Thư Hương Viễn

"Quế hương bất viễn thư hương viễn; Thế vị vô như đạo vị trường." (tạm dịch Mùi hương quế không xa, mùi hương sách xa; Mùi đời không lâu như mùi đạo). Đó là lời Giáo sư Trần văn Quế, một nhân sĩ cao cấp của Cao Đài thường hay ngâm nga cho sinh viên Sư phạm nghe. Gần đây người viết bài này được một người bạn cùng lớp, cùng trường cách đây hơn nửa thế kỷ tặng cho một quyển sách. Đó là quyển "Lớn Lên Với Đất Nước", tác giả là Vy Thanh. Vy Thanh chỉ là bút hiệu. Cầm cuốn sách, nhìn bề ngoài, nhớ lại con người của tác giả hồi nhỏ như. Nhớ Anh Th. hồi còn nhỏ là một bạn lớn hơi tuổi so với anh em trong lớp. Tánh tình kỹ lưỡng, vẽ hình vạn vật học, tô màu còn đẹp hơn sách. Viết chữ nhỏ rứt như khắc. Làm nghị luận luân lý và văn chương bài nào cũng đầy dẫn dụ ca dao, tục ngữ, điển tích, từ chương văn học sử. Giáo sư Thăng, nói tiếng Pháp nhanh hơn Tây, giỏi văn phạm, dùng thì Subjonctif điêu luyện -- như  Gs Trần văn Hai mà nữ sinh Gia Long, sinh viên Văn Khoa và Đại học Sư phạm Saigon đều "nể" --  thường khen "bien documentée". <"xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Và sau khi đi Mỹ học về, Anh gắn bó với Đại Học Cần Thơ, châm chút  như  nội tướng lo cho gia đình, trong chức vụ Tổng Thơ ký. Dân biểu, nghị sĩ, bộ trưởng, tướng lãnh gốc Miền Tây  thấy vậy thương tình, hết lòng "chạy chọt" ngân sách để phát triển cũng như anh chị em đồng viện ở Miền Trung thương GS Cao văn Luận lo cho đại học Huế. Ở đời thường là vậy, chung mà không riêng là vô hồn, thiếu động lực; riêng mà không chung là cá nhân, ích kỷ.

Nên người viết bài này không dám đọc tác phẩm đầu tiên của Anh bạn Vy Thanh --  kiểu" ngấu nghiến" (devorer) như đọc báo, mà dành hai cuối tuần "thưởng thức" (savourer). Nhiều chương, nhiều khúc, nhiều đoạn đọc đi đọc lại hai ba lần, tham khảo phần tra cứu phía sau sách để suy gẫm như chuyện của mình, của bao người bạn cùng thế hệ.

Nói chung,  "Lớn Lên Với Đất Nước" là một biên khảo “ghi lại những sự kiện thật - những sự thật chưa bao giờ  được tiết lộ" xảy ra từ ngày đầu của cuộc kháng chiến chóng Pháp ở Miền Tây <"xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" />Nambộ cho đến ngày Miền Nambị đẫm máu dưới tay CS". Về hình thức thì:

Một,  "Lớn Lên Với Đất Nước" là một tác phẩm do một nhà giáo đại học mẫn cán viết. Sách dày 753 trang mà phần tài liệu tra cứu lên đến 352 trang, tương đương với phần sáng tác. Nhưng không mang hình thức kinh điển, bác học khô khan..  Đó là một bức tranh sống động, một tường thuật bằng lời đặc biệt Nam bộ của thời kỳ "nóp với giáo mang ngang vai nhưng thân trai nào kém oai hùng" của cả một thế hệ thanh niên Miền Nam lên đường đánh Tây, giành độc lập cho đất nước. Đó cũng là bức tranh đen tối mô tả lại cách CS gài dân Miền Namlọt vô tròng, chỉ một ít số người thoát được. Sau này một số trí thức Miền Nam vì  học Pháp không ưa Mỹ cũng bị CS gài vào Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam để sau khi tóm thâu được cả nước, CS Hà nội bóp mũi chết không một chút thương tiếc, không một chút nghĩa tình.

Hai, "Lớn Lên Với Đất Nước" là một bảng liệt kê chữ và từ ngữ cũng như cách dùng, cách nói, và các làm câu đặc biệt của dân Nam Việt, của văn minh Miệt Vườn. Nhiều chữ bình dân đặc sệt Miền Tây, như  "mò tôm", "thằng chổng", " bưng biền", "cản lục bình", "bị vét ót". Phần phụ bản tham khảo có nhiều tài liệu ít ai có như danh sách những dân biểu đầu tiên trên danh nghĩa là dân biểu của Nam Bộ ra Hà Nội họp nhưng thực chất là "đại biểu" của Đảng CS khu Nam bộ, như Ung văn Khiêm chẳng hạn. Như văn kiện đầu tiên CS Hà Nội hủy bỏ tỉnh Rạch Giá để hạ thể, làm liệt Miền Nam, bớt ủy viên trung ương. Không khác gì sau 1975, Trường Chinh, Lê Duẩn, Lê Đức Thọ mạnh tay bóp chết Mặt Trận Giải phóng Miền Nam đa số là dân trí thức Miền Nam đã tiếp tục lầm lạc CS. "Cào bằng" Miền Nam cho bằng Miền Bác Xã hội chủ nghĩa, bỏ tù chúng nó rụt xương, nhà chúng nó ta ở, vợ chúng nó ta lấy.

