Quan hệ giữa hai người phối ngẫu cũ là một mối quan hệ phức tạp. Sau khi chia tay, đa số những cặp phối ngẫu cũ/ex - spouses sẽ không tránh khỏi cảm giác căng thẳng hay bối rối, không biết phải đối xử với nhau như thế nào.
Theo nghiên cứu của một số nhà tâm lý học, quan hệ giữa hai người phối ngẫu cũ thường rơi vào một trong năm loại quan hệ sau đây.
1 - Dissolved duo/Những đôi "keo rã hồ tan", rất ít khi hay hoàn toàn không còn gặp nhau nữa
Gần phân nữa những cặp phối ngẫu cũ có loại quan hệ này. Sau khi ly dị, mọi vấn đề đã được giải quyết, họ không còn gặp gỡ hay liên lạc với nhau nữa. Những đôi có loại quan hệ này thường là những cặp không vướng bận con cái, hoặc nếu có con thì người cha/mẹ không nuôi dưỡng con (noncustodial parent) rất ít khi thăm con, có thể vì ở xa hay những lý do khác. Ly dị đã phá bỏ đi gần như triệt để mối quan hệ giữa hai người từng là vợ chồng, và cũng làm giảm đi mức độ gần gũi thương yêu giữa người cha/mẹ không nuôi dưỡng con và con cái của họ.
Phần lớn những người có loại quan hệ "dissolved duo" đều xây dựng lại gia đình mới sau khi ly dị. Vợ/chồng của những người có mối quan hệ "dissolved duo" với người phối ngẫu cũ ít gặp các vấn đề khó khăn thường xảy ra cho những người "chấp nối".
2 - Perfect pal/Những đôi bạn hoàn hảo
Một phần nhỏ những cặp phối ngẫu cũ vẫn là những người bạn rất tốt của nhau, ngay cả sau khi ly dị. Họ vẫn giữ kỷ niệm của "những ngày xưa thân ái" và vẫn tiếp tục tin tưởng, giúp đỡ nhau. Thậm chí, họ có thể không cần đến sự sắp xếp của toà án trong các vấn đề như chia tài sản, ngày thăm con … mà họ có thể đến thăm con hay để cho người phối ngẫu cũ của họ được thăm con bất cứ lúc nào. Họ cùng nhau chia xẻ trách nhiệm lo lắng cho con cái, và cách nuôi dạy con của họ cũng gần giống như lúc họ còn là vợ chồng. Họ cùng nhau bàn kế hoạch, chuẩn bị, và chung vui với nhau trong những ngày lễ hay các ngày kỷ niệm có liên quan đến con của họ, như ngày sinh nhật con, lễ ra trường .. .
Vợ/chồng của những người có mối quan hệ "perfect pal" với người phối ngẫu cũ thường gặp nhiều khó khăn trong vai trò chấp nối, cảm thấy bị đe dọa bởi mối quan hệ thân tình của chồng/vợ mình với người phối ngẫu cũ, và nếu phải đóng vai trò cha kế/mẹ kế, họ cảm thấy rất khó xử vì thường xuyên có sự tham gia của những người cha/mẹ ruột (đã ly dị).
3 - Cooperative colleague/Quan hệ hợp tác
Những người có mối "quan hệ hợp tác" tuy không thân thiện với nhau như bạn bè nhưng họ có thể hợp tác "hoà bình" với nhau một cách tốt đẹp trong vai trò làm cha mẹ. Những người này điều đình với nhau đặt quyền lợi của con cái lên trên, và cố gắng không để cho các vấn đề mâu thuẩn và bất đồng ngăn cản họ làm bổn phận với con cái. Họ vẫn tiếp tục làm và tạo điều kiện cho người phối ngẫu cũ của họ làm người cha/mẹ có trách nhiệm, góp phần lo lắng cho con.
Khác với "những đôi bạn hoàn hảo", ngoài vấn đề nuôi dạy con cái ra, những người có "quan hệ hợp tác" không có vấn đề chung hay sự chia xẻ nào khác. Vấn đề thăm nom con cái hay các vấn đề khác cũng cần được sự sắp xếp của toà án; tuy nhiên, họ có thể thông cảm cho việc thay đổi kế hoạch, lịch trình. Họ cũng cùng tham dự những ngày lễ, những sự kiện quan trọng của con cái, nhưng không thân mật như "perfect pal", ví dụ họ cùng đến dự nhưng không ngồi cạnh nhau.
