45 Triệu Có Mua Được Nhân Tài không "
Hoa Thịnh Đốn.- Ở Việt Nam làm gì cũng có phong trào nhưng cứ phát lên rồi lại sụp xuống làm hao tốn không biết bao nhiêu tiền của nhân dân. Kết qủa của những việc làm tốn tiền này ở đâu không thấy, chỉ thấy toàn là chuyện con voi biến thành con kiến rồi im luôn chẳng thấy ai nhắc đến nữa.
Chẳng hạn như những phong trào chống mại dâm, chống tham nhũng và chống ma túy đã được hợp thức hoá bằng các Pháp lệnh với đầy đủ những điều nghiêm cấm, trừng phạt cả bằng tiền lẫn tù được ban hành từ nhiều năm qua, nhưng các tệ nạn này vẫn tưng bừng nổ rộ và phát triển mau chóng, lan rộng dưới mọi hình thức từ thành thị về thôn quê.
Một số tờ báo trong nước đã viết lên sự bất lực của lực lượng Công an cũng như lời than phiền của người dân lương thiện cứ phải sống chung với ma cô, đĩ điếm và dân chích choác, kẻ bất lương trong xã hội. Nhà nước trả lời bằng những cuộc ruồng bố, thanh tra và bắt bớ lai rai nhưng chứng nào tật ấy, đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn nên tình trạng bắt người cửa trước, thả người cửa sau của Công an đã thành chuyện bình thường không còn ai thắc mắc nữa !
Bây giờ đảng và nhà nước Cộng sản Việt Nam lại bày ra trò chi 45 triệu đô la trong vòng 5 năm (từ 2004 - 2010) để đào tạo cho được 700 "nhân lực tài năng", bao gồm 350 "nhà khoa học công nghệ", khoảng 175 "doanh nhân tài năng" và 175 "cán bộ lãnh đạo" và "nhà quản lý tài năng".
Họ đã biến dự án này thành một "phong trào" tranh luận trong các giới khoa bảng, thanh niên và quần chúng nhưng kết quả vẫn còn mờ mịt chưa biết đi về đâu !
Đại học Quốc gia Hà Nội được giao nhiệm vụ thi hành dự án này nhằm mục đích "phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng nhân tài". Nhưng theo lời Phạm Gia Khiêm, Phó Thủ tướng nói trong cuộc hội thảo tại Hà Nội ngày 26-7-2007 thì : "Đây chỉ là một giải pháp trong chiến lược tổng thể về nhân tài để đáp ứng nguồn nhân lực cao cho đất nước." (VietNamNet, 26-7-2004)
Hơn 400 các nhà khoa học, quản lý và doanh nhân thành đạt tham dự thảo luận nhưng nhiều người phê bình dự án của nhà nước "vẫn còn nặng về tính hàn lâm và bằng cấp." (Báo Người Lao Động, 27-7-2004)
Giáo sư Nguyễn Văn Hiệu, Chủ nhiệm Khoa Công nghệ ĐH Quốc gia Hà Nội, theo báo Lao Động, cho rằng " muốn đào tạo nhân tài thì không chỉ trông vào con đường đi học (mặc dù đi học là vô cùng cần thiết) mà phải trải qua những công việc cụ thể..." Ông nêu tỷ dụ điển hình như trường hợp kỹ sư Trần Đại Nghĩa, người giỏi nhất về công nghệ ở Việt Nam bây giờ "lại là người không có bằng thạc sĩ hay tiến sĩ."
Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Sơn, Ban Tổ chức Trung ương Đảng đồng ý với GS Hiệu và nói thêm : " Trường chuyên chỉ chọn học sinh giỏi về học vấn, nhưng những người giỏi về học vấn chưa chắc đã có tư chất lãnh đạo, chính vì vậy mà đào tạo tài năng là phải đào tạo cả trong thực tiễn xem những tài năng đó có phát huy được kiến thức của mình hay không chứ không phải chỉ trên sách vở, bằng cấp."
Bà Nguyễn Thị Lan, Phó Ban Tổ chức Thành ủy Tp HCM (thành phố Hồ Chí Minh) đã nói thẳng ra chính sách dùng người bất hợp lý của đảng trong cơ chế hiện nay. Bà nêu ra trường hợp của 90 sinh viên giỏi ra trường ở Tp HCM đã được bổ nhiệm vào các vị trí cán bộ, chủ tịch phường, phó giám đốc, phó ngành, cấp ban, sở từ 4 năm qua và được đánh giá cao trong nhiệm vụ nhưng "chức danh vẫn dừng lại ở đó chứ không thay đổi."
Bà nhận xét : "Ở nhiều nơi, nhận thức của cấp ủy lãnh đạo vẫn theo quy trình cũ, tức là cấp trưởng về hưu thì cấp phó lên thay, người lớn tuổi lần lượt xếp hàng lên chức còn cán bộ trẻ, tài năng thì vẫn không được cất nhắc."
Bà nói : " Phải có sự hỗ trợ rất lớn của lãnh đạo mới có sự trưởng thành của các tài năng."
