PHOTO: Phạm Duy bên dòng sông Seine.
Cũng vẫn là hồi tưởng, khi những nốt nhạc quấn quýt mê đắm cuả “Cỏ Hồng” vưà dứt, nhạc sĩ Phạm Duy, đứng giưã Tuấn Ngọc, Thái Thảo, ánh spotlight chói loà và những tràng pháo tay vang dội, run run kể về lần trở lại đồi Hồng Đà Lạt cách đây vài tháng, cảnh cũ vẫn đấy, nhưng em ngoan như tình nồng, em bao la mịt mùng, em thơm như cỏ hồng cuả ngày nào, nay không còn nưã!
Tháng mười một. Paris đẫm trong thu. Xác lá ngô đồng sũng ướt la liệt mặt đường. Trời đục, nặng, hơi thở đã vương vất khói buổi đầu ngày. Một muà thu như thế, mấy mươi năm trước, bao nhiêu người sống giưã cái oi bức bụi bặm cuả Sài Gòn, cuả các thành phố, tỉnh lỵ đồng bằng miền Nam Việt Nam đã từng mơ ước.
Một chút hương xa, thoát thai từ hồn thơ Paul Verlaine, Guillaume Apollinaire, Cung Trầm Tưởng, nhập thân vào những dòng nhạc Phạm Duy, vỗ cánh bay lên. Cứ tưởng những hình ảnh, âm thanh viễn mơ đó rồi có lúc sẽ dần theo thời gian chìm xuống, lắng vào một góc nào đó cuả ký ức, để phai, và quên. Nhưng, với gần một ngàn khán thính giả đến dự chương trình “Phạm Duy, 60 năm, dòng Nhạc dòng Đời” đêm 09.11.2002 tại Paris, lời thơ điệu nhạc như mở bừng mắt phục sinh, tươi mởn và tẩm đậm hương sắc nồng nàn cuả không gian thu tây phương. Muà thu đã không chết trong khúc hát bi thương cuả người tình phụ, muà thu chỉ thê thiết trên dây vĩ cầm, khắc khoải với tiếng kèn đồng, dần vàng ươm theo dòng tóc tơ nhỏ sợi, để rồi đỏ rựng lên cùng màu rượu chát nồng nàn. Muà thu, từ đó, cuốn hồn người vào con trốt xoáy cuả dòng hồi tưởng.
Với gần bốn mươi ca khúc, nhạc sĩ Phạm Duy và các con cuả ông đã mời mọi người cùng viếng thăm lại từng chặng đường cuả sáu mươi năm sáng tác âm nhạc. Mở đầu và kết thúc bằng hai bài đồng ca “Đường về quê”â và “Giọt mưa trên lá - Mẹ Việt Nam ơi”, những nhạc phẩm còn lại được các giọng hát thành danh Julie, Ái Vân, Thái Hiền, Thái Thảo, Tuấn Ngọc, Duy Quang trình bày đơn ca hoặc song ca. Có rất nhiều ca khúc phổ thơ, từ “Tiếng sáo Thiên Thai” phổ thơ Thế Lữ (1951), với tiếng hát Thái Hiền - Thái Thảo, gợi nhớ trong lòng những khán giả lớn tuổi hình ảnh hai chị em Thái Hằng - Thái Thanh nưả thế kỷ về trước, đến nhạc phẩm “Tình Cầm”, phổ thơ Hoàng Cầm (1984) qua phần song ca cuả Tuấn Ngọc và Duy Quang.
