Hôm nay,  

Franz Kafka, The Vulture (3)

16/07/200300:00:00(Xem: 5392)
Tôi sẽ chẳng bao giờ quên lần đầu đọc Kafka, trong một ấn bản hiện đại có tính nghề nghiệp, năm 1917. Những người biên tập - chẳng thể nói họ thiếu tài năng, dân nhà nghề mà, và bởi vì là dân nhà nghề, nên đã hiện đại, hậu hiện đại, tân hậu hiện đại hóa... tác phẩm của Kafka bằng cách - dâng tặng nó cho "cái gọi là" sự bãi bỏ chấm câu, chữ viết hoa, nhịp điệu câu văn; vô tư tái tạo ẩn dụ, lạm dụng từ kép, ấy là chưa kể những chức năng khác mà họ tự khoác cho họ, với một thiện ý làm sao cho tác phẩm của Kafka thích hợp với tuổi trẻ thời của họ, và có lẽ, của mọi thời. Trong cái mớ [tu từ] loảng soảng đó, một lời xin lỗi được ký bởi một tay Franz Kafka nào đó, nếu có, thì thật là quá vô nghĩa, nếu không nói, tầm phào, nhạt nhẽo, so với sự ngoan ngoãn dễ bảo của anh chàng độc giả trẻ tuổi là tôi ngày nào. Sau tất cả những năm tháng đó, tôi dám làm cái chuyện, là thú tội, đối với sự ngu si, vô cảm không thể tha thứ được về mặt văn học, của mình: Tôi đã nhìn thấy một mặc khải văn chương, vậy mà không nhận ra.
Mọi người đều biết, Kafka luôn cảm thấy mình là một đứa con tội lỗi, đối với ông già của mình. Theo cái kiểu của dân Do Thái đối với Thượng Ðế. Cái tông giáo Do Thái của ông - nó làm ông tách biệt ra khỏi phần nhân loại còn lại - đã tác động tới ông theo một đường hướng thật là đa đoan rắc rối. Ý thức về một cái chết đang thập thò ở ngoài cửa, đang rình rập ngay bên giường, cộng thêm căn bệnh lao lúc nào cũng đẩy ông lên đỉnh cao chót vót của "sự nóng bỏng của một nỗi chết lạnh lẽo không rời".... càng làm nhọn hoắt những mũi nhọn kể trên. Những nhận xét này, nói cho cùng, cũng chỉ là để thêm mắm thêm muối cho câu chuyện về một thiên tài Franz Kafka. Thực tại bảnh hơn thế nhiều, như Whistler nói: "Nghệ Thuật Xẩy Ra Như Thế Ðó" [Art Happens].

Hai tư tưởng - đúng hơn, hai ám ảnh - đã "cai trị" [rule] thế giới - hay là tác phẩm - của Kafka: tùy thuộc và vô cùng. Trong hầu như tất cả những giả tưởng của ông, có những đẳng cấp, những tôn ti trật tự [hierarchies] và chúng thì vô cùng. Karl Rossmann, nhân vật trong tiểu thuyết đầu tiên của ông, là một đứa con trai Ðức tìm con đường của nó, xuyên qua một đại lục không thể nào xuyên qua được; vào lúc chót, nó được chấp nhận vô nhà hát The Great Nature Theater of Oklahoma; cái nhà hát vô cùng tận [infinite theater] này thì cũng đông đúc chẳng thua gì thế giới, và là tiền thân [prefigure] của Thiên Ðàng. [Một chi tiết rất ư là riêng tư: ngay cả ở trong hình ảnh một thiên đàng như thế đó, con người cũng chẳng thể trở nên hạnh phúc, và đâu có dễ, được chấp nhận vào thiên đàng: còn khối những trì hoãn, những "trở ngại", ở dọc đường. Làng kế bên, nhưng đâu dễ gì, đến.


