Trang Sử Việt: Pháp Thuộc

(1884 - 1945)

.

     Năm 1861, trung tướng Pháp là Charner đem 70 chiến thuyền và 5000 lính tấn công đồn Kỳ Hòa, đồn bị thất thủ. Đến ngày 9-5-1862, Phan Thanh Giản ký Hòa ước Nhâm Tuất với thiếu tướng Bonard, giao 3 tỉnh Miền Đông Nam kỳ: Biên Hòa, Gia Định và Định Tường cho Pháp.

.

     Năm 1867, thiếu tướng De la Grandière đem quân chiếm 3 tỉnh miền Tây: Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên. Ngày 15-3-1874, ký Hòa ước Giáp Tuất giữa Lê Tuấn, Nguyễn Văn Tường đại diện triều đình Huế với đại diện của Pháp là Dupré; từ đấy, 6 tỉnh Nam Kỳ do Pháp toàn quyền cai trị; lãnh thổ nước Việt còn lại do triều đình Huế hoàn toàn tự trị. 

     Ngày 25-8-1883, ký Hòa ước Quý Mùi tại kinh đô Huế, giữa đại diện triều Nguyễn là Trần Đình Túc và Nguyễn Trọng Hợp với đại diện của Pháp là Francois Jules Harmand, ký xong Hòa ước Quý Mùi toàn bộ Việt Nam trở thành thuộc địa của Thực dân Pháp (Pháp thuộc).

.

    Ngày 6-6-1884, ký Hòa ước Giáp Thân, các ông Nguyễn Văn Tường, Phạm Thận Duật, Tôn Thất Phan ký với Patennôtre, nên gọi là hòa ước Patennôtre (Hòa ước này sửa lại một số điều khoản của Hòa ước Quý Mùi 1883); ký xong hòa ước Giáp Thân thì Việt Nam hoàn toàn bị Pháp đô hộ, các dấu ấn của Tàu sắc phong cho vua chúa Việt Nam đều đem đốt. Hòa ước Giáp Thân đến ngày 9-3-1945, thì hết hiệu lực vì Pháp bị thất bại bởi Nhật ở Việt Nam, trong kỳ đại chiến thế giới lần thứ II (1939-1945), Pháp đã không làm tròn cam kết. Như vậy Pháp đô hộ toàn nước Việt Nam là 61 năm (1884- 1945). Nếu kể từ hòa ước Nhâm Tuất (1862) là 83 năm. 

.

     Ngày 17-10-1887, Pháp thành lập Liên bang Đông Dương (Union Indochinoise) là lãnh thổ do nhà cầm quyền Pháp cai trị ở tại Đông Nam Á, lúc đấy có 5 xứ: Nam Kỳ (Cochinchine), Bắc Kỳ (Tonkin), Trung Kỳ (Annam), Lào (Laos: sáp nhập năm1893) và Campuchia (Cambodge); Việt Nam, Lào, Campuchia bị xóa tên trên bản đồ thế giới. Vào năm 1920, Pháp nhân danh triều đình Huế, đã chính thức kiểm soát quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa và đến năm 1921, tuyên bố chủ quyền ở đấy. Thủ phủ Liên bang Đông Dương lúc đầu ở Sài Gòn, năm 1902 chuyển ra thành phố Hà Nội.

.

     Xã hộ Việt Nam dưới thời Pháp thuộc: Về giáo dục vào thập niên 1910, chính quyền Pháp ở Việt Nam cho mở 2 loại trường học: Trường Hán học có cải tổ đôi chút và duy trì tạm thời để thay thế dần qua trường Pháp-Việt trên cả nước. Dù vậy, toàn nước Việt Nam chỉ có 25 trường tiểu học Pháp-Việt với khoảng 10 vạn học sinh các cấp (dân số nước Việt lúc ấy khoảng 20 triệu người). Vùng cao nguyên thì trồng cây cà phê, cây cao su ngày càng nhiều, dân chúng bắt đầu lên miền núi khai thác và định cư. Tại đồng bằng thì các cây: chôm chôm, măng cụt bắt đầu trồng. Các loại rau củ: súp lơ, xu hào, cà rốt, khoai tây... từ Pháp đưa vào nước ta trồng trọt.  Thức ăn của người Âu châu bắt đầu xuất hiện ở Việt Nam: bánh mì, bơ, cà phê... dần dần trở thành quen thuộc.  

    .

     Đầu Thế chiến I, Pháp cưỡng bách hàng vạn người Việt nhập ngũ và lao công, có khoảng 50.000 binh sĩ và 50.000 lao công bị đưa sang chiến trường Âu châu, nên có các cuộc đấu tranh trên khắp nước Việt Nam?!. Trong số người Việt bị đi lính và lao công, ước tính có khoảng 30.000 người bị chết và 60.000 bị thương bởi cuộc chiến ở Âu châu?!.

 .

.

      Cảm hận: Pháp Thuộc

              .

Nguyễn Lộc Yên