LTS. Trong tinh thần tưởng niệm ngày 20 tháng 7 năm 1954, Việt Báo giới thiệu đến bạn đọc loạt bài chiến sữ "Vĩ tuyến 17, Hiệp định Genève, 50 năm nhìn lại", đăng vào số báo thứ Bảy hàng tuần. Loạt bài này được biên soạn dựa theo các tài liệu sau đây: Quân lực VNCH trong giai đoạn 1946-1955( Khối Quân sử/Phòng 5/Bộ Tổng Tham Mưu QLVNCH); Đông Dương Hấp Hối của cựu Đại tướng Quân đội Pháp Henri Navarre; hồi ký của các cựu Tướng lãnh VNCH: cựu Trung tướng Trần Văn Đôn, cựu Thiếu tướng Đỗ Mậu, cựu Đại tướng Cao Văn Viên; Việc từng ngày 1945-1964 của tác giả Đoàn Thêm; tài liệu riêng của VB.
Trong số báo Thứ Bảy ra ngày 26-6/2004, do phải dành trang để phổ biến những thông tin cần thiết, nên kỳ 7 của loạt bài này đã tạm gác . Để bạn đọc tiện theo dõi, chúng tôi tóm lược phần trình bày về sự phát triển của lực lượng Khinh quân, trước khi tổng lược về cuộc hành quân của Liên quân VN-Pháp trong chiến dịch Atlante bình định 4 tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên trong 6 tháng đầu năm 1954.
* Tóm lược về tiến trình hình thành các Tiểu đoàn Khinh quân.
Theo thỏa ước giưã phái bộ viện trợ Quân sự Hoa Kỳ tại Việt Nam và Bộ Tư lệnh Lực lượng Liên Hiệp Pháp, trong năm 1953 và năm 1954, Hoa Kỳ yểm trợ cho Quân đội Quốc gia Việt Nam thành lập các Tiểu đoàn Khinh quân . Theo kế hoạch, Bộ Tổng tham mưu Quân đội Quốc gia Việt Nam dự trù thành lập 54 Tiểu đoàn Khinh quân và 14 đại đội trọng pháo với sự yểm trợ quân viện của Hoa Kỳ . Trong năm 1953, số Tiểu đoàn thực sự thành lập là 35 Tiểu đoàn. Đến cuối năm 1953, tuy có 35 Tiểu đoàn được thành lập nhưng chỉ có 24 Tiểu đoàn hành quân được.
Các Tiểu đoàn Khinh quân hình thành trong năm 1953 dự trù trở thành lượng lực chính cho các cuộc hành quân kể từ ngày 1-10-1953, tuy nhiên kế hoạch này đã không thể thực hiện được vì các Tiểu đoàn Khinh quân tới ngày trên vẫn chưa được bổ sung đầy đủ sĩ quan, hạ sĩ quan, trong khi đó, chương trình huấn luyện binh sĩ chưa được đúng mức cho lắm. Thời gian huấn luyện ấn định là hai tháng hoặc hơn hai tháng cho mỗi Tiểu đoàn đã tỏ ra quá ít, nên sau đó đã
phải tăng lên 4 tháng.Đợt thành lập các Tiểu đoàn Khinh quân đầu tiên đã sớm hơn dự liệu tại Bắc Việt (Đệ tam Quân khu) vì các Tiểu đoàn Khinh quân số 701, 702 và 703 thành lập tại Bùi Chu là gốc của các đơn vị phụ lực của Bắc Việt biến cải sang lực lượng Khinh quân. Kế đến, các Tiểu đoàn Khinh quân số 501, 502 và 503 tại Đệ nhất quân khu (Nam Việt) cũng được thành lập khá nhanh vì các Tiểu đoàn này thuộc thành phần các đơn vị phụ lực của Nam Việt chuyển sang.