Cũng trong cuộc hội thảo này, Tiến sĩ Lê Minh Thông nêu thắc mắc :" Phải tổng kết tại sao đã bao nhiêu năm rồi, học sinh chúng ta đoạt nhiều giải trong các kỳ thi Olympic quốc tế nhưng các nhân tài đi đâu " Lý do này xuất phát từ phiá cá nhân hay tại lý do tổ chức" ".
Rồi Ông khẳng định : " Nếu không nghiên cứu được lý do "mắc" và "mắc" ở chỗ nào thì không thể sửa chữa thiếu sót, và nếu đã như thế thì làm sao mà phát huy được các tài năng ...." "
Cuộc tranh luận gay go tập trung vào điểm làm thế nào để định chuẩn được người có tài năng hay "thế nào là tài năng", theo quan điểm của ông Bùi Đức Lại, chuyên viên cao cấp Ban Tổ chức Trung ương.
Ông nói : " Liệu ta đã có bộ trắc nghiệm nào, hay cách đánh giá nào phân định được đặc điểm của cán bộ quản lý và nhà kinh doanh tài năng là gì " Chúng ta chưa chỉ ra được một người nắm giữ vị trí quản lý cụ thể đã giải quyết được những gì của thực tiễn. Cách đặt vấn đề "phát hiện tài năng từ trường chuyên, lớp chọn " là chưa đủ, bởi hệ thống trường chuyên, lớp chọn mới tạo ra "thợ" học chứ chưa phải tài năng !."
HỢP Ý ĐẢNG - MẤT LÒNG DÂN
Ngoài bà Lan của Tp HCM, nhiều người khác cũng nhắc nhở đảng và nhà nước phải rà soát lại việc sử dụng nhân tài vì có nhiều vướng mắc cần phải tháo gỡ như đồng lương, sự chênh lệch học vấn giữa các chuyên gia và cán bộ lãnh đạo không có trình độ học vấn, tệ nạn kỳ thị, tuổi tác, tham nhũng, cửa quyền.
Trần Đình Hoan, ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương nhìn nhận với các tham dự viên : " Trong hơn 50 năm qua, chúng ta đã đào tạo trong và ngoài nước hơn một triệu cán bộ khoa học - kỹ thuật có trình độ Đại học (ĐH)....Tuy nhiên công tác bồi dưỡng tài năng ở bậc ĐH và sau ĐH còn chưa thật rõ nét. Việc theo dõi sự phát triển của sinh viên tài năng sau giai đoạn đào tạo ở nhà trường hầu như không được quan tâm. Nhiều nhân tài còn chưa được sử dụng đúng nơi, đúng chỗ nên không phát huy, bộc lộ hết tài năng. Cơ chế quản lý quan liêu, bao cấp và chính sách đãi ngộ chưa hợp lý thậm chí đã làm thất thoát nhân tài."
Thất thoát ở đây là số "nhân tài" bỏ Nhà nước đi làm cho Tư nhân, nhất là các Công ty nước ngoài có vốn đầu tư ở Việt Nam và bỏ ra nước ngoài luôn. Một cuộc nghiên cứu ở trong nước cho biết có tới 80% du học sinh Việt Nam không về nước sau khi tốt nghiệp. Nguyên nhân thì có nhiều nhưng nhiều người trong số này cho biết trong nước không có nhu cầu và phương tiện cho họ áp dụng kiến thức đã học được. Hơn nữa đồng lương thấp kém và tình trạng ganh tị của những cán bộ lãnh đạo kém học cũng còn là nguyên nhân khiến nhiều du học sinh tìm cách ở lại nước ngoài.
Nhưng không chỉ riêng du học sinh mà cả những viên chức chính quy cũng đã tìm cách "chuồn" ra khỏi cơ chế nhà nước. Một bài viết của Tác giả Nguyễn Trí Dũng trên báo Người Lao Động ngày 28-7-2004 đã phản ảnh tình trạng chua chát này.
Ông Dũng viết : " Đọc tin 45 triệu USD (US Dollar) để đào tạo 700 nhân tài trên qúy báo ngày 27-7-2004 bất giác tôi nhớ lại cả một quá trình mười mấy năm làm việc cho Nhà nước và cuối cùng là đành xin nghỉ việc để tự làm riêng cách đây chưa đầy một năm. Mười mấy năm đó, tôi đã làm việc trong một môi trường thật dễ chịu và ngọt ngào. Dễ chịu và ngọt ngào chủ yếu là vì người nhân viên hưởng được những điều kiện làm việc và đồng lương, tiền thưởng tốt và cao. Tuy nhiên, tiềm ẩn sau sự ngọt ngào ấy là sự không ngọt ngào mấy cho con đường tiến thủ của người nhân viên. Chẳng ai nói ra điều ấy, chỉ có sự quan sát mới tiết lộ mà thôi. Cũng chẳng ai nói ra qui luật tiến thủ ở đây mà chính người nhân viên phải tự tìm tòi để thấy. Đó là dễ bảo và dễ hiểu với sếp. Dễ bảo là nói gì làm nấy, không ý kiến nhất là tuyệt đối không có ý kiến chống đối. Dễ hiểu với sếp là hiểu ý sếp nhanh nhất. Sếp đây là sếp trực tiếp, chẳng hạn cấp trưởng phòng thì cần hiểu tính ý của Phó Giám đốc phụ trách chứ chưa hẳn hiểu ý Giám đốc là hay vì giữa hai vị, luôn có những bất đồng về quan điểm và lợi lộc ngầm. Có vậy thôi mà nhiều người không làm được, trong đó có tôi. Ngoảnh lại nhìn mười lăm năm sau lưng với sự tiến thủ hầu như là số không, tôi quyết định xin nghỉ và làm việc riêng..."
