Tiễn đưa Phan Quốc Sơn. Từ trái: Nguyên Khai, Phạm Quốc Bảo, Huỳnh Hữu Ủy, Văn Mộch và phu nhân, Phan Huy Đạt.
.
Từ Biệt Nhà Nghiên Cứu Mỹ Thuật Phan Quốc Sơn
.
ANAHEIM (VB) --- Tang lễ của nhà nghiên cứu gốm sứ và sưu tập mỹ thuật Phan Quốc Sơn (1950-2021) đã thực hiện hôm Thứ Ba 1/6/2021 tại nhà quàn Melrose Abbey Mortuary, thị trấn Anaheim, California.
.
Nghi lễ kinh tụng do Hòa Thượng Thích Chơn Thành và chư tăng chùa Liên Hoa thực hiện cho học giả Phan Quốc Sơn, pháp danh Phổ Siêu, sinh ngày 5 tháng 7/1950 tại Việt Nam, từ trần ngày 18/5/2021 tại Orange County, California.
Hòa Thượng Thích Chơn Thành, chư tăng, và tang gia.
.
Nhiều người bạn trong làng báo, trong giới nghiên cứu nghệ thuật, và các bạn học chung với Phan Quốc Sơn thời ở Đà Lạt và Quốc Gia Hành Chánh đã tới tiễn đưa, chia buồn với bà quả phụ Monique Lâm và tang quyến.
.
Trong giới báo chí và hội họa tiễn chân học giả Phan Quốc Sơn tới nghi lễ cuối cùng có thấy nhà phê bình mỹ thuật Huỳnh Hữu Ủy, họa sĩ Nguyên Khai, luật sư Phan Huy Đạt, các nhà báo Phạm Quốc Bảo và Phan Tấn Hải. Đặc biệt họa sĩ Văn Mộch và phu nhân lái xe từ San Diego tới tiễn đưa nhà sưu tầm mỹ thuật Phan Quốc Sơn.
.
Nhà phê bình mỹ thuật Huỳnh Hữu Ủy hôm Thứ Ba kể rằng Phan Quốc Sơn có điểm đặc biệt là rất lành, biết tôn trọng dị kiến của bạn hữu, dù là trong những tranh cãi gay gắt nhất về chính trị Hoa Kỳ. Khi nghe bạn nói "Thôi," thì Phan Quốc Sơn ngưng mọi chuyện có thể gây bất hòa, mỉm cười lành như ông Bụt trong truyện cổ tích.
.
Cái say mê mỹ thuật cổ vật của Phan Quốc Sơn cũng thơ mộng khác người. Thí dụ, trong khi người đời thường nhìn các mảnh kim loại rỉ sét đơn giản như di tích nhiều ngàn năm trước của ông bà mình, Phan Quốc Sơn lại nêu nghi vấn rằng có phải đó là "Thanh Gươm Ngọc Của Hùng Vương" hay không. Đó chính là cái nhìn của một nhà thơ khi nghiên cứu về khảo cổ, không phải vặn vẹo để thị trường hóa các cổ vật (anh không kiếm sống bằng nghề bán đồ cổ), cũng không gây tiếng vang ồn ào trong học giới (anh viết ít, và khi viết thì viết rất kỹ và rất thơ).
Tiễn đưa Phan Quốc Sơn. Từ trái: Phan Tấn Hải, Huỳnh Hữu Ủy, Nguyên Khai (ngồi), Phan Huy Đạt, Phạm Quốc Bảo.
Huỳnh Hữu Ủy (phải), Phan Tấn Hải (trái)
.
Điển hình nơi ấn bản Việt Báo Xuân 2015, trong bài nghiên cứu nhan đề "Trống Đồng và Bô Lão, Người Giữ Thần Thoại Việt" tác giả Phan Quốc Sơn đã viết với văn phong vừa uyên bác (khi trích dẫn cổ sử), vừa thơ mộng (kể lại huyền thoại trăm trứng như lời kêu gọi yêu thương nhau), nơi đây trích đoạn về thanh gươm vua Hùng như sau:
.
"Thanh Gươm Ngọc Của Hùng Vương?
Với một hiệu quả chừng mực nào đó, khai quật khảo cổ học là truy tìm trong các tầng đất văn hóa để vén tấm màn huyền thoại che lấp cốt lõi dấu vết thực của con người quá khứ. Cũng có nghĩa là giải ảo cho lịch sử.
.
Dỡ những trang đầu văn sử nước ta thời lịch sử còn ở trong bóng tối của đêm dài mông muội, ẩn hiện thấp thoáng là hình bóng huyền thoại: Sách Việt Sử Lược chép về ông Hoàng Đế cổ đại Trung Hoa cho rằng Giao Chỉ còn ở ngoài cõi Bách Việt xa xôi, không thể thống thuộc được, bèn phân giới hạn ở cõi tây nam, có 15 bộ lạc… Còn Sách Lĩnh Nam Chích Quái như thể lịch sử hóa thần thoại về gốc tích Hùng Vương: là cháu vua Xích Quỹ Quốc Kinh Dương Vương, là con của Lạc Long Quân và Âu Cơ, nở ra từ một trăm trứng.
.
Tại quê hương được xem là của các vua Hùng, trong thập niên 60 của thế kỷ trước các nhà khảo cổ Việt Nam đã tìm ra được di chỉ văn hóa Phùng Nguyên là tên một thôn tại xã Kinh Kệ, Phong Châu. Các di tích kiểu Phùng Nguyên phân bố tập trung trong khu vực ven sông Hồng, sông Thao, sông Đà, sông Đáy nằm giữa hai dãy núi Ba Vì và Tam Đảo. Đây là vùng mà các sách cũ gọi là đất Phong Châu hay Văn Lang. Người dân các làng xã ở đây còn giữ nhiều truyền thuyết thời Hùng Vương, tự nhận mình là con cháu các vua Hùng..."(ngưng trích)
Qua bờ bên kia.
.
Tiễn đưa học giả Phan Quốc Sơn, cũng là dịp để những người còn lại nhìn thấy ý nghĩa vô thường của cuộc đời: một thế hệ văn nghệ sĩ trưởng thành trước 1975 ở Miền Nam đang từ từ bước qua bờ kia.
.