Lần lần lữa lữa, người ta lại quay về với cái thực kiện chủ yếu, điếm nhục của xã hội thuộc địa; nó chẳng bao giờ từng đòi hỏi hiệu năng, nó chẳng bao giờ từng đòi hỏi phẩm chất, và những điều này, bởi không được đòi hỏi, đã trở thành bị ruồng bỏ.
V.S. Naipaul: The Middle Passage, Lối Đi Giữa.
NTV dịch [gửi PTH]
talawas bị tường lửa"
Bắt đầu từ ngày thứ Năm, 27.5.2004 đến nay, email của cộng tác viên và độc giả talawas từ Việt Nam dồn dập gửi đến toà soạn chúng tôi để thông báo, thắc mắc, lo ngại... về việc ở Việt Nam không vào được talawas nữa.
Dư luận chung ở Việt Nam cho rằng talawas đã bị tường lửa.
Chúng tôi không tin rằng những cơ quan hữu trách tại Việt Nam có lí do thích đáng để dựng tường lửa với một tạp chí văn hoá-văn nghệ như talawas. Chúng tôi mong rằng đây là một sự cố kĩ thuật sẽ sớm được khắc phục trong thời gian sớm nhất.
Mong toàn thể thân hữu, cộng tác viên, độc giả talawas trong và ngoài nước kịp thời gửi đến chúng tôi những thông tin liên quan đến sự cố này. Chúng ta cùng hi vọng rằng như thường lệ, mỗi buổi sáng talawas lại đến tay bạn đọc trong nước như những tờ báo và tạp chí khác. Bạn có thể đọc, bạn có thể vứt ngay vào sọt rác, nhưng đó là quyền của cá nhân bạn, chứ không phải do sự định đoạt của bất kì ai khác.
talawas
Còn nhớ, khi talawas mới xuất hiện,Tin Văn là một trong những nơi/người đầu tiên hồ hởi, không những chào mừng mà còn đóng góp bài vở, với những lời chúc tốt lành nhất:
talawas là gì: ta là thằng ăn cướp [Dịch là cướp]
talawas là khoét tới cái gọi là cốt tuỷ của tiếng Việt...
Nhưng trong thâm tâm, là nỗi mừng không nói ra này: Với một nhà văn, một nữ kiện tướng ra đi từ miền bắc chủ trì, cái đám Bắc Bộ Phủ sẽ không làm sao xếp diễn đàn này vào cùng một ruộc, là đám nhà văn ngụy, và như vậy văn học hải ngoại sẽ không còn ở trong tình trạng chông chênh, thiếu tới một nửa "cuộc đời, linh hồn"... của nó.
Nhưng chưa kịp mừng vì cái tin tường lửa, đọc tới câu "Chúng ta cùng hy vọng rằng như thường lệ, mỗi buổi sáng talawas lại đến tay bạn đọc trong nước như những tờ báo và tạp chí khác", thì Tin Văn cùng Gấu tôi thật thất vọng vô cùng.
Nếu cái vụ tường lửa kia mà chỉ là báo động hoảng, thì lại càng thêm thất vọng.
Bởi vì làm sao một tạp chí trong nước, ngày nào cũng đến tay độc giả, lại dám chỉ đích danh tờ An Ninh Thế Giới, là đệ nhất lá cải"
“.... Trở ngại thứ hai cho sự phát triển văn học Hậu Đổi Mới là sự tự kiểm duyệt. Ngưòi ta cứ tưởng rằng, sau khi có đổi mới thì những nhà văn sẽ hồ hởi dùng tài năng của mình để đóng góp cho mọi mảng của nền văn học”. Nhưng thực tế, theo Phạm Thị Hoài, "người làm văn hóa, văn nghệ trong nước ngày nay phải tự hướng đạo thay vì tự lãnh đạo. Hậu Đổi Mới là thời kỳ hoàng kim của tự kiểm duyệt"...
Ngày nay ở Việt Nam chỉ có một nơi được tự do văn nghệ nhất, chị Hoài đưa dẫn chứng, đó là báo An Ninh Thế Giới, "tờ báo lá cải hơn mọi tờ lá cải".... những người đứng đầu tờ báo là người thổi còi - cho văn học Việt Nam - thổi sai cũng chẳng sao vì chẳng có người thổi khác.
[Trích bài viết của Bùi Văn Phú, báo Văn số Tháng Hai & Ba, 2004]
Còn những người, trong những ngày qua, có lời chúc mừng talawas đã đạt được cái thành tích là trở thành món hàng cấm và vì thế có hương vị ngọt ngào hơn, thậm chí cả những người cho rằng talawas cố tình bị tường lửa để kiếm điểm tại nước ngoài, những người ấy sẽ thấy mình đã kết luận vô lối và vội vàng như thế nào. Nếu phải thành một huyền thoại thì đó là bất hạnh lớn cho chúng tôi.
Phạm Thị Hoài, trả lời BBC đăng lại trên talawas
Trên tờ Gió Đông ngày nào - mà đa số cộng tác viên là những cây viết ra đi từ miền bắc - người chủ trương, Lê Trọng Phương, trong một bài viết, có nhắc tới một ẩn dụ của Borges, về một bức bản đồ Việt Nam tỉ lệ xích là 1/1, bị rách nát, mà những người Việt hải ngoại cố mang ra ngoài này để khâu vá lại, cho nó được như xưa.
Một tấm bản đồ "văn học" như thế, chỉ có một nửa, nếu thiếu những người như Lê Trọng Phương, những diễn đàn như talawas.
Trong ý nghĩ đó, Tin Văn viết, "... và như vậy văn học hải ngoại sẽ không còn ở trong tình trạng chông chênh, thiếu tới một nửa 'cuộc đời, linh hồn'... của nó."
Tin Văn
Jennifer Tran