Tác giả Nguyễn Trí Dũng góp thêm ý : " Điều nữa là để có một cơ chế thực sự coi trọng người tài, thủ trưởng, lãnh đạo cơ quan ấy phải là người có trình độ, được đào tạo đúng với vị trí đảm đương. Bên cạnh đó, cơ chế và bộ máy nhà nước phải thực sự được lành mạnh hóa và đủ mạnh để chống lại những toan tính đen tối muốn nhũng loạn và biến cơ quan nhà nước thành một chiến địa của những phe phái."
Ông Nguyễn Đức Hạt, Phó Trưởng Ban Tổ chức Trung ương khẳng định : Phải có cuộc cách mạng về đào tạo; theo đó cách đào tạo phải thay đổi, "gõ vào trí thông minh và tính tích cực của người học". Vấn đề bằng cấp cũng cần phải xem xét lại. Ông nói : " Tội rất đồng ý với ý kiến cho rằng Việt Nam giàu tiến sĩ nhưng ngèo chất xám. Phải nhìn vào sự thật để xốc lại đội ngũ cán bộ hiện nay." (Báo Thanh Niên, 27-7-2004)
Báo này cũng trích lời ông Phan Quốc Việt, Giám đốc Trung tâm Phát triển kỹ năng con người Tâm Việt cho rằng: "Muốn đào tạo tài năng phải đào tạo từ nhỏ, chứ không phải bắt đầu từ độ tuổi 25 (tức là sau khi tốt nghiệp Đại học, như nêu trong dự án)."
Nhưng nền Giáo dục của CSVN hiện nay lại đang dạy cho học sinh những điều dối trá, những mánh lới lừa bịp trong thi cử và những đức tính "lừa thầy phản bạn". Trong mấy năm gần đây, nạn bằng gỉa người thật hay người thật tuổi giả không còn gói trọn ở lớp tuổi còn son, ngây thơ lên 5 lên 10 ở bậc Tiểu học mà đã lan rộng đến tuổi Thanh niên của lớp Trung và Đại học.
Tính ăn gian nói dối trong thi cử và lừa bịp bằng cấp, giả mạo thành tích học trình của học sinh trong mưu đồ thi đua thành tích cũng đã ăn sâu, lanh rộng đến người lớn trong hàng ngũ Cán bộ, kể cả trong ngành giáo dục và cấp Tiến sĩ. Thậm chí trong lĩnh vực thể thao, nhất là ngành Bóng đá thiếu niên, nạn mượn tuổi, giả người hay người thật tuổi giả đã trở thành một chủ trương để cấp lãnh đạo thi đua lập thành tích, để được tiếng vang. Cha mẹ của các "nạn nhân bóng đá thiếu niên" cũng đã được cán bộ kéo vào vòng lừa bịp.
Tình trạng học hành không có căn bản , đã được Giáo sư Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Năng An, Chủ tịch Liên hiệp các hội Khoa học - Kỹ thuật Thành phố Hà Nội phản ảnh trong cuộc hội thảo (26-7-2004) : " Hiện nay chúng ta có 1.000 giáo sư, hơn 3.000 phó giáo sư, 13.000 tiến sĩ...Thế nhưng, rất tiếc trong số đó, không phải ai cũng có trình độ đáp ứng yêu cầu xây dựng đất nước. Vì rất nhiều người có bằng cấp, nhưng không thật sự nghiên cứu; nhiều người có học hàm học vị nhưng không đề xuất được sáng kiến hay; có người nhận bằng cấp xong không tiến hành nghiên cứu nữa... Đây là một thực tế đáng buồn, làm ảnh hưởng không nhỏ đến việc phát triển những tài năng thực sự ở nước ta." (VietNamNet, 27-7-2004)
Giáo sư Nguyễn Mộng Giao thuộc Phân Viện Vật lý tại Sài Gòn, trong cuộc phỏng vấn đăng trong VietNamNet ngày 9-8-2004, đã nói : " Nước ta có rất nhiều giáo sư, nhưng số người thực sự có tài năng, tầm vóc và có cống hiến cho khoa học lại không đáng kể. Nếu những người này cố gắng, đồng thời Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi, họ có thể giúp đỡ cho anh em trẻ được ít nhiều....Một nước văn hiến không thể thiếu một đội ngũ khoa học mạnh, thế nhưng Nhà nước chưa thực sự chú trọng đến vấn đề phát triển khoa học mà chỉ mới ưu tiên cho bộ máy hành chính. Ai cũng muốn được giữ chức vụ cao, bởi vừa có nhiều tiền lại ít phải làm việc, trong khi các nhà khoa học phải ngày đêm cật lực nghiên cứu. Chúng tôi như những ngưòi chèo thuyền ngược dòng, nếu dừng lại là tụt hậu ngay..."
