HANOI (Dow Jones) - Mới 2 năm trước, sau nửa thập niên chuẩn bị vất vả, VN tiến 1 bước đầu về hướng làm sạch hơn môi sinh thành thị và giảm các bệnh liên hệ ô nhiễm: Thực hiện luật cấm bán xăng có chì (leaded gasoline).
Từ đó, vẫn không gì thay đổi. Các trạm xăng vẫn bán xăng có chì cho các khách hàng có xe mua trước khi luật này hiệu lực.
Thế là sắc lệnh 24/2000/CT-TTg, luật cấm xài xăng có chì, nằm hứng bụi bên cạnh nhiều ngàn sắc lệnh khác trong các năm gần đây.
“Người ta trước kia cứ than phiền là VN chẳng luật lệ gì; bây giờ họ than phiền có quá nhiều luật,” theo lời Fred Burke của hãng luật Baker & McKenzie tại Sài Gòn.
Thực sự, hạ tầng pháp lý VN đã phát triển ở tốc độ mau chóng và có quá ít sự điều hợp đến nỗi không một ai, kể cả Bộ Tư Pháp, biết chính xác đang có luật nào đang áp dụng. Thế mới biết tại sao áp dụng luật là sai hoài.
Trong nỗ lưc thay đổi điều này, Bộ Tư Pháp đầu năm nay đã in ra cuốn Lượng Định Nhu Cầu Pháp Lý (dịch từ nhóm chữ Anh “Legal Needs Assessment,” không rõ tên Việt Ngữ chính xác gọi là gì) - cuốn dày cộm này vẽ ra các kế hoạch cải cách nền tảng hệ thống pháp lý VN.
Cuốn này tập trung về định chế và sự thiết lập, sự minh bạch [sổ sách] và sự thiết lập 1 môi trường pháp lý khuyến khích kinh doanh. Dự án này được hoan nghênh rộng rãi bởi cac1 nhà đầu tư, cấp viện và luật gia chuyên nghiệp. Nếu áp dụng thành công, kế hoạch có thể sẽ là “Bước Nhảy Vọt Pháp Lý Vĩ Đại” mà VN cần, theo lời Burke.
Nhưng trong khi vài người nghi ngờ thiện chí Hà Nội về kế hoạch, thì nhiều người quan tâm về các nhà cải cách vẽ ra văn bản này có thể sẽ thấy khó mà kéo phần còn lại của chính phủ theo sau.
Cuốn này, dù mới đề nghị, cũng đang được dùng làm khung để cải tổ: Nhiều thay đổi về hạ tầng cơ cấu nó đề ra, như sự kêu gọi một bộ luật cảnh tranh và bản tu chính cho luật phá sản năm 1997, hiện đã đưa vào nghị trình quốc hội.
Vài việc trong nghị trình nhiều phần sẽ bị đình hoãn vì các dân biểu không có thì giờ, nhưng việc chậm trễ cũng có lợi, theo lời Sesto Vechi, 1 thành viên của hãng luật Russin & Vechi tại Sài Gòn.
CSVN đã ra nhiều luật trong 15 năm qua nhiều hơn số lượng luật ra trong 4 thập niên trước, và nhiều luật chồng lên hay mâu thuẫn nhau. Việc thời gian thư thả, cộng với việc huấn luyện về pháp lý đề ra trong cuốn Lượng Định Nhu Cầu Pháp Lý sẽ cho cá dân biểu CSVN thêm thì giờ và kiến thức cần có để soạn luật, theo lời ông và vài người khác.
Trong khi cuốn này làm phấn khởi nhiều luật sư, cả ngoại quốc và VN, các đề nghị của nó không được ưa thích bởi những người có trách nhiệm thi hành luật.
Cuốn naỳ viết rằng VN phải “quy định các chức năng, nhiệm vụ và quyền lực của các cơ quan thi hành luật và xây dựng khả năng chuyên môn cho cán bộ để bảo đảm đạo đức tốt... Và mọi người và moị cơ quan, kể cả các tổ chức đảng, chính phủ và nhà nước đều bị ràng buộc theo luật pháp” và nhấn mạnh nhu cầu “có các quy định về ngăn ngừa tham nhũng.”
Các thay đổi đó bị chống dữ dội bởi mạng lưới cán bộ khắp VN, những người phải bù đắp đồng lương nhỏ nhoi bằng tiền “bồi dưỡng” từ những người họ phục vụ.
