Chính quyền Bush có thể đang bối rối về tình hình Iraq nhưng trên phạm vi “thiên hạ đại thế” vẫn lặng lẽ thực hiện từng bước chiến lược. Hai thương ước tự do mậu dịch vừa phê chuẩn tuần qua với Singapore và Chile... cho thấy điều đó, nếu chúng ta muốn thấy....
Trong tám năm cầm quyền, Tổng thống Bill Clinton đã không vận động nổi Quốc hội cho mình rộng quyền đàm phán về ngoại thương (gọi tắt là “fast track”). Năm 2002, Tổng thống George W. Bush lại đạt thành tích đó với đạo luật về fast track được cải danh thành “Trade Promotion Authority”). Từ đấy chính quyền của ông đã kín đáo đàm phán với một số quốc gia để ký kết các thương ước song phương về tự do mậu dịch (Free Trade Agreement). Tuần qua, Thượng viện Mỹ đã phê chuẩn hai thương ước với tỷ lệ ủng hộ rất cao là 66 phiếu thuận do chính quyền ký kết với Chile và Singapore.
Chúng ta cần chú ý đến hai văn kiện này vì liên hệ đến nhiều vấn đề chiến lược ngoài phạm vi kinh tế và thuộc lãnh vực chiến lược.
Thế giới đang nói đến trào lưu hội nhập kinh tế, với tổ chức Mậu dịch Thế giới WTO, với vòng đàm phán Doha sẽ phải khai thông giữa các nước để đẩy mạnh hợp tác về ngoại thương. Giữa trào lưu đó, người ta nghĩ đến thỏa ước Tự do Mậu dịch Bắc Mỹ (NAFTA) hoặc đến kế hoạch tự do mậu dịch toàn cõi Đông Á của Hiệp hội ASEAN (AFTA). Thực ra, tổ chức ASEAN đang bị phân hóa và mất dần chức năng của một diễn đàn hợp tác cấp vùng mà còn bị Trung Quốc đánh tỉa bằng từng thỏa ước song phương với các hội viên. Nỗ lực đó chưa đi đến đâu thì Hoa Kỳ đã ký kết thương ước với Singapore, quốc gia nhỏ bé mà có khối lượng mậu dịch đáng kể nhất khu vực, với ngoại thương lên tới ba phần tư của tổng sản lượng. Tại Bắc Mỹ, thỏa ước NAFTA giữa Mỹ, Canada và Mexico chưa mở rộng thì Âu châu đã nghĩ đến việc phát triển hợp tác với khối Mercosur, gồm Argentina, Brazil, Paraguay và Uruguay nhằm chặn đà bành trướng của Hoa Kỳ trong vùng Trung Nam Mỹ. Việc Mỹ ký kết thương ước với Chile, một đối tác vòng ngoài của Mercosur và là quốc gia có nền kinh tế vững chãi nhất khu vực, cho thấy Hoa Kỳ có thêm chân đứng tại đây và mặc nhiên hóa giải khả năng chống đối của Venezuela hay Brazil lẫn tiềm năng xâm nhập của Liên hiệp Âu châu trong sân sau của mình. Hoa Kỳ đang dùng mậu dịch như một võ khí mới để tranh thủ đồng minh trên bình diện toàn cầu.
