Nếu bạn đi tới tiệm cà phê vỉa hè của anh Công ở Đà Nẵng, bạn có thể phải ngồi bám chặt vào ghế. Bạn sẽ thấy, công an tới xét cứ mỗi hai ngày để thực hành lệnh cấm bán quán cà phê vỉa hè - bằng cách chớp lấy bất cứ thứ bàn ghế nào mà họ chụp được. Khi Công thấy họ tới, anh chỉ đơn giản ném tất cả các bàn ghế nhựa vào dòng sông, rồi chạy dọc bờ sông. Chặp sau thì anh nhảy xuống sông để vớt lên. Anh cười, “Bọn công an sợ nhảy xuống sông lắm.” Công bây giờ đã thạo nghề ném bàn ghế xuống sông rồi: hồi tháng trước, anh chỉ mất có 8 cái ghế.
Đó là tình hình kinh doanh ở VN. Trong bản thăm dò địa phương phổ biến tuần này, VN đã nhảy qua mặt Nam Dương để trở thành quốc gia tham nhũng nhất Á Châu. Nhưng khi nhà nước tiếp tục giảm vai trò trong kinh tế, dân chúng đang rộng tay hơn để làm ăn. Một thay đổi giúp tình hình đó chính là một luật kinh doanh mới thông qua năm ngoái đã làm cho các công ty VN dễ dàng đăng ký và lấy giấy phép làm ăn.
Nhiều người nói là Đảng CSVN đã thành khẩn sám hối và chịu nhả bớt tay ra, khi họ chỉ vào tất cả các công ty mới vừa mới dựng bảng làm ăn theo luật mới. Nhưng một số hoạt động ấy thực ra lại quá lời.
Tại một cửa tiệm thủ công mỹ nghệ ở Hội An, 30 cây số cách Đà Nẵng, người chủ nói rằng tiệm của ông đã làm bàn ghế xuất khẩu kể từ năm 1993. Nhưng chỉ mới tháng trước, các cán bộ địa phương bước vào nói rằng tiệm này thiệt sự là một công ty và cần phải đăng ký. Bởi vì các tư doanh đang dần dần mạnh thế kể từ đơt đổi mới đầu tiên năm 1986, nên rất khó đo lường xem có bao nhiêu công ty “gọi là mới ấy” đang được tạo dựng cách này.
Tuy nhiên, vai trò nhà nước trong đời sống kinh tế đang dần dần thu hẹp. Một trong những thống kê thường được dẫn ra về VN là khoảng cách giữa 1.4 triệu việc làm mà VN cần phải tạo ra mỗi năm và số 1.1 triệu việc làm mà VN đang thực sự tạo ra bây giờ. Mặc dù các lãnh tụ vẫn cãi nhau về mức độ tự do hóa kinh tế, nhưng rõ là việc cho khu vực tư doanh phát triển không còn bị chỉ trích nữa.
VN vừa mở 1 thị trường chứng khoán ở Sài Gòn năm ngoái, ngay cả nếu nó được giữ bởi một sợi dây kềm chặt chẽ. VN đã có thương ước với Mỹ, còn chờ hai quốc hội phê chuẩn. Dù vậy, VN vẫn là 1 nước nghèo, đang dần dần cải tiến. Nhưng nếu khu vực tư doanh cứ tiếp tục phát triển, thì ngay cả công an cũng nghĩ ra được kế gì hay ho hơn để làm ăn. Có 1 tin đồn là công an đã mở riêng 1 tiệm cà phê tại Đà Nẵng. Công an dĩ nhiên có thể không biết gì nhiều về kinh doanh, nhưng bây giờ thì họ có quá nhiều ghế rồi (tịch thu từ cà phê vỉa hè - VB ghi chú).