Tại miền Trung, việc thành lập các Tiểu đoàn Khinh quân rất trì chậm, không những thiếu cán bộ mà còn thiếu binh sĩ không tuyển mộ được. Cũng cần ghi nhận rằng số binh sĩ để thành lập các tiểu đoàn Khinh quân hầu hết là thành phần động viên. Lệnh động viên được ban hành từ giữa năm 1951, các thanh niên được lệnh nhập ngũ hàng binh sĩ chỉ tham dự huấn luyện quân sự có 2 tháng, rồi trở về nhà, đến khi thành lập các Tiểu đoàn Khinh quân mới được gọi lại. Số thanh niên được tham dự các khóa huấn luyện chiến binh thì nhiều nhưng khi gọi lại thì trình diện không đủ.Đến tháng 8/1953, do thành lập xong trước kỳ hạn, 6 Tiểu đoàn Khinh quân được gửi ngay tới miền Bùi Chu để hành quân bình định, Đầu năm 1954, một số Tiểu đoàn Khinh quân tại miền Bắc đã được tập hợp thành các Liên đoàn Khinh quân.Liên đoàn Khinh quân số 1 thành lập ngày 1-2-1954.Liên đoàn Khinh quân số 2, cùng thành lập ngày 1-2-1954. Mỗi liên đoàn Khinh quân có 3 Tiểu đoàn và do 1 sĩ quan cấp tá chỉ huy. Liên đoàn không có bộ chỉ huy. Liên đoàn trưởng thường ở chung với 1 Tiểu đoàn cơ hữu của liên đoàn, dùng ngay bộ chỉ huy của Tiểu đoàn này làm ban tham mưu phối hợp chỉ huy cả liên đoàn.
Về tác chiến, tới cuối năm 1953, tại miền Bắc có 12 Tiểu đoàn Khinh quân có đủ khả năng tham dự các cuộc hành quân.Tại Nam Việt, các Tiểu đoàn Khinh quân đầu tiên cũng được điều động trong các cuộc hành quân bình định. Tính đến cuối tháng 10/1953, tại Nam Việt có 8 Tiểu đoàn Khinh quân thành lập được điều động hành quân trong các khu vực Cái Bè, Mỹ Tho, và ngoại vi khu Đồng Tháp.Tại miền Trung, trong năm 1953, có 4 Tiểu đoàn Khinh quân được thành lập, gồm 2 Tiểu đoàn tại Bắc Trung Việt được điều động đến hành quân bình định tại Truồi (Thừa Thiên), và 2 Tiểu đoàn tại Nam Trung Việt trách nhiệm hành quân tại Phan Rang. Các Tiểu đoàn này đã hoạt động thành công.Năm 1954, số Tiểu đoàn Khinh quân được thành lập là 46. Cộng với 35 Tiểu đoàn được thành lập trước đó. Do tình hình chiến trường, từ mùa hè 1954, hầu hết các Tiểu đoàn Khinh quân tại Miền Bắc được tập hợp để tổ chức thành các liên đoàn lưu động, các liên đoàn Khinh quân bị bãi bỏ.
* Liên quân VN-Pháp tham dự chiến dịch Atlante bình định 4 tỉnh miền Trung
Vào tháng 1/1954, lực lượng Khinh quân gồm 14 tiểu đoàn của các miền Nam, Trung, Bắc được điều động tham gia chiến dịch Atlante khai diễn ngày 20-1-1954. Đây là một chiến dịch nhằm bình định các tỉnh thuộc Liên khu 5 của Việt Minh gồm Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên.
Khu vực hành quân rộng chừng 26 ngàn cây số vuông thoai thoải 1 chiều dài 370 cây số và chiều ngang 70 cây số. Vùng hành quân này là 1 căn cứ chiến lược của Việt Minh được xây dựng từ năm 1946. Dân số vào đầu năm 1954 ước khoảng 2.5 triệu người. Đây là 1 vùng khá màu mỡ của miền Trung, Việt Minh đã khai thác nhân công, mộ quân, và sử dụng đường xe lửa có từ trước 1945, để vận chuyển gạo muối và lương thực. Đây là khu giao liên trọng yếu của Việt Minh nối liền miền Bắc và miền Nam. Ngoài ra khu vực này lại kế can cao nguyên Boloven ở Hạ Lào, tại đây Việt Minh thiết lập nhiều căn cứ địa để làm cứ điểm xuất phát các cánh quân xuống miền Nam, Hạ Lào và Cao Miên.
Khi mở cuộc hành quân, Bộ Tư lệnh lực lượng Liên Hiệp Pháp tại VN muốn đánh bật Việt Minh ra khỏi khu này để giao lại cho chính quyền Quốc gia Việt Nam. Do đó, cuộc hành quân này có tính cách bình định với sự tham gia của nhiều tiểu đoàn Khinh quân và các liên đoàn chiến thuật của Quân đội Quốc gia Việt Nam.
Về đối phương, lực lượng Việt Minh tại Liên khu 5 có khoảng chừng 30 ngàn người, trong đó có 12 tiểu đoàn chính quy, 5-6 tiểu đoàn địa phương. Những đơn vị Việt Minh này được xem như lực lượng trừ bị, luôn đóng quân tại 1 những "khu vực an toàn", để từ đó khởi động các cuộc tấn công vào các miền khác.