Tại Á châu, Singapore chỉ là “quốc gia hải cảng” rất nhỏ nhưng có thế lực rất lớn về ngoại thương. Singapore còn có vị trí chiến lược về địa dư vì nằm tại eo biển Malacca trên đường thông thương Đông với Tây Á và Nam với Bắc Á. Khi Hoa Kỳ gặp khó khăn với các căn cứ quân sự tại Phi Luật Tân (quân cảng Subic Bay và căn cứ không quân Clark Airfield) thì hải cảng Singapore là nơi ghé bến của các chiến hạm Mỹ tại Đông Á. Singapore là quốc gia có thỏa ước tự do mậu dịch trong khuôn khổ ASEAN và đã hoặc đang thương thảo về mậu dịch với hàng loạt quốc gia khác như Úc, Canada, Nhật, Chile, New Zealand, Nam Hàn và Mexico. Singapore còn là đầu cầu của hệ thống đầu tư vào Hoa Lục, với khả năng thay thế Hong Kong để trở thành một trung tâm tài chánh quốc tế. Nhờ thương ước vừa ký kết với xứ này, các doanh nghiệp Mỹ có thêm đầu cầu phát triển kinh doanh tại Singapore lẫn các đối tác nói trên của Singapore vào các thị trường khác. Quyền lợi của Mỹ được củng cố về cả kinh tế lẫn chiến lược an ninh và qua đó cũng giảm thiểu được ảnh hưởng khuynh đảo của Trung Quốc xuống Đông Nam Á. Ngược lại, vì có két bạc của Mỹ trên lãnh thổ, Singapore cũng được Mỹ quan tâm bảo vệ chặt chẽ hơn.
So với Singapore, Chile không có cùng sức nặng kinh tế tài chánh hay tổ chức kinh doanh nhưng vẫn là con ngựa chiến đáng kể nhất trong toàn lục địa Mỹ châu La tinh, giúp Mỹ tiến vào đó bằng cửa sau. Cả Âu châu và Hoa Kỳ đều muốn phát triển thế lực trong lục địa này và Liên hiệp Âu châu (EU) đang ráo riết vận động ký kết thương ước với khối Mercosur trong khi Mỹ muốn mở rộng NAFTA thành FTAA, Free Trade Area of the Americas, một thỏa ước mậu dịch cho toàn vùng Tây bán cầu gồm hai lục địa Nam Bắc Mỹ. Với thương ước mới được Thượng viện Mỹ phê chuẩn hôm 31 vừa rồi, Hoa Kỳ có chân đứng mạnh hơn trong toàn vùng và các quốc gia chống Mỹ như Venezuela hay kỵ Mỹ như Brazil (không nói đến Cuba già nua kiệt quệ) đều mất thế bắt chẹt và các nước đồng minh của Mỹ như Peru, Ecuador hay Colombia đều sẽ được viện trợ nhiều hơn, được giúp ích nhiều hơn. Âu châu và đặc biệt là Pháp coi như hỏng cẳng và doanh nghiệp Mỹ đầu tư vào Nam Mỹ sẽ có ngày cạnh tranh với doanh nghiệp Âu châu ngay trên lãnh thổ Âu châu.
Chúng ta cần kiểm lại tình hình đó để thấy là trong thời gian vừa qua, Hoa Kỳ có chú trọng đến võ khí mậu dịch và dùng chuyện buôn bán làm đòn bẩy để tăng cường quyền lợi lẫn ảnh hưởng trên những vùng “nhạy cảm” nhất: tại Đông Á trên vùng yết hầu giữa Đông Bắc và Đông Nam Á là Nam Dương quần đảo, tại Nam Mỹ trên vùng chiến lược của Mỹ châu La tinh và các quần đảo trong biển Caribbean Sea. Thành thử trong khi một số lãnh tụ Dân chủ đề cao chánh sách bảo hộ mậu dịch hoặc chống toàn cầu hóa thì chính quyền Bush lại đẩy mạnh nỗ lực hợp tác toàn cầu và dùng lợi khí ngoại thương như võ khí. Việc Thượng viện Mỹ biểu quyết phê chuẩn hai hiệp định vừa qua với tỷ lệ đa số đến 66% của các nghị sĩ cho thấy ông Bush có được giới lập pháp hỗ trợ để còn tiếp tục khai thác lợi thế này trong tương lai.
Điều đó hiển nhiên là phải làm lãnh đạo Hà Nội suy nghĩ để tránh lỗi lầm dơ dáng là từ chối ký kết Hiệp định Thương mại với Mỹ rồi ngày nay mới thấy rằng hiệp định này có lợi. Một lỗi lầm xuẩn ngốc gần đây hơn là bênh vực chế độ Saddam Hussein tại Iraq và ròn rã chửi Mỹ khi cuộc chiến Iraq bùng nổ chắc đã được kiểm thảo: Hà Nội nay lỏn lẻn xin Mỹ cho mình bán gạo và trà vào Iraq, cho chính quyền lâm thời do Hoa Kỳ lập ra.