Các quan sát viên nói, sự chống đối đó cộng thêm guồng máy hành chánh nặng nề sẽ làm VN khó đạt được hạn chót cải tổ pháp lý vaò năm 2010.
Trong bản thăm dò mới đây của cơ quan Political And Economic Risk Consultancy, bản doanh ở Hồng Kông, thì VN bị xếp hạng tham nhũng nhất Châu Á.
Để vượt qua nan đề đó, VN phải đi từng bước nhỏ, thay vì làm ôm đồm, theo lời Vechi.
Ông nói, “VN thuộc loại giỏi về thử nghiệm.”
Một thử nghiệm hiện đang làm tại Bộ Đầu Tư & Kế Hoạch là phương pháp “danh sách tiêu cực” đối với các quy định, thay vì phương pháp truyền thống là “danh sách tích cực,” theo lời Burke.
Luật VN rất phức tạp vì phương pháp “danh sách tích cực” trong đó nhà nước phải ghi rõ những gì đươc quyền làm.
“Nếu luật không nói tới gì đó, thì bạn hãy nghĩ là không được phép,” theo lời Warrick Cleine, thuộc hãng KPMG tại VN, thêm rằng tuy nhiên “khuynh hướng bây giờ đã cởi mở hơn” trong việc diễn giải luật pháp.
Còn phương pháp “danh sách tiêu cực” dùng trong hầu hết các nước thì cho là chuyện gì cũng làm được, chỉ trừ những gì có ghi trong danh sách tiêu cực.
(Lời người dịch: Thí dụ về việc đồng tính luyến ái. Theo phương pháp “danh sách tiêu cực” tại hầu hết các nước Âu Mỹ thì đây không phải tội, vì không có luật nào phạt đồng tính. Nhưng theo phương pháp “danh sách tích cực” tại VN thì đồng tính bị xem là có tội, vì không có ghi trong danh sách các hành động mà Đảng cho phép.)
Việc áp dụng 1 phương pháp (“danh sách tiêu cực”) như vậy tại VN sẽ làm hàng ngàn văn bản pháp lý bị xé bỏ, và ngay lập tức chỉ trong một đêm sẽ xóa bỏ các trở ngại của hệ thống đương hữu về tệ nạn luật chồng chéo và việc cán bộ thi hành luật tham nhũng.
Vechi nói, “Nó sẽ biến đổi triệt để nếu họ thật tâm muốn làm.”
Từ đó, vẫn không gì thay đổi. Các trạm xăng vẫn bán xăng có chì cho các khách hàng có xe mua trước khi luật này hiệu lực.
Thế là sắc lệnh 24/2000/CT-TTg, luật cấm xài xăng có chì, nằm hứng bụi bên cạnh nhiều ngàn sắc lệnh khác trong các năm gần đây.
“Người ta trước kia cứ than phiền là VN chẳng luật lệ gì; bây giờ họ than phiền có quá nhiều luật,” theo lời Fred Burke của hãng luật Baker & McKenzie tại Sài Gòn.
Thực sự, hạ tầng pháp lý VN đã phát triển ở tốc độ mau chóng và có quá ít sự điều hợp đến nỗi không một ai, kể cả Bộ Tư Pháp, biết chính xác đang có luật nào đang áp dụng. Thế mới biết tại sao áp dụng luật là sai hoài.
Trong nỗ lưc thay đổi điều này, Bộ Tư Pháp đầu năm nay đã in ra cuốn Lượng Định Nhu Cầu Pháp Lý (dịch từ nhóm chữ Anh “Legal Needs Assessment,” không rõ tên Việt Ngữ chính xác gọi là gì) - cuốn dày cộm này vẽ ra các kế hoạch cải cách nền tảng hệ thống pháp lý VN.
Cuốn này tập trung về định chế và sự thiết lập, sự minh bạch [sổ sách] và sự thiết lập 1 môi trường pháp lý khuyến khích kinh doanh. Dự án này được hoan nghênh rộng rãi bởi cac1 nhà đầu tư, cấp viện và luật gia chuyên nghiệp. Nếu áp dụng thành công, kế hoạch có thể sẽ là “Bước Nhảy Vọt Pháp Lý Vĩ Đại” mà VN cần, theo lời Burke.
Nhưng trong khi vài người nghi ngờ thiện chí Hà Nội về kế hoạch, thì nhiều người quan tâm về các nhà cải cách vẽ ra văn bản này có thể sẽ thấy khó mà kéo phần còn lại của chính phủ theo sau.