Về lực lượng Liên Hiệp Pháp và Quân đội Quốc gia Việt Nam, có các binh đoàn sau đây: Liên đoàn 41, 42 thuộc miền Cao nguyên Trung Việt Liên đoàn 21 thuộc Bắc Trung Việt, Liên đoàn 100 vưà ở Triều Tiên về được bổ sung binh sĩ mà đa số là dân miền Nam Việt Nam, Liên đoàn 10 gồm nhiều binh sĩ Bắc Phi. Về lực lượng bình định, có 14 tiểu đoàn Khinh quân đang hoạt động tại miền Nam và miền Trung. Thoạt đầu có 6 tiểu đoàn Khinh quân từ miền Nam được điều động đến. Tiếp đó là 6 tiểu đoàn Khinh quân miền Trung và 2 tiểu đoàn Kinh quân từ miền Bắc vào.
Cuộc hành quân chia làm 2 giai đoạn: giai đoạn 1 diễn ra từ ngày 20-1-1954 đến 3-3-1954: mục đích chiếm đóng tỉnh Phú Yên. Giai đoạn 2 mở ra vào ngày 13-3-1954, mục đích chiếm đóng khu vực Bình Định.
Trong giai đoạn 1, sau khi các binh đoàn đổ bộ từ khu vực biển gần Hội An đến mũi Varella và Tuy Hòa vào ngày 20-1-1954, lực lượng liên quân Việt-Pháp chiếm cánh đồng My, rồi chiếm Lạc My vào ngày 23-2-1954, tiếp đó chiếm cả tỉnh Phú Yên vào ngày 3-3-1954. Trong 6 tuần đầu, liên quân Việt-Pháp không gặp sức kháng cự mạnh mẽ nào của lực lượng Việt Minh, và đã kiểm soát được 6 ngàn cây số vuông, tiếp nhận 150 ngàn người dân cư ngụ trong vùng kiểm soát của chính phủ Quốc gia Việt Nam.
Vào giai đoạn 2, sau khi tiến chiếm đóng Bình Định, liên quân Việt Pháp chiếm đèo Cù Mông, và đồng bằng sông Giao. Tổng kết theo báo cáo của Bộ Tư lệnh Liên Hiệp Pháp tại VN, sau 2 giai đoạn, Việt Minh có 400 người chết, 480 tù binh bị bắt. Về vũ khí, Liên quân Việt Pháp tịch thu 125 súng đủ loại.
Sau khi chiếm được khu vực này, Pháp giao cho lực lượng Việt Nam bình định. Mặt trận tại duyên hải miền Trung lắng dịu vì Việt Minh đã rời vùng này để uy hiếp Cao nguyên. (Kỳ sau: Tình hình chiến sự mùa Hè 1954).
Trong số báo Thứ Bảy ra ngày 26-6/2004, do phải dành trang để phổ biến những thông tin cần thiết, nên kỳ 7 của loạt bài này đã tạm gác . Để bạn đọc tiện theo dõi, chúng tôi tóm lược phần trình bày về sự phát triển của lực lượng Khinh quân, trước khi tổng lược về cuộc hành quân của Liên quân VN-Pháp trong chiến dịch Atlante bình định 4 tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên trong 6 tháng đầu năm 1954.
* Tóm lược về tiến trình hình thành các Tiểu đoàn Khinh quân.
Theo thỏa ước giưã phái bộ viện trợ Quân sự Hoa Kỳ tại Việt Nam và Bộ Tư lệnh Lực lượng Liên Hiệp Pháp, trong năm 1953 và năm 1954, Hoa Kỳ yểm trợ cho Quân đội Quốc gia Việt Nam thành lập các Tiểu đoàn Khinh quân . Theo kế hoạch, Bộ Tổng tham mưu Quân đội Quốc gia Việt Nam dự trù thành lập 54 Tiểu đoàn Khinh quân và 14 đại đội trọng pháo với sự yểm trợ quân viện của Hoa Kỳ . Trong năm 1953, số Tiểu đoàn thực sự thành lập là 35 Tiểu đoàn. Đến cuối năm 1953, tuy có 35 Tiểu đoàn được thành lập nhưng chỉ có 24 Tiểu đoàn hành quân được.
