Mặt trời khi xuất hiện là rạng rỡ, bừng sáng, dứt khoát xóa tan bóng tối để chiếm lĩnh cả không gian của thiên địa càn khôn.
Mặt trăng thì không như vậy. Sự xuất hiện của trăng là sự xuất hiện từ từ, nhẹ nhàng, dịu dàng, êm đềm… và dù có những lúc được xem là sáng vằng vặc, thì vẫn cứ giữ cho đêm vẫn là đêm, buổi tối vẫn là buổi tối. Trăng không đánh phá, hủy diệt bóng tối, mà luôn làm hòa với bóng tối. Trăng làm cho đêm được sáng lên bằng ánh sáng huyền diệu, trang nghiêm, lặng lẽ.
Trong khi bóng tối nghìn năm ngập phủ với tham lam, thù hận, si mê, con người càng lúc càng nhiều cơ tâm, man trá, ích kỷ; chỉ nghĩ đến lợi ích riêng của mình hay gia đình, bè phái của mình, không quan tâm đến đời sống của ai. Vậy mà vẫn có nhiều người thích sống trong bóng tối, thích gần gũi, ngợi ca kẻ xấu và điều ác; là bởi cái mầm xấu-ác ở trong họ tương thích với bóng tối tham, sân, si kia. Khi điều xấu-ác, bất thiện được xuề xòa chấp nhận và xem là lẽ thường trong đời sống thì cõi này đã sa đọa đến tận cùng của sự thấp kém đạo đức, văn hóa.
Tục ngữ có câu “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.” Lý này xưa nay rất đúng trong nhiều trường hợp, được ông bà, cha mẹ dùng để răn dạy con cháu trong nhà, và thầy cô giáo dạy học sinh ở trường. Tránh chơi với bạn xấu, bạn ác, bạn ngu dốt; nên tìm chơi với bạn ngoan hiền, thiện lương, học giỏi.
Nhưng thực tế ngày nay cho thấy không ít những nhà trí thức, có danh bằng học vị, cho đến những nhà lãnh đạo chính trị, tôn giáo… lại thường có khuynh hướng hùa theo, phù trợ những kẻ xấu-ác, đánh mất lương tri, che mờ lý trí, quên bẵng lý tưởng cao xa của mình là cống hiến tài năng làm đẹp cuộc đời. Như bầy đom đóm sau giấc ngủ miên đông, ồn ào trỗi dậy, túa nhau bay khắp nẻo những đêm đầu hạ. Nhìn sự phát quang lập lòe của chúng trong đêm tối như mực thì thấy đẹp kỳ diệu, nhưng thực ra thì ánh sáng sinh học từ thân của chúng rất độc hại, chính là vũ khí tự vệ để khỏi bị ăn thịt bởi loài côn trùng khác. Sinh sôi tràn lan trên cây lá và rơm rạ ủ mục, chúng rầm rộ kéo nhau bay về hướng bóng tối, và chỉ sinh hoạt trong bóng tối. Bầy đàn đom đóm bát nháo, chỉ biết hăm hở kiếm mồi, tấn công, ăn thịt những loài sâu bọ, ốc, sên… Ra nông nỗi như thế là do vì bẩm chất vị ngã ngủ sâu trong tâm thức được đánh thức đúng lúc bóng tối vô minh phủ xuống. Tối tìm đến tối. Vô minh tìm đến vô minh. Người u mê chỉ muốn gần mực.
Trong khi đó, ánh trăng vẫn lặng lẽ, dịu dàng như muôn thuở nào. Trăng có tròn, có khuyết, nhưng muôn đời vẫn vậy, không thêm không bớt (1). Hành giả đi vào cuộc đời như vầng trăng khi ẩn khi hiện, đi trong ngày, đi trong đêm, không nơi nào lúc nào mà chẳng đến. Thong dong tự tại đi vào trần gian điên đảo mà lúc nào cũng tự tỏa sáng. Ánh sáng tự thân không mất thì ngại gì dấn thân vào những nơi mê vọng tối tăm! Ai cũng tìm đèn tránh mực thì những người u mê đến khi nào mới được thắp sáng? Ta không vào địa ngục thì ai vào! (2)
Có vầng trăng lừng lững đầu núi. Ánh trăng tưởng chừng như dòng suối mát, chảy dài từ đỉnh núi xuống đồng hoang, loang trong đêm vô tận. Kỳ thực có khi nào trăng không tỏa sáng. Trong khi trần gian say ngủ, đâu đó vẫn có người cùng thức với trăng tròn mùa thu.