Cuốn này, dù mới đề nghị, cũng đang được dùng làm khung để cải tổ: Nhiều thay đổi về hạ tầng cơ cấu nó đề ra, như sự kêu gọi một bộ luật cảnh tranh và bản tu chính cho luật phá sản năm 1997, hiện đã đưa vào nghị trình quốc hội.
Vài việc trong nghị trình nhiều phần sẽ bị đình hoãn vì các dân biểu không có thì giờ, nhưng việc chậm trễ cũng có lợi, theo lời Sesto Vechi, 1 thành viên của hãng luật Russin & Vechi tại Sài Gòn.
CSVN đã ra nhiều luật trong 15 năm qua nhiều hơn số lượng luật ra trong 4 thập niên trước, và nhiều luật chồng lên hay mâu thuẫn nhau. Việc thời gian thư thả, cộng với việc huấn luyện về pháp lý đề ra trong cuốn Lượng Định Nhu Cầu Pháp Lý sẽ cho cá dân biểu CSVN thêm thì giờ và kiến thức cần có để soạn luật, theo lời ông và vài người khác.
Trong khi cuốn này làm phấn khởi nhiều luật sư, cả ngoại quốc và VN, các đề nghị của nó không được ưa thích bởi những người có trách nhiệm thi hành luật.
Cuốn naỳ viết rằng VN phải “quy định các chức năng, nhiệm vụ và quyền lực của các cơ quan thi hành luật và xây dựng khả năng chuyên môn cho cán bộ để bảo đảm đạo đức tốt... Và mọi người và moị cơ quan, kể cả các tổ chức đảng, chính phủ và nhà nước đều bị ràng buộc theo luật pháp” và nhấn mạnh nhu cầu “có các quy định về ngăn ngừa tham nhũng.”
Các thay đổi đó bị chống dữ dội bởi mạng lưới cán bộ khắp VN, những người phải bù đắp đồng lương nhỏ nhoi bằng tiền “bồi dưỡng” từ những người họ phục vụ.
Các quan sát viên nói, sự chống đối đó cộng thêm guồng máy hành chánh nặng nề sẽ làm VN khó đạt được hạn chót cải tổ pháp lý vaò năm 2010.
Trong bản thăm dò mới đây của cơ quan Political And Economic Risk Consultancy, bản doanh ở Hồng Kông, thì VN bị xếp hạng tham nhũng nhất Châu Á.
Để vượt qua nan đề đó, VN phải đi từng bước nhỏ, thay vì làm ôm đồm, theo lời Vechi.
Ông nói, “VN thuộc loại giỏi về thử nghiệm.”
Một thử nghiệm hiện đang làm tại Bộ Đầu Tư & Kế Hoạch là phương pháp “danh sách tiêu cực” đối với các quy định, thay vì phương pháp truyền thống là “danh sách tích cực,” theo lời Burke.
Luật VN rất phức tạp vì phương pháp “danh sách tích cực” trong đó nhà nước phải ghi rõ những gì đươc quyền làm.
“Nếu luật không nói tới gì đó, thì bạn hãy nghĩ là không được phép,” theo lời Warrick Cleine, thuộc hãng KPMG tại VN, thêm rằng tuy nhiên “khuynh hướng bây giờ đã cởi mở hơn” trong việc diễn giải luật pháp.
Còn phương pháp “danh sách tiêu cực” dùng trong hầu hết các nước thì cho là chuyện gì cũng làm được, chỉ trừ những gì có ghi trong danh sách tiêu cực.
(Lời người dịch: Thí dụ về việc đồng tính luyến ái. Theo phương pháp “danh sách tiêu cực” tại hầu hết các nước Âu Mỹ thì đây không phải tội, vì không có luật nào phạt đồng tính. Nhưng theo phương pháp “danh sách tích cực” tại VN thì đồng tính bị xem là có tội, vì không có ghi trong danh sách các hành động mà Đảng cho phép.)
Việc áp dụng 1 phương pháp (“danh sách tiêu cực”) như vậy tại VN sẽ làm hàng ngàn văn bản pháp lý bị xé bỏ, và ngay lập tức chỉ trong một đêm sẽ xóa bỏ các trở ngại của hệ thống đương hữu về tệ nạn luật chồng chéo và việc cán bộ thi hành luật tham nhũng.
Vechi nói, “Nó sẽ biến đổi triệt để nếu họ thật tâm muốn làm.”
Gửi ý kiến của bạn
