Maya Angelou tên thật là Marguerite Ann Johnson, sinh ngày 4/4/1928 tại St. Louis, Missouri. Bà mất ngày 28/5/2014 tại Winston-Salem, North Carolina. Bà là nhà thơ, nhà văn, nhà sử học, giảng sư, nhà báo, nhà làm phim, ca sĩ, diễn viên, và là nhà hoạt động nhân quyền. Bà được mệnh danh là Nữ Thi Hào Da Đen của nước Mỹ, và được học giả Joanne M. Braxton gọi là người phụ nữ da đen viết tự truyện xuất sắc nhất của nước Mỹ.
Bà nổi tiếng với bộ tự truyện 6 cuốn. Quyển thứ nhất nổi tiếng nhất trên thế giới viết về 17 năm đầu đời của bà, I Know Why The Caged Bird Sings (1969), bà nói: “Đầu tiên người đời phải học cách chăm sóc chính mình để rồi có thể chăm sóc người khác. Đó là lý do làm cho “chim trong lồng hót”. Với tự truyện này bà được xem là một trong những phụ nữ Mỹ gốc Phi đầu tiên dám công khai bạch hóa đời riêng của mình. Maya Angelou được chọn làm “Người Phụ Nữ của Năm 76” (Woman of the Year) về Truyền Thông của tạp chí Ladies’ Home Journal. Giải Thưởng Matrix của Hội Women in Communications, Inc. vào năm 1983, Giải Thưởng Văn Chương North Carolina vào năm 1987, Giải Thưởng Candace 1990 của Cơ Quan Liên Minh Quốc Gia Phụ Nữ Da Đen (The National Coalition of Black Women).
Hai bài thơ của bà, bài On The Pulse of Morning được chính bà đọc trong lễ Tuyên Thệ Nhậm Chức của Tổng Thống Bill Clinton năm 1993. Bài thơ Still I Rise được ông Nelson Mandela đọc tại lễ nhậm chức Tổng Thống Nam Phi của ông năm 1994. Chủ đề nổi bật trong các tác phẩm của bà nói về sự gian khổ bất công, tệ nạn phân biệt chủng tộc, đồng thời toát lên niềm hy vọng, tính quả cảm, kiên trì, tự tin, nhờ đó mà người ta vượt qua nghịch cảnh để vươn lên, chiến thắng cái ác, nhìn nhau bằng tình thương và tha thứ. Tất nhiên Maya Angelou cũng có những bài thơ viết về tình yêu, những mối tình nở ra rực rỡ nhưng bị vùi dập trong mưa bão cuộc đời.
Thơ dịch từ MAYA ANGELOU
NHỮNG GIỌT LỆ
Những giọt lệ
như những mảnh thủy tinh vỡ
của một tâm hồn rách rưới. khổ đau
hay tiếng khóc than
của khúc hát thiên nga
giã từ giấc mộng hư...
(Nguyễn Xuân Thiệp dịch)
THÁNG MƯỜI MUỘN
Từ từ
một cách cẩn thận
những chiếc lá mùa thu
rắc xuống
những âm thanh bé nhỏ của nỗi chết
Và bầu trời thì
no nê
với những hoàng hôn tím đỏ
những bình minh ửng hồng
bầu trời ấy
bị khuấy đục không ngừng
trong màu xám của những mạng nhện
rồi đổi sang màu đen
yên nghỉ
Chỉ những người yêu nhau
nhìn thấy mùa thu
một dấu hiệu tận cùng
như một báo hiệu sỗ sàng
cho những ai không hay biết
rằng đã tới lúc chấm dứt
cho một khởi đầu khác.