California, đầu thu 2022
Vĩnh Hảo
(www.vinhhao.info)
___________
(1) “Nước chảy thế kia mà chưa từng đi bao giờ, mặt trăng khi tròn khi khuyết như vậy mà chưa thêm bớt bao giờ. Bởi vì ta tự ở nơi biến đổi mà xem ra thì cuộc trời đất cũng chỉ ở trong một cái chớp mắt, mà nếu tự ở nơi không biến đổi mà ra thì muôn vật cùng với ta, đều không bao giờ hết cả; cần gì phải khen đâu! Vả lại ở trong trời đất, vật nào có chủ ấy, nếu không phải là của ta thì dẫu một li ta cũng không lấy. Chỉ có ngọn gió mát ở trên sông, cùng vầng trăng sáng ở trong núi, tai ta nghe nên tiếng, mắt ta trông nên vẻ, lấy không ai cấm, dùng không bao giờ hết, đó là kho vô tận của Tạo hóa mà là cái vui chung của bác với tôi.” (Tô Đông Pha, Tiền Xích Bích Phú, Phan Kế Bính dịch – trích từ tác phẩm Tô Đông Pha, chương 7: Đông Pha cư sĩ và thanh phong minh nguyệt, biên khảo của Nguyễn Hiến Lê)
(2) Đây là lý tưởng dấn thân nhập thế qua biểu tượng Bồ-tát Địa Tạng, với lời nguyện rộng: “Địa ngục chưa trống không, thề không thành Phật; chúng sinh độ hết mới chứng quả vị Bồ-đề.”
CHÁNH PHÁP Số 130, tháng 9.2022
NỘI DUNG SỐ NÀY:
THƯ TÒA SOẠN, trang 2
TIN TỨC PHẬT GIÁO THẾ GIỚI (Diệu Âm lược dịch), trang 3
NẮNG HẠ NHÂM DẦN - 2022 (thơ ĐNT Tín Nghĩa), trang 6
NGHIÊN CỨU THỨC THỨ TÁM, t.t. (HT. Thích Thắng Hoan dịch), trang 7
QUI ẨN VỚI HOA, MÙA HOA… (thơ Trần Hoàng Vy), trang 9
NHƯ HUYỄN TRONG TRUNG LUẬN (Nguyễn Thế Đăng), trang 10
TRONG CÕI VÔ CÙNG (Nguyên Siêu), trang 12
NGHE NHƯ (thơ Thy An), trang 13
ĐI HÁI PHÙ VÂN (Toại Khanh), trang 14
GIẢI THOÁT TRONG ĐẠO PHẬT (TN Hằng Như), trang 15
STORY OF UGGASENA (Daw Tin), trang 17
KẺ CHÍ HÙNG XUẤT SĨ (thơ điếu của TK Thích Thiện Duyên), trang 18
CHIẾN TRANH VÀ BẤT BẠO ĐỘNG, t.t. (HT. Thích Quảng Độ dịch), trang 19
HƠI THỞ, ĐƯỜNG DẪN ĐẾN CHÁNH NIỆM (Thích Nguyên Tạng), trang 22
ĐÔI DÒNG TÂM SỰ VUI (thơ Lam Nguyên), trang 24
ẢNH HƯỞNG ĐẠO PHẬT TRONG THƠ HÀN MẶC TỬ (Quách Tấn), trang 25
GẦN PHẬT VÀ XA PHẬT (thơ TM Ngô Tằng Giao), trang 27
NIỆM THÂN: NHỠ KHÔNG THẤY BẤT TỊNH (Nguyên Giác), trang 28
TÂM CHÁNH NIỆM – Phật Pháp Thứ Năm (Nhóm Áo Lam), trang 30
12 ĐOẠN THƠ ĐẠO MÙA THU (thơ Diệu Viên), trang 31
TIẾNG HÚ CỦA THIỀN SƯ KHÔNG LỘ (Huỳnh Kim Quang), trang 32
CHỈ TIN MỘT NGƯỜI (Quảng Tánh), trang 34
NGHE, LẮNG NGHE VÀ KHÔNG NGHE (TK Vĩnh Hữu), trang 39
PHẬT GIÁO VÀ MÔI TRƯỜNG (Đồng Thiện), trang 40
MỘT BIẾN KINH (thơ Đồng Thiện), trang 41
LOẠI BỎ BỆNH LAO TRONG ĐỜI MÌNH (Bs. Nguyễn Ý Đức), trang 42
PHÁP LẠC THẤT (Huệ Trân), trang 44
VẼ (thơ Vỹ Tuấn), trang 47
SU SU XÀO CHAY (Hồng Hương), trang 48
TRUYỆN CỰC NGẮN (Steven N), trang 49
DÌU DỊU TRĂNG THU (Tịnh Bình), trang 51
CHIẾC ÁO KỲ DIỆU (TN Như Thủy), trang 52
CON MUỖI (thơ Hồ Thanh Nhã) trang 53
CHÙA BÁT NHÃ TRANG NGHIÊM TỔ CHỨC ĐẠI LỄ VU LAN 2022 (Thanh Huy), trang 54
THIỀN CỦA PETER COYOTE (Tiểu Lục Thần Phong dịch), trang 56
ƯNG VÔ SỞ TRỤ NHI SANH KỲ TÂM (thơ Hoàng Thục Uyên), trang 60
NGÕ THOÁT – chương 14, t.t. (truyện dài Vĩnh Hảo), trang 61
THỌ TRÌ BA GIỚI (Truyện cổ Phật giáo), trang 65
https://www.chanhphap.us/CHANH%20PHAP%20BO%20MOI/Muc%20luc%202022/CP%20so%20130%20(09.22).htm