"Quan hệ hợp tác" có thể là loại quan hệ tốt nhất cho cặp phối ngẫu cũ, cho con cái, và cho những người "chấp nối". Con cái được thỏa mãn các nhu cầu cần thiết vì cha mẹ biết hợp tác với nhau và đặt lợi ích của con cái lên trên, đồng thời, những đường ranh rạch ròi giữa hai người phối ngẫu cũng được vạch ra, không làm cho người vợ/chồng mới cảm thấy bị đe doạ.
4 - Angry associate/Quan hệ tức giận
Có những người phối ngẫu (cũ) mang trong lòng những cảm giác cay đắng, tức giận về cuộc hôn nhân trước đây của họ cũng như về quá trình ly dị. Sự tức giận lẫn nhau của họ trở thành một phần chính trong mối quan hệ của họ sau khi ly dị.
Vì cha mẹ không hoà thuận, có nhiều vụ cãi nhau vì tranh giành quyền hạn hay vì nhiều mâu thuẫn khác, con cái của những cặp phối ngẫu (cũ) này thường không nhận được sự giáo dục tốt đẹp từ cha mẹ. Các cặp phối ngẫu này thường không đồng ý với nhau khi bàn tính về những vấn đề có liên quan đến con cái, thậm chí, họ còn dùng con cái như vũ khí để chế ngự hay "chơi" lại người kia.
5 - Fiery foe/ Quan hệ thù địch
Mối quan hệ giữa những người phối ngẫu này còn tệ hơn mối "quan hệ tức giận". Những cặp phối ngẫu (cũ) này không còn giữ lại bất cứ kỷ niệm, hồi ức đẹp nào về cuộc hôn nhân của họ, mà chỉ chất chứa những cảm giác cay đắng, "oán hờn cao tận cổ." Khi cha mẹ oán thù nhau, con cái của họ dĩ nhiên không nhận được sự giáo dục tốt đẹp từ cả hai phía.
Tóm lại, sau khi đã phải làm một việc "chẳng đặng đừng" là để cho một cuộc hôn nhân - một gia đình tan vỡ, hai người phối ngẫu vẫn có thể làm một chuyện tốt đẹp cho con cái là giữ lại một mối quan hệ "không đến nỗi nào" để cùng nhau tiếp tục nuôi dạy con cái. Trong 5 loại quan hệ giữa hai người phối ngẫu (cũ) vừa kể trên, "quan hệ hợp tác" được coi là loại quan hệ tốt nhất cho tất cả mọi người có liên quan, bao gồm hai người phối ngẫu cũ, con cái của họ, và những người phối ngẫu mới.
Nguyễn Minh Hà
(viết theo "The individual, marriage, and the family")
Theo nghiên cứu của một số nhà tâm lý học, quan hệ giữa hai người phối ngẫu cũ thường rơi vào một trong năm loại quan hệ sau đây.
1 - Dissolved duo/Những đôi "keo rã hồ tan", rất ít khi hay hoàn toàn không còn gặp nhau nữa
Gần phân nữa những cặp phối ngẫu cũ có loại quan hệ này. Sau khi ly dị, mọi vấn đề đã được giải quyết, họ không còn gặp gỡ hay liên lạc với nhau nữa. Những đôi có loại quan hệ này thường là những cặp không vướng bận con cái, hoặc nếu có con thì người cha/mẹ không nuôi dưỡng con (noncustodial parent) rất ít khi thăm con, có thể vì ở xa hay những lý do khác. Ly dị đã phá bỏ đi gần như triệt để mối quan hệ giữa hai người từng là vợ chồng, và cũng làm giảm đi mức độ gần gũi thương yêu giữa người cha/mẹ không nuôi dưỡng con và con cái của họ.
Phần lớn những người có loại quan hệ "dissolved duo" đều xây dựng lại gia đình mới sau khi ly dị. Vợ/chồng của những người có mối quan hệ "dissolved duo" với người phối ngẫu cũ ít gặp các vấn đề khó khăn thường xảy ra cho những người "chấp nối".
2 - Perfect pal/Những đôi bạn hoàn hảo
Một phần nhỏ những cặp phối ngẫu cũ vẫn là những người bạn rất tốt của nhau, ngay cả sau khi ly dị. Họ vẫn giữ kỷ niệm của "những ngày xưa thân ái" và vẫn tiếp tục tin tưởng, giúp đỡ nhau. Thậm chí, họ có thể không cần đến sự sắp xếp của toà án trong các vấn đề như chia tài sản, ngày thăm con … mà họ có thể đến thăm con hay để cho người phối ngẫu cũ của họ được thăm con bất cứ lúc nào. Họ cùng nhau chia xẻ trách nhiệm lo lắng cho con cái, và cách nuôi dạy con của họ cũng gần giống như lúc họ còn là vợ chồng. Họ cùng nhau bàn kế hoạch, chuẩn bị, và chung vui với nhau trong những ngày lễ hay các ngày kỷ niệm có liên quan đến con của họ, như ngày sinh nhật con, lễ ra trường .. .