Nhân vật của cuốn tiểu thuyết thứ nhì của ông, Joseph K. bị "em" cho ăn "trái cuội" ["mặc khải" từ chữ "trái sầu" của Huy Cận], theo kiểu "em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé", "em" ở đây, là "vụ án". Một vụ án mà chẳng bao giờ Joseph K. được nói cho biết, bị can, tức là anh, phạm tội gì. Cũng chẳng bao giờ anh có được cái hân hạnh giáp mặt "người yêu", tức cái pháp đình vô hình kết án anh, và, không án iếc gì hết, đẩy anh tới máy chém. K, nhân vật của cuốn tiểu thuyết thứ ba, và cũng là cuốn cuối, là một trác địa viên [a surveyor], bị gọi tới một tòa lâu đài, mà chẳng bao giờ anh ta [được] vào, và anh ta chết không được nhìn nhận [recognized] bởi những nhà chức trách cai trị [tòa lâu đài]. Cái mô típ về một sự trì hoãn cho tới vô cùng như vậy đó, cũng là những luật lệ cai trị những câu chuyện ngắn của Kafka. Một trong những câu chuyện như thế, là về một thông điệp viên của hoàng gia chẳng bao giờ có thể tới, do cả lố người làm chậm trễ hành trình [trajectoire: đường biểu diễn, đường bay...] của thông điệp, của anh ta. Trong một chuyện khác, là một người, chết, không tới thăm được làng kế bên; một chuyện khác, hai người láng giềng tối lửa tắt đèn có nhau, vậy mà chẳng bao giờ có thể gặp nhau. Một trong những câu chuyện đáng ghi nhớ nhất, trong số những chuyện đó, là "Vạn Lý Trường Thành Trung Hoa" [The Great Wall of China, 1919], sự vô cùng ở trong đó có nhiều tầng, nhiều mặt: Ðể ngăn chặn sự tiến triển của những đoàn quân ở xa ơi là xa, một vị hoàng đế từ đời nảo đời nào về nơi chốn và thời gian, ra lệnh, rằng, những thế hệ này tiếp nối thế hệ khác, những con dân của ông, hãy miệt mải miệt mài, nghĩa là chẳng bao ngưng, cái việc xây cất một bức tường chẳng biết đâu là đầu đâu là cuối, chung quan cái đế quốc vô cùng tận của vị hoàng đế.
Một trong những "đức hạnh" - hiển nhiên, đừng bao giờ tra hỏi, hoặc nghi ngờ - của Kafka, là, sự phát minh, sáng chế (invention), hay bịa đặt ra thì cũng rứa, những tình huống không thể nào chịu nổi (intolerable situations). Chỉ cần vài hàng là đủ để minh chứng cái điều rõ như ban ngày đó. Thí dụ: "Con vật tóm lấy cây roi của chủ, và quất chủ để trở thành chủ, và không nhận ra là, ích chi đâu, chỉ là huyễn ảo, do cái nút thắt mới [có], ở trên cây roi, gây ra." Hay là: "Những con báo xâm nhập những ngôi đền và uống rượu vang trong những chiếc ly thánh; chuyện này xẩy ra bất thình lình, và sau cùng, đây là tiên tri, nghĩa là sẽ phãi xẩy ra như tế, và sẽ được đưa vào nghi thức tế lễ." Gọi quỉ, quỉ tới liền: Tính viện dẫn, gọi lên, cầu khấn (invocation) ở Kafka thì thật là đáng nể, so với tính chi ly về từng chi tiết (elaboration). Chỉ có một con người trơ ra (a single man) ở trong tác phẩm của ông: the homo domesticus,
Con người này, rất ư Ðức và cũng rất ư Do Thái, thèm muốn một nơi chốn, một ao nhà, bất kể "dù trong dù đục" như thế nào, một Trật Tự nào đó - ở trong vũ trụ, trong một bộ, trong nhà thương điên, hay trong nhà tù. Cái gọi là cốt truyện (plot), và không khí truyện (atmosphere) là cái chủ yếu, cái yếu tính, chứ không phải sự phát triển, nảy nở mãi ra của một ngụ ngôn, hay là chiều sâu tâm lý. Ðây là tính ưu việt cũa những câu chuyện ngắn của Kafka so với tiểu thuyết của ông; và một toàn tập những truyện ngắn của ông càng dễ chúng ta nhìn ra tầm vóc đồ sộ của một nhà văn khác thường như thế đó: Franz Kafka.
Jennifer Tran
[Mô phỏng bài viết cùng tên của J.L. Borges. Vulture: Chim kên kên. Tên một truyện ngắn của Kafka].

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
WASHINGTON - Kế hoạch “Medicare for All” của nghị sĩ Elizabeth Warren tranh cử TT đại diện của đảng DC được chờ đợi từ lâu, dự định sẽ làm tăng chi tiêu công $20,500 tỉ.
WASHINGTON - Số việc làm được tạo ra trong tháng 10 là 128,000, xác nhận tiềm năng phát triển kinh tế tai Hoa Kỳ đang là vững mạnh.
WASHINGTON - 38% cử tri tin cậy ông Trump làm TT, là “thấp ổn định” theo thăm dò ABC mới nhất.
Cựu Dân Biểu Beto O'Rourke của Texas tuyên bố rằng ông sẽ rời khỏi cuộc đua tổng thống, kết thúc một chiến dịch mà ông đã đấu tranh trong nhiều tháng để giành lại năng lượng của ứng cử viên Thượng viện 2018 nổi lên của mình trên một sân khấu quốc gia đầy cá tính lớn và các nhà vô địch tự do khác.
Đã 5 năm qua, chùa Diệu Pháp (ở đường Nơ Trang Long, phường 13, quận Bình Thạnh, Sài Gòn) đã nhiều lần gửi đơn cầu cứu chính quyền vì bị những ngưới bán chim, cá, rùa... phóng sinh gây mất vệ sinh và an ninh trật tự nơi đây và càng nhếch nhác, xô bồ vào mỗi dịp lễ lớn,
Kết quả kinh doanh năm nay của Công viên nước Đầm Sen thể hiện rõ rệt tính mùa vụ là đạt cao điểm vào quý II và giảm dần vào cuối năm
Hai nhà Facebookers đã bị tòa án CSVN kết án tù chỉ vì “những bài viết trên mạng chỉ trích chế độ,”
2 người mà công an Hà Tĩnh nói là có liên quan đến vụ 39 người chết trong thùng đông lạnh của xe tải tại Anh đã bị khởi tố
BIÊN HÒA, VN -- Cơ quan USAID của Mỹ đã viện trợ 183 triệu đô la để dọn dẹp ô nhiễm thuốc độc dioxin thời chiến tranh Việt Nam còn lại tại khu vực phi trường Biên Hòa
VIỆT NAM -- Du khách đến VN trong tháng 10 lên tới 1.6 triệu người là cao nhất từ trước tới nay tính theo tháng mà trong đó du khách TQ là nhiều nhất
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.