Trong khi đó, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xiêm viết trong báo Thanh Niên điện tử ngày 27-7-2004 : " Không nhất thiết phải có bằng này bằng kia mới làm việc được. Không nên quá tin tưởng vào tấm bằng vì hiện nay ở đất nước ta bằng giả quá nhiều và phần lớn sinh viên và nghiên cứu sinh của chúng ta học chỉ để biết chứ không phải học để làm việc, làm người và để hoà nhập vào xã hội."
Có thẩm định nào chua chát hơn nhưng điều tâm huyết của hai Giáo sư Giao và Xiêm" Bởi vì ngay đến việc "học để làm người" thôi mà Thanh niên nước ta dưới thời Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa bây giờ đã coi nhẹ thì họ có vốn liếng gì để giúp đời"
Do đo mà Nhà sử học, Đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc mới dựa vào một bài viết cũ của Hồ Chí Minh trong Báo Cứu Quốc 14-11-1945 nhấn mạnh đến việc biết dùng người là do :"khéo lựa chọn, khéo phân phối, khéo dùng". Ông Quốc viết : " Đừng quên rằng nhân tài đời nào cũng có nhưng người biết sự dụng nhân tài thì không phải đời nào cũng có. Do vậy đào tạo những người khéo dùng nhân tài còn khó hơn và cần hơn là đào tạo nhân tài." (VietNamNet, 16-8-2004)
Vì vậy mà ông Quốc mới mở đầu bài viết của mình bằng một nghi vấn khổng lồ : " Một chính sách đào tạo nhân tài với sự đầu tư tính bằng bạc triệu đôla (45 triệu như đã đề cập ở phần đầu bài này) vừa làm phấn chấn vừa gây băn khoăn cho dư luận. Phấn chấn vì sự quan tâm của các nhà lãnh đạo đất nước, nhưng băn khoăn một nỗi liệu tiền bạc có thể là yếu tố quyết định việc đất nước sẽ có thêm nhân tài hay không ""
GIỚI TRẺ PHẢN ỨNG
Ngoài những nhận xét, phê bình của các bậc Thầy về dự án đào tạo nhân tài của Nhà nước, giới trẻ trong và ngoài nước cũng góp y sôi nổi trên diễn đàn của VietnamNet về vấn đề quan trọng này. Cuộc thảo luận kết thúc vào ngày 6-8-2004 cho biết đã có hơn 100 ý kiến đóng góp của giới trẻ.
Bản tin tóm lược các ý kiến của VietNamNet viết : " Hầu hết các ý kiến đều tỏ ra vui mừng khi lần đầu tiên chúng ta đưa ra một đề án cụ thể, chi tiết để đào tạo hiền tài cho đất nước. Nhiều bạn cho rằng, nhân tài thời nào cũng có, song vấn đề là làm sao thu hút và sử dụng được họ " Muốn vậy, chúng ta cần phải đổi mới phương pháp quản lý, bổ nhiệm cán bộ; xóa bỏ nạn ô dù (cấp trên che chở cấp dưới) , cát cứ (thủ lãnh một vùng), "sống lâu lên lão làng", ích kỷ hẹo hòi...Bên cạnh đó cũng cần phải có chế độ khen thưởng, đãi ngộ thoả đáng đối với những người có đóng góp, sáng kiến v.v.. Tuy nhiên, một số bạn tỏ ý nghi ngờ về tính khả thi (có thể làm thành công) của dự án này và theo các bạn, chỉ cần nhà nước tạo ra một môi trường lành mạnh là nhân tài sẽ xuất lộ, sau đó chúng ta bồi dưỡng tạo điều kiện cho họ phát triển... Không ít bạn đặt vấn đề: Tại sao học sinh của chúng ta gặt hái được rất nhiều giải thưởng trong các kỳ thi quốc tế nhưng sau này hầu như không có ai trở thành những người xuất chúng, nổi tiếng. Vậy, phải chăng, chúng ta vẫn còn lúng túng trong việc bồi dưỡng, sử dụng tài năng ""
Ý kiến của Phan Thanh Hao còn nói về khiá cạnh h5an chế khả năng hiện nay của cán bộ : " Nhân tài phải ngang tầm với xã hội. Chúng ta không thể đi dự hội nghị mà không biết ngoại ngữ. Không thể làm đại biểu quốc hội mà chưa (có) trình độ (học) phổ thông.."
Độc giả Nguyễn Văn Thuyết viết : "Qua thực tế công việc tại công ty, tôi thấy rằng việc đào tạo đại học của chúng ta hiện nay đang nặng về lý thuyết (nếu không muốn nói là đào tạo lý thuyết suông) cho nên khi ra trường các cử nhân của chúng ta không thể đảm nhận công việc ngay được."
Ý kiến của ông Thuyết cũng đã được nhiều Nhà giáo nói trong cuộc hội thảo ở Hà Nội ngày 26-7-2004 khi họ phê bình về chủ trương chỉ biết dựa vào bằng cấp để đào tào nhân tài cho đất nước. Nhưng không thấy ai hỏi chính phủ nếu tiêu hết 45 triệu đôla mà vẫn chưa đào tạo được 700 nhân tài thì làm gì hay quên đi cho xong chuyện" -/-
Phạm Trần (8/2004)
Hoa Thịnh Đốn.- Ở Việt Nam làm gì cũng có phong trào nhưng cứ phát lên rồi lại sụp xuống làm hao tốn không biết bao nhiêu tiền của nhân dân. Kết qủa của những việc làm tốn tiền này ở đâu không thấy, chỉ thấy toàn là chuyện con voi biến thành con kiến rồi im luôn chẳng thấy ai nhắc đến nữa.