Vợ/chồng của những người có mối quan hệ "perfect pal" với người phối ngẫu cũ thường gặp nhiều khó khăn trong vai trò chấp nối, cảm thấy bị đe dọa bởi mối quan hệ thân tình của chồng/vợ mình với người phối ngẫu cũ, và nếu phải đóng vai trò cha kế/mẹ kế, họ cảm thấy rất khó xử vì thường xuyên có sự tham gia của những người cha/mẹ ruột (đã ly dị).
3 - Cooperative colleague/Quan hệ hợp tác
Những người có mối "quan hệ hợp tác" tuy không thân thiện với nhau như bạn bè nhưng họ có thể hợp tác "hoà bình" với nhau một cách tốt đẹp trong vai trò làm cha mẹ. Những người này điều đình với nhau đặt quyền lợi của con cái lên trên, và cố gắng không để cho các vấn đề mâu thuẩn và bất đồng ngăn cản họ làm bổn phận với con cái. Họ vẫn tiếp tục làm và tạo điều kiện cho người phối ngẫu cũ của họ làm người cha/mẹ có trách nhiệm, góp phần lo lắng cho con.
Khác với "những đôi bạn hoàn hảo", ngoài vấn đề nuôi dạy con cái ra, những người có "quan hệ hợp tác" không có vấn đề chung hay sự chia xẻ nào khác. Vấn đề thăm nom con cái hay các vấn đề khác cũng cần được sự sắp xếp của toà án; tuy nhiên, họ có thể thông cảm cho việc thay đổi kế hoạch, lịch trình. Họ cũng cùng tham dự những ngày lễ, những sự kiện quan trọng của con cái, nhưng không thân mật như "perfect pal", ví dụ họ cùng đến dự nhưng không ngồi cạnh nhau.
"Quan hệ hợp tác" có thể là loại quan hệ tốt nhất cho cặp phối ngẫu cũ, cho con cái, và cho những người "chấp nối". Con cái được thỏa mãn các nhu cầu cần thiết vì cha mẹ biết hợp tác với nhau và đặt lợi ích của con cái lên trên, đồng thời, những đường ranh rạch ròi giữa hai người phối ngẫu cũng được vạch ra, không làm cho người vợ/chồng mới cảm thấy bị đe doạ.
4 - Angry associate/Quan hệ tức giận
Có những người phối ngẫu (cũ) mang trong lòng những cảm giác cay đắng, tức giận về cuộc hôn nhân trước đây của họ cũng như về quá trình ly dị. Sự tức giận lẫn nhau của họ trở thành một phần chính trong mối quan hệ của họ sau khi ly dị.
Vì cha mẹ không hoà thuận, có nhiều vụ cãi nhau vì tranh giành quyền hạn hay vì nhiều mâu thuẫn khác, con cái của những cặp phối ngẫu (cũ) này thường không nhận được sự giáo dục tốt đẹp từ cha mẹ. Các cặp phối ngẫu này thường không đồng ý với nhau khi bàn tính về những vấn đề có liên quan đến con cái, thậm chí, họ còn dùng con cái như vũ khí để chế ngự hay "chơi" lại người kia.
5 - Fiery foe/ Quan hệ thù địch
Mối quan hệ giữa những người phối ngẫu này còn tệ hơn mối "quan hệ tức giận". Những cặp phối ngẫu (cũ) này không còn giữ lại bất cứ kỷ niệm, hồi ức đẹp nào về cuộc hôn nhân của họ, mà chỉ chất chứa những cảm giác cay đắng, "oán hờn cao tận cổ." Khi cha mẹ oán thù nhau, con cái của họ dĩ nhiên không nhận được sự giáo dục tốt đẹp từ cả hai phía.
Tóm lại, sau khi đã phải làm một việc "chẳng đặng đừng" là để cho một cuộc hôn nhân - một gia đình tan vỡ, hai người phối ngẫu vẫn có thể làm một chuyện tốt đẹp cho con cái là giữ lại một mối quan hệ "không đến nỗi nào" để cùng nhau tiếp tục nuôi dạy con cái. Trong 5 loại quan hệ giữa hai người phối ngẫu (cũ) vừa kể trên, "quan hệ hợp tác" được coi là loại quan hệ tốt nhất cho tất cả mọi người có liên quan, bao gồm hai người phối ngẫu cũ, con cái của họ, và những người phối ngẫu mới.
Nguyễn Minh Hà
(viết theo "The individual, marriage, and the family")
Gửi ý kiến của bạn