Gần hết những ca khúc phổ thơ thành công nhất cuả nhạc sĩ Phạm Duy, theo sự nhận xét và phân tích cuả nhạc sĩ Phạm Quang Tuấn trong bài viết “Nghệ thuật phổ thơ vào nhạc” ( báo VĂN, số đôi 66 & 67), đều lần lượt được trình bày: Tiếng sáo Thiên Thai, Nụ tầm xuân , Thu ca điệu ru đơn , Ngậm ngùi, Kỷ vật cho em. Bên cạnh những ca khúc phổ thơ, các bài hát từng vang vọng trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp: Đường về quê , Về miền Trung được giới thiệu xen kẽ với những tình khúc đã được nhiều thế hệ tình nhân ấp ủ: “Đêm Xuân”, “Đừng xa nhau”, “Phượng yêu”, “Nha Trang ngày về”, “Trả lại em yêu”... Ngoài ra, nhạc sĩ Phạm Duy còn mời người mộ điệu thưởng thức các ca khúc trích từ trường ca “Con đường Cái Quan” (Đi đâu cho thiếp theo cùng ), trường ca “Mẹ Việt Nam” (Mẹ Việt Nam ơi), Tâm Ca (Tôi ước mơ”, theo thơ Nhất Hạnh và “Giọt mưa trên lá”), “Tâm Phẫn Ca” Thương Ca Chiến Trường”, “Tưởng như còn người yêu”, thơ Lê Thị Ý và “Áo anh sứt chỉ đường tà”, thơ Hưũ Loan), Đạo Ca (Quán Thế Âm, thơ Phạm Thiên Thư). Mảng ca khúc có “khí hậu Paris và Âu Châu”, phù hợp với cái lạnh một đêm trọng thu tháng 11, được tán thưởng nồng nhiệt: “Muà thu Paris” và “Tiễn em” (thơ Cung Trầm Tưởng), “Thu ca điệu ru đơn” (theo thơ Paul Verlaine), “Muà thu chết (theo thơ Guillaume Apollinaire), “Huyền thoại trên một vùng biển” (thơ Thái Phương Thư).
Từ hàng ghế khán giả, có người chép miệng: “Tưởng như mới hôm qua” khi nghe Julie hát “Muà thu chết” và Duy Quang trình bày “Cô Bắc kỳ nho nho”, “Thà như giọt mưa” . Cái “tưởng như mới hôm qua” ấy thật sự đã có một khoảng cách thời gian hơn ba mươi năm và một khoảng cách không gian vài trăm ngàn cây số đường chim bay. Vẫn là hồi tưởng, về chốn quê nhà cuả một quá khứ xa hơn nưã, thời đất nước phân đôi, người người lià nhau vì lý tưởng. Những hình ảnh cũ, cảm xúc xưa được khơi gợi lại qua tiếng hát Ái Vân trong “Tình hoài hương” và Tuấn Ngọc với “Tâm sự gửi về đâu” (thơ Lê Minh Ngọc). Vẫn là hồi tưởng, khi Thái Thảo chọn hát Đêm Xuân”, bài hát cuả bố viết tặng mẹ, khi Thái Hiền cất lên câu hỏi từng làm ray rứt cả một thế hệ những người tuổi trẻ: “Biết bao giờ tôi mới được nói những điều tôi ước mơ"”
Cũng vẫn là hồi tưởng, khi những nốt nhạc quấn quýt mê đắm cuả “Cỏ Hồng” vưà dứt, nhạc sĩ Phạm Duy, đứng giưã Tuấn Ngọc, Thái Thảo, ánh spotlight chói loà và những tràng pháo tay vang dội, run run kể về lần trở lại đồi Hồng Đà Lạt cách đây vài tháng, cảnh cũ vẫn đấy, nhưng em ngoan như tình nồng, em bao la mịt mùng, em thơm như cỏ hồng cuả ngày nào, nay không còn nưã!
Hơn ba tiếng đồng hồ, gần bốn mươi ca khúc, người trình diễn và người thưởng thức vẫn chưa muốn rời nhau. Thêm vài bài hát được yêu cầu, thêm nhiều tràng pháo tay tán thưởng và tri ân người nhạc sĩ, tóc trắng phau, vẫn tráng kiện tươi cười đứng trên sân khấu, giưã các con, dâu, rể, người nhạc sĩ suốt một đời ôm đàn mơ làm con dế hát rong... Chương trình “Phạm Duy, 60 năm, dòng Nhạc, dòng Đời” được khán thính giả Paris đánh giá cao về mặt nghệ thuật.