(Nguyễn Xuân Thiệp dịch)
CUỘC ĐỜI TÔI BỖNG HÓA XANH XAO
Mùa hè của tôi đã đi qua
Những ngày vàng nắng đã tắt
Những bình minh màu hồng
khi thức giấc bên anh
giờ đây đã chuyển qua màu xám
Và cuộc đời tôi bỗng hóa xanh xao
Những thảm cỏ xanh ngày xưa
giờ đầy sương giá
con chim màu đỏ đã bay. về phương nam
còn lại một mình
cuộc đời tôi bỗng hóa xanh xao
ai đó nói rằng
mùa đông rồi cũng sẽ qua
mùa xuân báo hiệu
rồi hạ hồng sẽ tới thôi
nhưng cho tới khi nào
thấy anh nằm trên cỏ mượt
cuộc đời tôi vẫn xanh xao
(Nguyễn Xuân Thiệp dịch)
VÀ TÔI VẪN ĐỨNG LÊN
Các người có thể viết đời tôi trong truyện sử bằng những lời cay đắng và những dối trá điêu ngoa,
Các người có thể giẫm tôi xuống đất đen, nhưng tôi vẫn sẽ đứng lên từ bụi đất...
Như mặt trăng mặt trời và thủy triều miên viễn,
Như hy vọng vút cao, tôi đứng lên...
Các người có thể giết tôi bằng sự thù ghét,
Nhưng tôi – như khí trời – vẫn sẽ đứng lên
Từ những túp lều của sự tủi hổ trong lịch sử – tôi đứng lên
Từ một quá khứ bắt rễ trong khổ đau – tôi đứng lên
Tôi là một mặt biển đen, dậy sóng và trải rộng mênh mông, tôi là thủy triều trào dâng
Mang cho đời những tặng phẩm do tổ tiên chúng tôi trao lại, tôi chính là giấc mơ
là hy vọng của những người nô lệ...
(Nguyễn Xuân Thiệp dịch một đoạn của bài ‘And Still I Rise’)
Nguồn: Phovanblog
TÔI HIỂU VÌ SAO CHIM TRONG LỒNG HÓT
Con chim tự do soãi trên lưng gió
Thả trôi mình lướt xuống cuối dòng
Nó nhúng cánh vào nắng hồng rực rỡ
Và nhận trời cao là thuộc riêng mình
Nhưng có con chim cuồng cẳng trong lồng
Không hình dung được mình ngoài then song
Cánh bị cắt ngắn, đôi chân bị cột
Còn sót tiếng ca trong cổ họng buồn
Tiếng ca chim lồng dội âm sợ hãi
Của điều không hiểu nhưng vẫn ước ao
Đồi ở xa xăm vọng nghe tiếng hát
Tiếng của chim lồng khao khát tự do
Con chim tự do nghĩ làn gió khác
Chú sâu béo tròn trên cỏ bình minh
Mùa gió đổi chiều hàng cây than thở
Gọi bầu trời cao là của riêng mình.
Đứng trên nấm mồ của những giấc mơ
Chiếc bóng chim lồng hét cơn mộng dữ
Cánh bị cắt ngắn, đôi chân bị cột
Còn sót tiếng ca trong cổ họng buồn
Tiếng ca chim lồng dội âm sợ hãi
Của điều không hiểu, nỗi lặng yên chờ
Đồi ở xa xăm vọng nghe tiếng hát
Tiếng của chim lồng khao khát tự do
(Trần Mộng Tú dịch)
Nguồn: http://www.damau.org
HỌ TRỞ VỀ NHÀ
Họ trở về nhà, kể cho vợ nghe
rằng chưa bao giờ trong đời sống,
họ gặp một phụ nữ như tôi,
Nhưng… họ đều trở về nhà.
Họ nói nhà tôi sạch sẽ vô cùng,
mỗi lời tôi nói đều mang ý nghĩa,
và tôi có sắc khí huyền bí,
Nhưng… Họ đều trở về nhà.
Tất cả đàn ông đều khen ngợi tôi
thích tôi cười, bờ mông, sự dí dỏm
họ ở lại một, hai, ba ngày.