Chẳng hạn như những phong trào chống mại dâm, chống tham nhũng và chống ma túy đã được hợp thức hoá bằng các Pháp lệnh với đầy đủ những điều nghiêm cấm, trừng phạt cả bằng tiền lẫn tù được ban hành từ nhiều năm qua, nhưng các tệ nạn này vẫn tưng bừng nổ rộ và phát triển mau chóng, lan rộng dưới mọi hình thức từ thành thị về thôn quê.
Một số tờ báo trong nước đã viết lên sự bất lực của lực lượng Công an cũng như lời than phiền của người dân lương thiện cứ phải sống chung với ma cô, đĩ điếm và dân chích choác, kẻ bất lương trong xã hội. Nhà nước trả lời bằng những cuộc ruồng bố, thanh tra và bắt bớ lai rai nhưng chứng nào tật ấy, đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn nên tình trạng bắt người cửa trước, thả người cửa sau của Công an đã thành chuyện bình thường không còn ai thắc mắc nữa !
Bây giờ đảng và nhà nước Cộng sản Việt Nam lại bày ra trò chi 45 triệu đô la trong vòng 5 năm (từ 2004 - 2010) để đào tạo cho được 700 "nhân lực tài năng", bao gồm 350 "nhà khoa học công nghệ", khoảng 175 "doanh nhân tài năng" và 175 "cán bộ lãnh đạo" và "nhà quản lý tài năng".
Họ đã biến dự án này thành một "phong trào" tranh luận trong các giới khoa bảng, thanh niên và quần chúng nhưng kết quả vẫn còn mờ mịt chưa biết đi về đâu !
Đại học Quốc gia Hà Nội được giao nhiệm vụ thi hành dự án này nhằm mục đích "phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng nhân tài". Nhưng theo lời Phạm Gia Khiêm, Phó Thủ tướng nói trong cuộc hội thảo tại Hà Nội ngày 26-7-2007 thì : "Đây chỉ là một giải pháp trong chiến lược tổng thể về nhân tài để đáp ứng nguồn nhân lực cao cho đất nước." (VietNamNet, 26-7-2004)
Hơn 400 các nhà khoa học, quản lý và doanh nhân thành đạt tham dự thảo luận nhưng nhiều người phê bình dự án của nhà nước "vẫn còn nặng về tính hàn lâm và bằng cấp." (Báo Người Lao Động, 27-7-2004)
Giáo sư Nguyễn Văn Hiệu, Chủ nhiệm Khoa Công nghệ ĐH Quốc gia Hà Nội, theo báo Lao Động, cho rằng " muốn đào tạo nhân tài thì không chỉ trông vào con đường đi học (mặc dù đi học là vô cùng cần thiết) mà phải trải qua những công việc cụ thể..." Ông nêu tỷ dụ điển hình như trường hợp kỹ sư Trần Đại Nghĩa, người giỏi nhất về công nghệ ở Việt Nam bây giờ "lại là người không có bằng thạc sĩ hay tiến sĩ."
Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Sơn, Ban Tổ chức Trung ương Đảng đồng ý với GS Hiệu và nói thêm : " Trường chuyên chỉ chọn học sinh giỏi về học vấn, nhưng những người giỏi về học vấn chưa chắc đã có tư chất lãnh đạo, chính vì vậy mà đào tạo tài năng là phải đào tạo cả trong thực tiễn xem những tài năng đó có phát huy được kiến thức của mình hay không chứ không phải chỉ trên sách vở, bằng cấp."
Bà Nguyễn Thị Lan, Phó Ban Tổ chức Thành ủy Tp HCM (thành phố Hồ Chí Minh) đã nói thẳng ra chính sách dùng người bất hợp lý của đảng trong cơ chế hiện nay. Bà nêu ra trường hợp của 90 sinh viên giỏi ra trường ở Tp HCM đã được bổ nhiệm vào các vị trí cán bộ, chủ tịch phường, phó giám đốc, phó ngành, cấp ban, sở từ 4 năm qua và được đánh giá cao trong nhiệm vụ nhưng "chức danh vẫn dừng lại ở đó chứ không thay đổi."
Bà nhận xét : "Ở nhiều nơi, nhận thức của cấp ủy lãnh đạo vẫn theo quy trình cũ, tức là cấp trưởng về hưu thì cấp phó lên thay, người lớn tuổi lần lượt xếp hàng lên chức còn cán bộ trẻ, tài năng thì vẫn không được cất nhắc."
Bà nói : " Phải có sự hỗ trợ rất lớn của lãnh đạo mới có sự trưởng thành của các tài năng."