Bà Nguyễn Xuân Thư, chủ tịch hội Những người bạn cuả Việt Nam và Á Châu, hội bảo trợ cho chương trình, cho biết, nhạc sĩ Phạm Duy đã có toàn quyền quyết định trong việc chọn lưạ và đứng ra giới thiệu các nhạc phẩm cuả mình. Với lời dẫn giải dí dỏm cuả người MC lớn tuổi nhất trong làng âm nhạc Việt Nam (và thế giới"), với phần trình diễn xuất thần cuả các ca sĩ tài danh, cuả ban nhạc The Fanatics, cùng phần soạn hoà âm, phối khí độc đáo cuả Duy Cường, tất cả các nhạc phẩm trình bày, dù phổ thông hay ít được biết đến, đều được khen ngợi nồng nhiệt. Phải chăng, với người nhạc sĩ đã viết ca khúc “Tạ ơn Đời”, cuộc đời và người thưởng thức đã đến lúc biết trân trọng đáp lại, với lòng ngưỡng mộ"
Chỉ trong vòng sáu tháng cuả năm 2002, hai chương trình “Phạm Duy, một đời nhìn lại” và “Phạm Duy, 60 năm, dòng Nhạc, dòng Đời” đã được tổ chức với tính chất quy mô tại Little Saigon và Paris. Sau đó, có thể sẽ thêm nhiều chương trình tương tự như vậy, ở khắp nơi trên thế giới.
Còn Việt Nam, nơi ông đã sáng tác những dòng nhạc bất tử : “Tôi yêu đất nước tôi, nằm phơi phới bên bờ biển Đông”" Biết đến bao giờ" Có phải đó là ước mơ cuối cùng cuả người nhạc sĩ đã trên tám mươi tuổi đời, hơn sáu mươi tuổi nghề, mong một ngày được ôm đàn hát lại những ca khúc cũ cuả mình ngay trên quê hương yêu dấu"
Năm 2002, người Việt tại Paris đã “xuân thu nhị kỳ” được thưởng thức âm nhạc Phạm Duy. Trước và sau đêm “Phạm Duy, 60 năm, dòng Nhạc- dòng Đời”, sáng tác mới nhất cuả ông: “Minh hoạ Kiều” cũng được giới thiệu tại Thư viện Diên Hồng vào đầu tháng tư và tại đại học Jussieu vào giưã tháng 11. Như vậy, từ “Đường về quê” sáng tác năm 1947 đến “Minh hoạ Kiều, phần 2” ra mắt năm 2002, thính giả đã có dịp đi dọc theo hành trình sáu mươi năm âm nhạc Phạm Duy, từ âm thanh đơn điệu cuả cây đàn guitare thời kháng chiến đến âm thanh đa điệu đa tầng cuả dàn nhạc điện tử kỷ nguyên computer, với phần trợ lực cuả con trai thứ Duy Cường.
Cũng trong chuyến đi giưã muà thu này, đạo diễn Đinh Anh Dũng, người đã thực hiện các bộ phim Đoàn Chuẩn-Từ Linh, gởi gió cho mây ngàn bay, Văn Cao, giấc mơ một đời người, Văn Cao, buổi sáng có trong sự thật, Trịnh Công Sơn, xin trả nợ người (Hãng phim Trẻ, Việt Nam) và góp phần trong “Du Tử Lê, giữ đời cho nhau” (Trung tâm Diễm Xưa, Hoa Kỳ) đã có dịp ghi lại những hình ảnh cuả nhạc sĩ Phạm Duy qua nhiều lần gặp gỡ với bạn bè, người thân và khán giả tại Paris. Đó sẽ là nguồn tài liệu quý giá cho những bộ phim mà anh hằng ấp ủ từ lâu và hy vọng thực hiện được trong một tương lai không xa lắm. Chúng ta tin rằng những bộ phim này sẽ sớm ra mắt khán giả và sẽ có tầm vóc xứng đáng với sự nghiệp âm nhạc cuả người nghệ sĩ đã viết nên ngàn lời ca.
Nắng chiều vẫn rực rỡ. Người tình già Phạm Duy vẫn tiếp tục cuộc hành trình liên lục điạ, gieo rắc đó đây những âm thanh cuả một thời, cuả một đời, mời gọi mọi người yêu nhau, nhưng tự đáy lòng, vẫn không quên cất tiếng kêu tha thiết :
Mẹ Việt Nam ơi ! Mẹ Việt Nam ơi !
Chúng con đã về khát khao hơi Mẹ
Chúng con xin thề giữ thơm quê Mẹ
Cuộc đời rồi phai tàn sau thế giới
Chỉ còn tình yêu cuả Mẹ mà thôi
Ôi ! Mẹ Việt Nam !
Cổ Ngư
Paris, trọng thu 2002
Gửi ý kiến của bạn
