuyển về cho các bạn cựu Thương Phế Binh VNCH còn sống rải rác trong nước nhân dịp Tết này.
Đây là mục đặc biệt vào dịp Tết, nhưng thực ra là một chuỗi tiếp nối với những chương trình dài hạn khác vẫn thường xuyên hiện diện lâu nay, như chương trình trợ giúp "Bạn người cùi" xuất hiện trên mấy kênh truyền hình Việt địa phương Nam Cali. Như "Hoa sen Việt: Kết nối tự tâm" (www. hoasenviet.us) trên kênh 57.19 chuyên quyên góp để xây cầu, đào giếng và dựng nhà tình thương nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết của dân cư nghèo khổ ở mọi miền trong nước.
Cạnh đấy, chúng ta không thể quên được tổ chức gọi là VietnamRise.org trên kênh 57.22, mệnh danh là chương trình dài hạn nhằm nỗ lực thúc đẩy cho có được sự thay đổi Việt Nam ở hiện tại lẫn tương lai.
Song song với những sự kiện này, chúng ta cũng thấy những hoạt động văn hóa khác nói chung vẫn nỗ lực vươn tới dài lâu, chẳng hạn như:
– Ước Mơ Việt đang chuẩn bị cho cuộc thi Ước Mơ Việt kỳ IV (6).
– Câu lạc bộ Tình Nghệ Sĩ đặc biệt trong dịp Tết này đã cho các đoàn thanh thiếu niên múa và hát tham gia trình diễn tại các buổi văn nghệ Mừng Xuân ở nhiều nơi; cạnh đấy còn tổ chức mục "Góc nhạc trời Cali" trên kênh 57.21.
– Mục giáo dục thế hệ trẻ "Tiếng Việt mến yêu" hằng tuần trên kênh 57.19.
– "Tiếng hạc vàng" dành cho lớp lớn tuổi vẫn thích ca hát, đang tính tổ chức đợt thứ nhì (SBTN, 57.22) Và mới nhất phải kể tới Chương trình "Nhạc vàng – Một thời để yêu, để nhớ" với Trúc Xinh, Lê Ngọc, Sĩ Dự, Tuấn Châu chơi nhạc và các ca sĩ trẻ như Ái Ni, Huỳnh Phi Tiễn, Chế Phong… hát nhiều ca khúc mới sáng tác.
– Rồi "Hằng năm Hội Chuyên Gia Không Gian Việt-Mỹ (Vietnamese-American Aerospace Peer Association / VAAPA) vẫn tổ chức cuộc thi Toán Mathcounts cho các học sinh trung học tại Little Saigon. Như vậy các bậc phụ huynh nhân cơ hội rất tốt này nên ghi danh cho con em mình dự thi Toán do hội VAAPA tổ chức vào mùa Thu năm nay" (7).
– Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam vừa cho phổ biến bản Lên tiếng chung của một số tổ chức Việt Nam trong và ngoài nước ngày 30 tháng 1 năm 2023 về về những cái chết đáng ngờ gần đây trong các nhà tù Việt Nam (8).
Tết Việt – New Vietnamese Year
Một hiện tượng nẩy sinh từ dịp Tết Quý Mão năm nay tại cộng đồng Mỹ gốc Việt, mới có mấy tuần nay mà đã tạo sôi nổi trên diễn đàn. Tôi xin mạn phép tạm tóm tắt như sau:
Đã từ lâu, chưa có ai bỏ công ra để truy cứu và xác định được là tự bao giờ, trên báo chí ở Mỹ cứ đến dịp cuối một năm là người ta thấy nhan nhản xuất hiện những từ ngữ như "New Year" dùng để chỉ cho năm mới Dương lịch, với "Lunar New Year" hay "Chinese New Year" thường được dùng để đề cập tới năm mới Âm lịch.