Trong tám năm cầm quyền, Tổng thống Bill Clinton đã không vận động nổi Quốc hội cho mình rộng quyền đàm phán về ngoại thương (gọi tắt là “fast track”). Năm 2002, Tổng thống George W. Bush lại đạt thành tích đó với đạo luật về fast track được cải danh thành “Trade Promotion Authority”). Từ đấy chính quyền của ông đã kín đáo đàm phán với một số quốc gia để ký kết các thương ước song phương về tự do mậu dịch (Free Trade Agreement). Tuần qua, Thượng viện Mỹ đã phê chuẩn hai thương ước với tỷ lệ ủng hộ rất cao là 66 phiếu thuận do chính quyền ký kết với Chile và Singapore.
Chúng ta cần chú ý đến hai văn kiện này vì liên hệ đến nhiều vấn đề chiến lược ngoài phạm vi kinh tế và thuộc lãnh vực chiến lược.
Thế giới đang nói đến trào lưu hội nhập kinh tế, với tổ chức Mậu dịch Thế giới WTO, với vòng đàm phán Doha sẽ phải khai thông giữa các nước để đẩy mạnh hợp tác về ngoại thương. Giữa trào lưu đó, người ta nghĩ đến thỏa ước Tự do Mậu dịch Bắc Mỹ (NAFTA) hoặc đến kế hoạch tự do mậu dịch toàn cõi Đông Á của Hiệp hội ASEAN (AFTA). Thực ra, tổ chức ASEAN đang bị phân hóa và mất dần chức năng của một diễn đàn hợp tác cấp vùng mà còn bị Trung Quốc đánh tỉa bằng từng thỏa ước song phương với các hội viên. Nỗ lực đó chưa đi đến đâu thì Hoa Kỳ đã ký kết thương ước với Singapore, quốc gia nhỏ bé mà có khối lượng mậu dịch đáng kể nhất khu vực, với ngoại thương lên tới ba phần tư của tổng sản lượng. Tại Bắc Mỹ, thỏa ước NAFTA giữa Mỹ, Canada và Mexico chưa mở rộng thì Âu châu đã nghĩ đến việc phát triển hợp tác với khối Mercosur, gồm Argentina, Brazil, Paraguay và Uruguay nhằm chặn đà bành trướng của Hoa Kỳ trong vùng Trung Nam Mỹ. Việc Mỹ ký kết thương ước với Chile, một đối tác vòng ngoài của Mercosur và là quốc gia có nền kinh tế vững chãi nhất khu vực, cho thấy Hoa Kỳ có thêm chân đứng tại đây và mặc nhiên hóa giải khả năng chống đối của Venezuela hay Brazil lẫn tiềm năng xâm nhập của Liên hiệp Âu châu trong sân sau của mình. Hoa Kỳ đang dùng mậu dịch như một võ khí mới để tranh thủ đồng minh trên bình diện toàn cầu.
Tại Á châu, Singapore chỉ là “quốc gia hải cảng” rất nhỏ nhưng có thế lực rất lớn về ngoại thương. Singapore còn có vị trí chiến lược về địa dư vì nằm tại eo biển Malacca trên đường thông thương Đông với Tây Á và Nam với Bắc Á. Khi Hoa Kỳ gặp khó khăn với các căn cứ quân sự tại Phi Luật Tân (quân cảng Subic Bay và căn cứ không quân Clark Airfield) thì hải cảng Singapore là nơi ghé bến của các chiến hạm Mỹ tại Đông Á. Singapore là quốc gia có thỏa ước tự do mậu dịch trong khuôn khổ ASEAN và đã hoặc đang thương thảo về mậu dịch với hàng loạt quốc gia khác như Úc, Canada, Nhật, Chile, New Zealand, Nam Hàn và Mexico. Singapore còn là đầu cầu của hệ thống đầu tư vào Hoa Lục, với khả năng thay thế Hong Kong để trở thành một trung tâm tài chánh quốc tế. Nhờ thương ước vừa ký kết với xứ này, các doanh nghiệp Mỹ có thêm đầu cầu phát triển kinh doanh tại Singapore lẫn các đối tác nói trên của Singapore vào các thị trường khác. Quyền lợi của Mỹ được củng cố về cả kinh tế lẫn chiến lược an ninh và qua đó cũng giảm thiểu được ảnh hưởng khuynh đảo của Trung Quốc xuống Đông Nam Á. Ngược lại, vì có két bạc của Mỹ trên lãnh thổ, Singapore cũng được Mỹ quan tâm bảo vệ chặt chẽ hơn.