Nhưng mà…
(Ngu Yên dịch)
*Nguồn: Văn Việt
NGƯỜI PHỤ NỮ PHI THƯỜNG
Những người phụ nữ đẹp thường hay tự hỏi
đâu là bí mật của tôi
tôi không dễ thương hay có ba vòng đo của người mẫu
nên khi tôi bắt đầu nói với họ
họ cứ nghĩ rằng tôi nói dối
tôi nói
đó chỉ là những điều trong tầm tay của tôi
vòng hông của tôi, bước chân đong đưa của tôi
cái bĩu môi của tôi
tôi là một người phụ nữ
phi thường
người phụ nữ phi thường đó
là tôi
đâu là bí mật của tôi
tôi không dễ thương hay có ba vòng đo của người mẫu
nên khi tôi bắt đầu nói với họ
họ cứ nghĩ rằng tôi nói dối
tôi nói
đó chỉ là những điều trong tầm tay của tôi
vòng hông của tôi, bước chân đong đưa của tôi
cái bĩu môi của tôi
tôi là một người phụ nữ
phi thường
người phụ nữ phi thường đó
là tôi
tôi bước vào một căn phòng
tỉnh bơ như không
và đến gần một chàng
những anh chàng hoặc vẫn đứng
hoặc khuỵu
Rồi họ cứ vây quanh tôi
như đàn ong thấy mật
tôi nói
ánh mắt tôi nồng nàn như lửa
và hàm răng tôi cười như tỏa nắng
sự đong đưa của vòng eo
niềm vui trong mỗi bước chân tôi
làm họ nghiêng ngả
tôi là một người phụ nữ
phi thường
người phụ nữ phi thường đó
là tôi
những người đàn ông ấy đã tự hỏi mình
họ tìm thấy gì ở tôi.
họ cố gắng rất nhiều nhưng không sao biết được
những bí ẩn của tôi
dù tôi cũng cố gắng chỉ cho họ
họ vẫn không thể thấy
tôi nói
nó ở trong cái ưỡn lưng tinh nghịch của tôi
mặt trời trong nụ cười tôi
sự bềnh bồng của hai bầu ngực
vẻ dịu dàng trong phong thái
của tôi
tôi là một người phụ nữ
phi thường
người phụ nữ phi thường đó
là tôi
tỉnh bơ như không
và đến gần một chàng
những anh chàng hoặc vẫn đứng
hoặc khuỵu
Rồi họ cứ vây quanh tôi
như đàn ong thấy mật
tôi nói
ánh mắt tôi nồng nàn như lửa
và hàm răng tôi cười như tỏa nắng
sự đong đưa của vòng eo
niềm vui trong mỗi bước chân tôi
làm họ nghiêng ngả
tôi là một người phụ nữ
phi thường
người phụ nữ phi thường đó
là tôi
những người đàn ông ấy đã tự hỏi mình
họ tìm thấy gì ở tôi.
họ cố gắng rất nhiều nhưng không sao biết được
những bí ẩn của tôi
dù tôi cũng cố gắng chỉ cho họ
họ vẫn không thể thấy
tôi nói
nó ở trong cái ưỡn lưng tinh nghịch của tôi
mặt trời trong nụ cười tôi
sự bềnh bồng của hai bầu ngực
vẻ dịu dàng trong phong thái
của tôi
tôi là một người phụ nữ
phi thường
người phụ nữ phi thường đó
là tôi
bây giờ bạn hiểu
chỉ cần đầu của tôi tại sao không phải cúi
tôi không đong đưa hay nhún nhảy
hay cố nói thật lớn
khi bạn nhìn thấy tôi đi qua
nó làm bạn tự hào
tôi nói
mỗi một cái bén gót của tôi
hay lọn tóc loăn xoăn buông thả của tôi
lòng bàn tay ấm mồ hôi của tôi
nhu cầu tự chăm sóc của tôi
bởi vì tôi là một người phụ nữ
phi thường
người phụ nữ phi thường đó
là tôi
chỉ cần đầu của tôi tại sao không phải cúi
tôi không đong đưa hay nhún nhảy
hay cố nói thật lớn
khi bạn nhìn thấy tôi đi qua
nó làm bạn tự hào
tôi nói
mỗi một cái bén gót của tôi
hay lọn tóc loăn xoăn buông thả của tôi
lòng bàn tay ấm mồ hôi của tôi
nhu cầu tự chăm sóc của tôi
bởi vì tôi là một người phụ nữ
phi thường
người phụ nữ phi thường đó
là tôi
(Lê Vĩnh Tài dịch)
Nguồn: https://dotchuoinon.com
Gửi ý kiến của bạn