Các Tiểu đoàn Khinh quân hình thành trong năm 1953 dự trù trở thành lượng lực chính cho các cuộc hành quân kể từ ngày 1-10-1953, tuy nhiên kế hoạch này đã không thể thực hiện được vì các Tiểu đoàn Khinh quân tới ngày trên vẫn chưa được bổ sung đầy đủ sĩ quan, hạ sĩ quan, trong khi đó, chương trình huấn luyện binh sĩ chưa được đúng mức cho lắm. Thời gian huấn luyện ấn định là hai tháng hoặc hơn hai tháng cho mỗi Tiểu đoàn đã tỏ ra quá ít, nên sau đó đã
phải tăng lên 4 tháng.Đợt thành lập các Tiểu đoàn Khinh quân đầu tiên đã sớm hơn dự liệu tại Bắc Việt (Đệ tam Quân khu) vì các Tiểu đoàn Khinh quân số 701, 702 và 703 thành lập tại Bùi Chu là gốc của các đơn vị phụ lực của Bắc Việt biến cải sang lực lượng Khinh quân. Kế đến, các Tiểu đoàn Khinh quân số 501, 502 và 503 tại Đệ nhất quân khu (Nam Việt) cũng được thành lập khá nhanh vì các Tiểu đoàn này thuộc thành phần các đơn vị phụ lực của Nam Việt chuyển sang.
Tại miền Trung, việc thành lập các Tiểu đoàn Khinh quân rất trì chậm, không những thiếu cán bộ mà còn thiếu binh sĩ không tuyển mộ được. Cũng cần ghi nhận rằng số binh sĩ để thành lập các tiểu đoàn Khinh quân hầu hết là thành phần động viên. Lệnh động viên được ban hành từ giữa năm 1951, các thanh niên được lệnh nhập ngũ hàng binh sĩ chỉ tham dự huấn luyện quân sự có 2 tháng, rồi trở về nhà, đến khi thành lập các Tiểu đoàn Khinh quân mới được gọi lại. Số thanh niên được tham dự các khóa huấn luyện chiến binh thì nhiều nhưng khi gọi lại thì trình diện không đủ.Đến tháng 8/1953, do thành lập xong trước kỳ hạn, 6 Tiểu đoàn Khinh quân được gửi ngay tới miền Bùi Chu để hành quân bình định, Đầu năm 1954, một số Tiểu đoàn Khinh quân tại miền Bắc đã được tập hợp thành các Liên đoàn Khinh quân.Liên đoàn Khinh quân số 1 thành lập ngày 1-2-1954.Liên đoàn Khinh quân số 2, cùng thành lập ngày 1-2-1954. Mỗi liên đoàn Khinh quân có 3 Tiểu đoàn và do 1 sĩ quan cấp tá chỉ huy. Liên đoàn không có bộ chỉ huy. Liên đoàn trưởng thường ở chung với 1 Tiểu đoàn cơ hữu của liên đoàn, dùng ngay bộ chỉ huy của Tiểu đoàn này làm ban tham mưu phối hợp chỉ huy cả liên đoàn.
Về tác chiến, tới cuối năm 1953, tại miền Bắc có 12 Tiểu đoàn Khinh quân có đủ khả năng tham dự các cuộc hành quân.Tại Nam Việt, các Tiểu đoàn Khinh quân đầu tiên cũng được điều động trong các cuộc hành quân bình định. Tính đến cuối tháng 10/1953, tại Nam Việt có 8 Tiểu đoàn Khinh quân thành lập được điều động hành quân trong các khu vực Cái Bè, Mỹ Tho, và ngoại vi khu Đồng Tháp.Tại miền Trung, trong năm 1953, có 4 Tiểu đoàn Khinh quân được thành lập, gồm 2 Tiểu đoàn tại Bắc Trung Việt được điều động đến hành quân bình định tại Truồi (Thừa Thiên), và 2 Tiểu đoàn tại Nam Trung Việt trách nhiệm hành quân tại Phan Rang. Các Tiểu đoàn này đã hoạt động thành công.Năm 1954, số Tiểu đoàn Khinh quân được thành lập là 46. Cộng với 35 Tiểu đoàn được thành lập trước đó. Do tình hình chiến trường, từ mùa hè 1954, hầu hết các Tiểu đoàn Khinh quân tại Miền Bắc được tập hợp để tổ chức thành các liên đoàn lưu động, các liên đoàn Khinh quân bị bãi bỏ.
* Liên quân VN-Pháp tham dự chiến dịch Atlante bình định 4 tỉnh miền Trung
Vào tháng 1/1954, lực lượng Khinh quân gồm 14 tiểu đoàn của các miền Nam, Trung, Bắc được điều động tham gia chiến dịch Atlante khai diễn ngày 20-1-1954. Đây là một chiến dịch nhằm bình định các tỉnh thuộc Liên khu 5 của Việt Minh gồm Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên.