Vào dịp Tết năm nay đột nhiên trên “nét” xuất hiện mỗi lúc một nhiều ý kiến mới xem ra rất đáng chú ý. Chẳng hạn cụ thể như email của VietHai Tran (viethai712@yahoo.com) Feb 1, 2023, 2:18 PM, đã viết: “Đề Nghị Không Gọi Chinese New Year. Chúng ta nên phổ thông hoá chữ ‘Viet Tet’ vì hàng triệu người trên thế giới đã biết chữ ‘Vietnamese Tet’, ‘Tet Offensive 1968’... Khi banner ngày Tết cần viết tiếng Anh nên viết ‘Viet Tet’, thay vì ‘Lunar New Year’ hay ‘Chinese New Year’. Why not so?”
Trong khi ấy, từ điển Merriam-Webster trên Google định nghĩa nguyên văn: “Tet: the Vietnamese New Year observed during the first several days of the lunar calendar beginning at the second new moon after the winter solstice " (9).
Riêng cá nhân tôi lâu nay vẫn tự sử dụng mấy từ ngữ Tết Việt và New Vietnamese Year, thay vì Vietnamese New Year hay New Lunar Year thay vì Lunar New Year.
Quí vị thấy thế nào?
Ngóng tiết xuân
Tết đến mà vẫn ngóng tiết xuân:
Khác với mọi năm, Tết lại gần
là có mai vàng, đào hồng phớt
thủy tiên trắng muốt đón xuân sang.
Năm nay mưa bão chào năm mới
trùm cả Tết Tây lẫn Tết Ta
hết mưa rồi nắng trăn trở mãi
mà lạnh căm căm – thật khó ưa.
Đất trời cứ thế, chỉ ươn ươn
Mồng Mười là trở lại ngày thường
sáng nay bước ra ngoài hiên lạnh
bỗng thấy giỏ lan nhú chồi non...
– Phạm Quốc Bảo
(6/2/2023)
Chú thích:
(1) xin đoc thêm bài viết "Thù ghét người Á Châu luôn xảy ra trong nhiều giai đoạn lịch sử Mỹ" đăng ở nhật báo Người Việt số ra ngày mùng 1 tháng Hai, 2023.
(2) Với cuộc tranh đấu bất bạo động của Martin Luther King Jr.[ 1929-1968].
(3) Cụ thể nhất phải kể đến hai thế lực đang hiện diện là MAGA & Black Life Matters cũng như nhiều bức tượng danh nhân Hoa Kỳ bị hạ bệ ở nhiều nơi vì không phù hợp với quan niệm nhân quyền hiện nay.
(4) Salad bowl.
(5) Sự kiện của con tầu Mayflower: "Mayflower là tên của một con tàu buồm đi vào lịch sử Hoa Kỳ khi một nhóm người Thanh giáo Puritants không chấp nhận Anh giáo của triều đình nên bỏ nước Anh sang lập nghiệp ở Tân Thế giới. Tổng cộng có 102 người cộng thêm 30 thuyền viên. Họ đặt chân đến Mỹ để bắt đầu một đời sống mới vào cuối năm 1620. [Trích Mayflower ship Wikipedia.Google].
(6) Xem chi tiết về các videos "Dùng âm nhạc để dạy tiếng Việt" và các chi tiết về các cuộc thi Ước Mơ Việt ở website: uocmoviet.org.
(7) Trích bài: "Cha mẹ vùng Little Saigon nên ghi danh cho con dự thi Toán vào mùa Thu" đăng trong nhật báo Người Việt ra ngày thứ sáu mùng 3 tháng hai 2023).
(8) Xin đọc chi tiết bài "Việt Nam phải chịu trách nhiệm về những cái chết bí ẩn của các tù nhân tôn giáo và chính trị "[Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam;Vietnam Human Right Networks; https://vnhrnet.org/].
(9) Trích: Mihttps://www.merriam-webster.com/dictionary/Tet.
Gửi ý kiến của bạn
