Trong những tháng vừa qua, nỗ lực đấu tranh đòi tự do tín ngưỡng của quý vị lãnh đạo các tôn giáo và đồng bào trong nước đã lên đến mức độ cao nhất từ trước đến nay. Điều này đã khiến Hà Nội phải tìm đủ mọi cách để đàn áp. Trước tiên là khống chế cụ Lê Quang Liêm của Phật giáo Hòa Hảo. Tiếp theo là huy động 600 công an bắt giữ linh mục Nguyễn Văn Lý, và sau cùng là cô lập chặt chẽ Hòa thượng Thích Quảng Độ để ngăn chặn kế hoạch của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất nghênh đón đại lão Hòa thượng Thích Huyền Quang về Sài Gòn chữa bệnh.
Lập tức ngay sau đó, cộng đồng người Việt tại hải ngoại đã đấu tranh mãnh liệt để vận động quốc tế áp lực buộc Cộng Sản Việt Nam phải chấm dứt những thủ đoạn đàn áp này. Áp lực mạnh mẽ của quốc tế cho thấy có những dấu hiệu Hà Nội phải nhượng bộ. Trong mấy ngày qua, Việt cộng cho cán bộ cao cấp tiếp xúc trực tiếp với linh mục Nguyễn Văn Lý để đề nghị ngài làm đơn xin khoan hồng, Cộng Sản sẽ trả tự do cho ngài, nhưng cha Lý phải ngưng chức "Chánh xứ" và về phục vụ tại tòa Tổng giám mục. Cha Lý đã thẳng thắn bác bỏ đề nghị này và đòi hỏi Việt cộng, hoặc phải đưa cha ra xử, hoặc phải trả tự do để ngài trở về nhận chức Chánh xứ An Truyền. Hiện cha Lý bị giam giữ tại phòng số 7, khu biệt giam C, lao Thừa Phủ, Huế. Sức khỏe của ngài rất suy yếu vì những ngày tuyệt thực trong thời gian qua. Thái độ cương quyết của linh mục Nguyễn Văn Lý làm Hà Nội vô cùng lúng túng, vì họ muốn giải quyết việc này trước khóa họp của Hội đồng Giám mục Việt Nam dự trù vào tháng 9 sắp tới.
Về phía Phật giáo, Việt cộng cho cán bộ đề nghị với Hòa thượng Thích Huyền Quang làm đơn xin để chúng đưa ngài về cư trú tại Quy Nhơn, nhưng Hòa thượng đã cương quyết cự tuyệt đề nghị này. Ngài đòi Hà Nội phải chấm dứt những thủ đoạn ngăn chặn, để Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất tự do nghênh đón ngài vào chữa bệnh tại Sài Gòn. Sau đó, Hà Nội còn cử Thượng tọa Thích Quảng Liên đến đề nghị với Hòa thượng Thích Huyền Quang chấp nhận "hòa giải, sát nhập 2 giáo hội Phật giáo lại với nhau". Hòa thượng Thích Huyền Quang đã ôn tồn nói với Thượng tọa Quảng Liên: "Tôi với thượng tọa không có gì bất đồng phải hòa giải cả. Sở dĩ có 2 giáo hội là do nhà nước cộng sản đẻ ra, nếu muốn sát nhập, thì họ phải cử lãnh đạo cao cấp mời ngài Hòa thượng Thích Quảng Độ đến đây và chính thức nói chuyện với chúng tôi". Chắc chắn là Việt cộng không bao giờ dám chấp nhận thách thức này, vì như thế là mặc nhiên công nhận Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất, điều mà chế độ từ bao nhiêu năm nay không bao giờ muốn.
Những người am hiểu tình hình Việt Nam nhận định rằng, Hà Nội muốn nhân dịp gọi là ngày "Quốc Khánh 2 tháng 9" của họ để thực hiện "chính sách khoan hồng" hầu tuyên truyền huênh hoang với thế giới. Nhưng thái độ kiên quyết của các vị lãnh đạo tôn giáo cho thấy, công cuộc đấu tranh này chỉ có một con đường lựa chọn "tự do tôn giáo hay là chết" như linh mục Nguyễn Văn Lý đã tuyên bố.