Khu vực hành quân rộng chừng 26 ngàn cây số vuông thoai thoải 1 chiều dài 370 cây số và chiều ngang 70 cây số. Vùng hành quân này là 1 căn cứ chiến lược của Việt Minh được xây dựng từ năm 1946. Dân số vào đầu năm 1954 ước khoảng 2.5 triệu người. Đây là 1 vùng khá màu mỡ của miền Trung, Việt Minh đã khai thác nhân công, mộ quân, và sử dụng đường xe lửa có từ trước 1945, để vận chuyển gạo muối và lương thực. Đây là khu giao liên trọng yếu của Việt Minh nối liền miền Bắc và miền Nam. Ngoài ra khu vực này lại kế can cao nguyên Boloven ở Hạ Lào, tại đây Việt Minh thiết lập nhiều căn cứ địa để làm cứ điểm xuất phát các cánh quân xuống miền Nam, Hạ Lào và Cao Miên.
Khi mở cuộc hành quân, Bộ Tư lệnh lực lượng Liên Hiệp Pháp tại VN muốn đánh bật Việt Minh ra khỏi khu này để giao lại cho chính quyền Quốc gia Việt Nam. Do đó, cuộc hành quân này có tính cách bình định với sự tham gia của nhiều tiểu đoàn Khinh quân và các liên đoàn chiến thuật của Quân đội Quốc gia Việt Nam.
Về đối phương, lực lượng Việt Minh tại Liên khu 5 có khoảng chừng 30 ngàn người, trong đó có 12 tiểu đoàn chính quy, 5-6 tiểu đoàn địa phương. Những đơn vị Việt Minh này được xem như lực lượng trừ bị, luôn đóng quân tại 1 những "khu vực an toàn", để từ đó khởi động các cuộc tấn công vào các miền khác.
Về lực lượng Liên Hiệp Pháp và Quân đội Quốc gia Việt Nam, có các binh đoàn sau đây: Liên đoàn 41, 42 thuộc miền Cao nguyên Trung Việt Liên đoàn 21 thuộc Bắc Trung Việt, Liên đoàn 100 vưà ở Triều Tiên về được bổ sung binh sĩ mà đa số là dân miền Nam Việt Nam, Liên đoàn 10 gồm nhiều binh sĩ Bắc Phi. Về lực lượng bình định, có 14 tiểu đoàn Khinh quân đang hoạt động tại miền Nam và miền Trung. Thoạt đầu có 6 tiểu đoàn Khinh quân từ miền Nam được điều động đến. Tiếp đó là 6 tiểu đoàn Khinh quân miền Trung và 2 tiểu đoàn Kinh quân từ miền Bắc vào.
Cuộc hành quân chia làm 2 giai đoạn: giai đoạn 1 diễn ra từ ngày 20-1-1954 đến 3-3-1954: mục đích chiếm đóng tỉnh Phú Yên. Giai đoạn 2 mở ra vào ngày 13-3-1954, mục đích chiếm đóng khu vực Bình Định.
Trong giai đoạn 1, sau khi các binh đoàn đổ bộ từ khu vực biển gần Hội An đến mũi Varella và Tuy Hòa vào ngày 20-1-1954, lực lượng liên quân Việt-Pháp chiếm cánh đồng My, rồi chiếm Lạc My vào ngày 23-2-1954, tiếp đó chiếm cả tỉnh Phú Yên vào ngày 3-3-1954. Trong 6 tuần đầu, liên quân Việt-Pháp không gặp sức kháng cự mạnh mẽ nào của lực lượng Việt Minh, và đã kiểm soát được 6 ngàn cây số vuông, tiếp nhận 150 ngàn người dân cư ngụ trong vùng kiểm soát của chính phủ Quốc gia Việt Nam.
Vào giai đoạn 2, sau khi tiến chiếm đóng Bình Định, liên quân Việt Pháp chiếm đèo Cù Mông, và đồng bằng sông Giao. Tổng kết theo báo cáo của Bộ Tư lệnh Liên Hiệp Pháp tại VN, sau 2 giai đoạn, Việt Minh có 400 người chết, 480 tù binh bị bắt. Về vũ khí, Liên quân Việt Pháp tịch thu 125 súng đủ loại.
Sau khi chiếm được khu vực này, Pháp giao cho lực lượng Việt Nam bình định. Mặt trận tại duyên hải miền Trung lắng dịu vì Việt Minh đã rời vùng này để uy hiếp Cao nguyên. (Kỳ sau: Tình hình chiến sự mùa Hè 1954).
Gửi ý kiến của bạn