Ba, "Lớn Lên Với Đất Nước" là một bản đồ sống động về địa lý, một bức tranh thực tế của đồng quê Nam Việt, phong phu hơn trong các tác phẩm mô tả Miền Nam  của Sơn Nam viết thời Việt Nam Cộng Hòa. (Sơn Namcũng là một cựu học sinh trường College Cantho sau này gọi là Trung Học Phan thanh Giản. Ông là nhà văn còn được viết sau khi CS chiếm được Miền Nam). Có tên hầu hết các địa danh nghe rất mộc mạc của thời Nam Tiến sau cùng của dân tộc Việt đầy gian nguy,  xuống sông sấu cắn lên bờ cọp ăn. Như Đầu Sấu, Cái Răng,  Cái Tắc, Rạch Gòi, Cầu Nhiếm, Kinh Một Ngàn, Ông Kho, Ngang Dừa, Xẻo Rô, U Minh. Ghe tam bản, xuống chèo, xuống bơi len lỏi trong hệ thống kinh rạch chằng chịt của Miền Namđể tiếp tế, di chuyển và giao liên. Nhưng chiếc ghe lớn nhứt là ghe chài thì là ghe của CS. Nhiều câu hát đối trên sông nước, cầu hò câu dè rào rạt tình nghĩa quê hương, đâm đà màu sắc xứ sở, và tình tự người dân và niềm tin vào tiền đồ của Tổ Quốc. Tất cả đượm màu sắc, hơi hướng của máu nước mát mồ hôi của người dân Miền Nam thời Việt Minh trong phong trào toàn dân đứng lên giành độc lập bị CS lợi dụng và "hốt ổ".

Bốn, "Lớn Lên Với Đất Nước" với phần tham khảo phong phú và xác thực đến mức cao nhứt . Rất phong phú, xếp đạt khoa học, công phu, đánh số  rất dễ tìm. Có bản sao, phóng ảnh các văn kiện, lấy từ văn khố Việt Nam Cộng Hòa, Pháp, Mỹ, và những ghi chép những điều mắt thấy tai nghe của tác giả. Có lẽ tác giả giữ kín một vài nguồn tin cung cấp vì có một số tài liệu hoàn toàn trong vòng bảo mật của CS Hà Nội. Chữ đạc sệt Nam Việt có cắt nghĩa, có  nguồn gốc. Rất quí  hiếm và rất cần thiết cho sinh viên, chuyên viên và những nhà nghiên cứu muốn nghiên cứu về ngôn ngữ, phong tục, và lịch sử  cận đại Việt Nam, qua biến cố Việt Minh ở các tỉnh vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long.

Năm, "Lớn Lên Với Đất Nước" với một văn phong đặc sệt Namkỳ, như nhà báo Trần Khải phân tích trên Việt Báo. Chất Namkỳ đó vừa bình dân, vừa dễ hiểu vì như người của nó, ruột để ngoài da, hề hà vui sống với nhau. Nhưng điêu luyện nhờ tác giả kết họp hài hòa với văn phạm tự loại và cú pháp Pháp, Anh. Cấu trúc câu ngắn gọn, nhiều khi dùng câu gãy, cầu què không chủ từ, không động từ ợ để gây chú ý. Dấu chấm, phết, ngoặc đơn, kép, gạch dùng kỹ như van phạm Mỹ. Kết họp nhuần nhuyễn cách viết văn vừa kinh điển vừa bình dân.

Nhưng nguyên tắc trội yếu vẫn là giản di, rõ ràng, khúc triết, mạch lạc nhờ quan niệm kỹ nên trình bày thông (concoit bien, s'énonce clairement). Liên kết khéo léo thể loại mô tả thực nghiệm, trần thuật theo thời gian và nghị luận đối chiếu, kèm một chút khôi hài nhẹ nhàng, nụ cười hề hà của người Nam.  Một thứ văn phong của người  Miền Nam, người Việt Quốc gia chịu ảnh hưởng Pháp và Mỹ. Như phương ngôn "văn là người", tác giả là lớp người chót học tiếng Pháp như chuyển ngữ và được Mỹ cho đi học lớp người đầu về khoa giáo dục và sư phạm và làm việc cho đại học Việt Nam Cộng hòa.

Tóm lại, "Lớn Lên Với Đất Nước" là một biên khảo " ghi lại những sự kiện thật - những sự thật chưa bao giờ  được tiết lộ" xảy ra từ ngày đầu của cuộc kháng chiến chóng Pháp ở Miền Tây Nam bộ cho đến ngày Miền Nam bị đẫm máu dưới tay CS". Về hình thức đáng được coi là một cuốn sách quí nhơ viết, soạn công phu, khoa học, và in ấn đẹp.Và nội dung như sẽ thấy trong phân tích ở bài sau có thể nói là một quyển sách có giá trị, đáng để đời. Thư hương viễn.   

• Canada: Bom Nổ Ở Nhà Hàng, ít Nhất 15 Người Bị Thương
• Nông Dân Bi Đát Vì Mưa
• Biện Lý Baltimore: Không Ai Trên Luật Pháp; Baltimore: Khởi Tố 6 Cảnh Sát Về Cái Chết Của Freddie Gray
• Csvn Hội Nghị 3 Ngày Để Đối Phó Với Tây Nguyên