So với Singapore, Chile không có cùng sức nặng kinh tế tài chánh hay tổ chức kinh doanh nhưng vẫn là con ngựa chiến đáng kể nhất trong toàn lục địa Mỹ châu La tinh, giúp Mỹ tiến vào đó bằng cửa sau. Cả Âu châu và Hoa Kỳ đều muốn phát triển thế lực trong lục địa này và Liên hiệp Âu châu (EU) đang ráo riết vận động ký kết thương ước với khối Mercosur trong khi Mỹ muốn mở rộng NAFTA thành FTAA, Free Trade Area of the Americas, một thỏa ước mậu dịch cho toàn vùng Tây bán cầu gồm hai lục địa Nam Bắc Mỹ. Với thương ước mới được Thượng viện Mỹ phê chuẩn hôm 31 vừa rồi, Hoa Kỳ có chân đứng mạnh hơn trong toàn vùng và các quốc gia chống Mỹ như Venezuela hay kỵ Mỹ như Brazil (không nói đến Cuba già nua kiệt quệ) đều mất thế bắt chẹt và các nước đồng minh của Mỹ như Peru, Ecuador hay Colombia đều sẽ được viện trợ nhiều hơn, được giúp ích nhiều hơn. Âu châu và đặc biệt là Pháp coi như hỏng cẳng và doanh nghiệp Mỹ đầu tư vào Nam Mỹ sẽ có ngày cạnh tranh với doanh nghiệp Âu châu ngay trên lãnh thổ Âu châu.
Chúng ta cần kiểm lại tình hình đó để thấy là trong thời gian vừa qua, Hoa Kỳ có chú trọng đến võ khí mậu dịch và dùng chuyện buôn bán làm đòn bẩy để tăng cường quyền lợi lẫn ảnh hưởng trên những vùng “nhạy cảm” nhất: tại Đông Á trên vùng yết hầu giữa Đông Bắc và Đông Nam Á là Nam Dương quần đảo, tại Nam Mỹ trên vùng chiến lược của Mỹ châu La tinh và các quần đảo trong biển Caribbean Sea. Thành thử trong khi một số lãnh tụ Dân chủ đề cao chánh sách bảo hộ mậu dịch hoặc chống toàn cầu hóa thì chính quyền Bush lại đẩy mạnh nỗ lực hợp tác toàn cầu và dùng lợi khí ngoại thương như võ khí. Việc Thượng viện Mỹ biểu quyết phê chuẩn hai hiệp định vừa qua với tỷ lệ đa số đến 66% của các nghị sĩ cho thấy ông Bush có được giới lập pháp hỗ trợ để còn tiếp tục khai thác lợi thế này trong tương lai.
Điều đó hiển nhiên là phải làm lãnh đạo Hà Nội suy nghĩ để tránh lỗi lầm dơ dáng là từ chối ký kết Hiệp định Thương mại với Mỹ rồi ngày nay mới thấy rằng hiệp định này có lợi. Một lỗi lầm xuẩn ngốc gần đây hơn là bênh vực chế độ Saddam Hussein tại Iraq và ròn rã chửi Mỹ khi cuộc chiến Iraq bùng nổ chắc đã được kiểm thảo: Hà Nội nay lỏn lẻn xin Mỹ cho mình bán gạo và trà vào Iraq, cho chính quyền lâm thời do Hoa Kỳ lập ra.
Gửi ý kiến của bạn