Cũng trong cuộc hội thảo này, Tiến sĩ Lê Minh Thông nêu thắc mắc :" Phải tổng kết tại sao đã bao nhiêu năm rồi, học sinh chúng ta đoạt nhiều giải trong các kỳ thi Olympic quốc tế nhưng các nhân tài đi đâu " Lý do này xuất phát từ phiá cá nhân hay tại lý do tổ chức" ".
Rồi Ông khẳng định : " Nếu không nghiên cứu được lý do "mắc" và "mắc" ở chỗ nào thì không thể sửa chữa thiếu sót, và nếu đã như thế thì làm sao mà phát huy được các tài năng ...." "
Cuộc tranh luận gay go tập trung vào điểm làm thế nào để định chuẩn được người có tài năng hay "thế nào là tài năng", theo quan điểm của ông Bùi Đức Lại, chuyên viên cao cấp Ban Tổ chức Trung ương.
Ông nói : " Liệu ta đã có bộ trắc nghiệm nào, hay cách đánh giá nào phân định được đặc điểm của cán bộ quản lý và nhà kinh doanh tài năng là gì " Chúng ta chưa chỉ ra được một người nắm giữ vị trí quản lý cụ thể đã giải quyết được những gì của thực tiễn. Cách đặt vấn đề "phát hiện tài năng từ trường chuyên, lớp chọn " là chưa đủ, bởi hệ thống trường chuyên, lớp chọn mới tạo ra "thợ" học chứ chưa phải tài năng !."
HỢP Ý ĐẢNG - MẤT LÒNG DÂN
Ngoài bà Lan của Tp HCM, nhiều người khác cũng nhắc nhở đảng và nhà nước phải rà soát lại việc sử dụng nhân tài vì có nhiều vướng mắc cần phải tháo gỡ như đồng lương, sự chênh lệch học vấn giữa các chuyên gia và cán bộ lãnh đạo không có trình độ học vấn, tệ nạn kỳ thị, tuổi tác, tham nhũng, cửa quyền.
Trần Đình Hoan, ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương nhìn nhận với các tham dự viên : " Trong hơn 50 năm qua, chúng ta đã đào tạo trong và ngoài nước hơn một triệu cán bộ khoa học - kỹ thuật có trình độ Đại học (ĐH)....Tuy nhiên công tác bồi dưỡng tài năng ở bậc ĐH và sau ĐH còn chưa thật rõ nét. Việc theo dõi sự phát triển của sinh viên tài năng sau giai đoạn đào tạo ở nhà trường hầu như không được quan tâm. Nhiều nhân tài còn chưa được sử dụng đúng nơi, đúng chỗ nên không phát huy, bộc lộ hết tài năng. Cơ chế quản lý quan liêu, bao cấp và chính sách đãi ngộ chưa hợp lý thậm chí đã làm thất thoát nhân tài."
Thất thoát ở đây là số "nhân tài" bỏ Nhà nước đi làm cho Tư nhân, nhất là các Công ty nước ngoài có vốn đầu tư ở Việt Nam và bỏ ra nước ngoài luôn. Một cuộc nghiên cứu ở trong nước cho biết có tới 80% du học sinh Việt Nam không về nước sau khi tốt nghiệp. Nguyên nhân thì có nhiều nhưng nhiều người trong số này cho biết trong nước không có nhu cầu và phương tiện cho họ áp dụng kiến thức đã học được. Hơn nữa đồng lương thấp kém và tình trạng ganh tị của những cán bộ lãnh đạo kém học cũng còn là nguyên nhân khiến nhiều du học sinh tìm cách ở lại nước ngoài.
Nhưng không chỉ riêng du học sinh mà cả những viên chức chính quy cũng đã tìm cách "chuồn" ra khỏi cơ chế nhà nước. Một bài viết của Tác giả Nguyễn Trí Dũng trên báo Người Lao Động ngày 28-7-2004 đã phản ảnh tình trạng chua chát này.
Ông Dũng viết : " Đọc tin 45 triệu USD (US Dollar) để đào tạo 700 nhân tài trên qúy báo ngày 27-7-2004 bất giác tôi nhớ lại cả một quá trình mười mấy năm làm việc cho Nhà nước và cuối cùng là đành xin nghỉ việc để tự làm riêng cách đây chưa đầy một năm. Mười mấy năm đó, tôi đã làm việc trong một môi trường thật dễ chịu và ngọt ngào. Dễ chịu và ngọt ngào chủ yếu là vì người nhân viên hưởng được những điều kiện làm việc và đồng lương, tiền thưởng tốt và cao. Tuy nhiên, tiềm ẩn sau sự ngọt ngào ấy là sự không ngọt ngào mấy cho con đường tiến thủ của người nhân viên. Chẳng ai nói ra điều ấy, chỉ có sự quan sát mới tiết lộ mà thôi. Cũng chẳng ai nói ra qui luật tiến thủ ở đây mà chính người nhân viên phải tự tìm tòi để thấy. Đó là dễ bảo và dễ hiểu với sếp. Dễ bảo là nói gì làm nấy, không ý kiến nhất là tuyệt đối không có ý kiến chống đối. Dễ hiểu với sếp là hiểu ý sếp nhanh nhất. Sếp đây là sếp trực tiếp, chẳng hạn cấp trưởng phòng thì cần hiểu tính ý của Phó Giám đốc phụ trách chứ chưa hẳn hiểu ý Giám đốc là hay vì giữa hai vị, luôn có những bất đồng về quan điểm và lợi lộc ngầm. Có vậy thôi mà nhiều người không làm được, trong đó có tôi. Ngoảnh lại nhìn mười lăm năm sau lưng với sự tiến thủ hầu như là số không, tôi quyết định xin nghỉ và làm việc riêng..."
Tác giả Nguyễn Trí Dũng góp thêm ý : " Điều nữa là để có một cơ chế thực sự coi trọng người tài, thủ trưởng, lãnh đạo cơ quan ấy phải là người có trình độ, được đào tạo đúng với vị trí đảm đương. Bên cạnh đó, cơ chế và bộ máy nhà nước phải thực sự được lành mạnh hóa và đủ mạnh để chống lại những toan tính đen tối muốn nhũng loạn và biến cơ quan nhà nước thành một chiến địa của những phe phái."
Ông Nguyễn Đức Hạt, Phó Trưởng Ban Tổ chức Trung ương khẳng định : Phải có cuộc cách mạng về đào tạo; theo đó cách đào tạo phải thay đổi, "gõ vào trí thông minh và tính tích cực của người học". Vấn đề bằng cấp cũng cần phải xem xét lại. Ông nói : " Tội rất đồng ý với ý kiến cho rằng Việt Nam giàu tiến sĩ nhưng ngèo chất xám. Phải nhìn vào sự thật để xốc lại đội ngũ cán bộ hiện nay." (Báo Thanh Niên, 27-7-2004)
Báo này cũng trích lời ông Phan Quốc Việt, Giám đốc Trung tâm Phát triển kỹ năng con người Tâm Việt cho rằng: "Muốn đào tạo tài năng phải đào tạo từ nhỏ, chứ không phải bắt đầu từ độ tuổi 25 (tức là sau khi tốt nghiệp Đại học, như nêu trong dự án)."
Nhưng nền Giáo dục của CSVN hiện nay lại đang dạy cho học sinh những điều dối trá, những mánh lới lừa bịp trong thi cử và những đức tính "lừa thầy phản bạn". Trong mấy năm gần đây, nạn bằng gỉa người thật hay người thật tuổi giả không còn gói trọn ở lớp tuổi còn son, ngây thơ lên 5 lên 10 ở bậc Tiểu học mà đã lan rộng đến tuổi Thanh niên của lớp Trung và Đại học.
Tính ăn gian nói dối trong thi cử và lừa bịp bằng cấp, giả mạo thành tích học trình của học sinh trong mưu đồ thi đua thành tích cũng đã ăn sâu, lanh rộng đến người lớn trong hàng ngũ Cán bộ, kể cả trong ngành giáo dục và cấp Tiến sĩ. Thậm chí trong lĩnh vực thể thao, nhất là ngành Bóng đá thiếu niên, nạn mượn tuổi, giả người hay người thật tuổi giả đã trở thành một chủ trương để cấp lãnh đạo thi đua lập thành tích, để được tiếng vang. Cha mẹ của các "nạn nhân bóng đá thiếu niên" cũng đã được cán bộ kéo vào vòng lừa bịp.
Tình trạng học hành không có căn bản , đã được Giáo sư Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Năng An, Chủ tịch Liên hiệp các hội Khoa học - Kỹ thuật Thành phố Hà Nội phản ảnh trong cuộc hội thảo (26-7-2004) : " Hiện nay chúng ta có 1.000 giáo sư, hơn 3.000 phó giáo sư, 13.000 tiến sĩ...Thế nhưng, rất tiếc trong số đó, không phải ai cũng có trình độ đáp ứng yêu cầu xây dựng đất nước. Vì rất nhiều người có bằng cấp, nhưng không thật sự nghiên cứu; nhiều người có học hàm học vị nhưng không đề xuất được sáng kiến hay; có người nhận bằng cấp xong không tiến hành nghiên cứu nữa... Đây là một thực tế đáng buồn, làm ảnh hưởng không nhỏ đến việc phát triển những tài năng thực sự ở nước ta." (VietNamNet, 27-7-2004)
Giáo sư Nguyễn Mộng Giao thuộc Phân Viện Vật lý tại Sài Gòn, trong cuộc phỏng vấn đăng trong VietNamNet ngày 9-8-2004, đã nói : " Nước ta có rất nhiều giáo sư, nhưng số người thực sự có tài năng, tầm vóc và có cống hiến cho khoa học lại không đáng kể. Nếu những người này cố gắng, đồng thời Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi, họ có thể giúp đỡ cho anh em trẻ được ít nhiều....Một nước văn hiến không thể thiếu một đội ngũ khoa học mạnh, thế nhưng Nhà nước chưa thực sự chú trọng đến vấn đề phát triển khoa học mà chỉ mới ưu tiên cho bộ máy hành chính. Ai cũng muốn được giữ chức vụ cao, bởi vừa có nhiều tiền lại ít phải làm việc, trong khi các nhà khoa học phải ngày đêm cật lực nghiên cứu. Chúng tôi như những ngưòi chèo thuyền ngược dòng, nếu dừng lại là tụt hậu ngay..."
Trong khi đó, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xiêm viết trong báo Thanh Niên điện tử ngày 27-7-2004 : " Không nhất thiết phải có bằng này bằng kia mới làm việc được. Không nên quá tin tưởng vào tấm bằng vì hiện nay ở đất nước ta bằng giả quá nhiều và phần lớn sinh viên và nghiên cứu sinh của chúng ta học chỉ để biết chứ không phải học để làm việc, làm người và để hoà nhập vào xã hội."
Có thẩm định nào chua chát hơn nhưng điều tâm huyết của hai Giáo sư Giao và Xiêm" Bởi vì ngay đến việc "học để làm người" thôi mà Thanh niên nước ta dưới thời Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa bây giờ đã coi nhẹ thì họ có vốn liếng gì để giúp đời"
Do đo mà Nhà sử học, Đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc mới dựa vào một bài viết cũ của Hồ Chí Minh trong Báo Cứu Quốc 14-11-1945 nhấn mạnh đến việc biết dùng người là do :"khéo lựa chọn, khéo phân phối, khéo dùng". Ông Quốc viết : " Đừng quên rằng nhân tài đời nào cũng có nhưng người biết sự dụng nhân tài thì không phải đời nào cũng có. Do vậy đào tạo những người khéo dùng nhân tài còn khó hơn và cần hơn là đào tạo nhân tài." (VietNamNet, 16-8-2004)
Vì vậy mà ông Quốc mới mở đầu bài viết của mình bằng một nghi vấn khổng lồ : " Một chính sách đào tạo nhân tài với sự đầu tư tính bằng bạc triệu đôla (45 triệu như đã đề cập ở phần đầu bài này) vừa làm phấn chấn vừa gây băn khoăn cho dư luận. Phấn chấn vì sự quan tâm của các nhà lãnh đạo đất nước, nhưng băn khoăn một nỗi liệu tiền bạc có thể là yếu tố quyết định việc đất nước sẽ có thêm nhân tài hay không ""
GIỚI TRẺ PHẢN ỨNG
Ngoài những nhận xét, phê bình của các bậc Thầy về dự án đào tạo nhân tài của Nhà nước, giới trẻ trong và ngoài nước cũng góp y sôi nổi trên diễn đàn của VietnamNet về vấn đề quan trọng này. Cuộc thảo luận kết thúc vào ngày 6-8-2004 cho biết đã có hơn 100 ý kiến đóng góp của giới trẻ.
Bản tin tóm lược các ý kiến của VietNamNet viết : " Hầu hết các ý kiến đều tỏ ra vui mừng khi lần đầu tiên chúng ta đưa ra một đề án cụ thể, chi tiết để đào tạo hiền tài cho đất nước. Nhiều bạn cho rằng, nhân tài thời nào cũng có, song vấn đề là làm sao thu hút và sử dụng được họ " Muốn vậy, chúng ta cần phải đổi mới phương pháp quản lý, bổ nhiệm cán bộ; xóa bỏ nạn ô dù (cấp trên che chở cấp dưới) , cát cứ (thủ lãnh một vùng), "sống lâu lên lão làng", ích kỷ hẹo hòi...Bên cạnh đó cũng cần phải có chế độ khen thưởng, đãi ngộ thoả đáng đối với những người có đóng góp, sáng kiến v.v.. Tuy nhiên, một số bạn tỏ ý nghi ngờ về tính khả thi (có thể làm thành công) của dự án này và theo các bạn, chỉ cần nhà nước tạo ra một môi trường lành mạnh là nhân tài sẽ xuất lộ, sau đó chúng ta bồi dưỡng tạo điều kiện cho họ phát triển... Không ít bạn đặt vấn đề: Tại sao học sinh của chúng ta gặt hái được rất nhiều giải thưởng trong các kỳ thi quốc tế nhưng sau này hầu như không có ai trở thành những người xuất chúng, nổi tiếng. Vậy, phải chăng, chúng ta vẫn còn lúng túng trong việc bồi dưỡng, sử dụng tài năng ""
Ý kiến của Phan Thanh Hao còn nói về khiá cạnh h5an chế khả năng hiện nay của cán bộ : " Nhân tài phải ngang tầm với xã hội. Chúng ta không thể đi dự hội nghị mà không biết ngoại ngữ. Không thể làm đại biểu quốc hội mà chưa (có) trình độ (học) phổ thông.."
Độc giả Nguyễn Văn Thuyết viết : "Qua thực tế công việc tại công ty, tôi thấy rằng việc đào tạo đại học của chúng ta hiện nay đang nặng về lý thuyết (nếu không muốn nói là đào tạo lý thuyết suông) cho nên khi ra trường các cử nhân của chúng ta không thể đảm nhận công việc ngay được."
Ý kiến của ông Thuyết cũng đã được nhiều Nhà giáo nói trong cuộc hội thảo ở Hà Nội ngày 26-7-2004 khi họ phê bình về chủ trương chỉ biết dựa vào bằng cấp để đào tào nhân tài cho đất nước. Nhưng không thấy ai hỏi chính phủ nếu tiêu hết 45 triệu đôla mà vẫn chưa đào tạo được 700 nhân tài thì làm gì hay quên đi cho xong chuyện" -/-
Phạm Trần (8/2004)
Gửi ý kiến của bạn
