HONOLUU - Việt Nam đang cân nhắc về tương lai Vịnh Cam Ranh. Tin này do nhà báo Nayan Chanda viết trên tờ Far Eastern Economic Review, số đề ngày 28/12.
Năm 1979, một hạm đội hải quân Sô Viết (tên cũ của Nga là Liên Bang Xô Viết) đến Vịnh Cam Ranh để thiết lập căn cứ hải quân lớn nhất của Moscow ngoài lãnh thổ Nga. Với hợp đồng cho Moscow thuê Vịnh Cam Ranh từ năm 1978 tới hạn chót là năm 2004, Vịnh Cam Ranh hiện đang đuợc tranh luận, và tương lai Vịnh có thể phản ảnh nhiều hơn không chỉ những gì đã xảy ra cho một trong những chỗ tạm trú tốt nhất cho tàu bè qua lại vùng biển ngoài khơi Vùng Đông Nam Á.
Hà Nội có một quyết định quan trọng để thực hiện: giữ gìn cảng tốt nhất của Việt Nam và căn cứ không quân kế bên như là một trung tâm quân sự hay để phát triển như là một đầu tư về thương mại đối với tàu nước ngoài, trong đó có tàu chiến Mỹ. Sự lựa chọn sẽ là dấu hiệu rõ ràng, Việt Nam có sẽ gắn liền với một nền kinh tế phần lớn do quốc doanh làm chủ và một chính sách đối ngoại kết thân với Trung Quốc, hay sẽ chuyển sang một chính sách kinh tế cởi mở hơn và các quan hệ rộng rãi hơn với phương Tây.
Với việc bày tỏ ý định muốn thuê Vịnh Cam Ranh của Nga, Hoa Kỳ và Trung Quốc, các viên chức Việt nam cho biết, Vịnh Cam Ranh là đề tài bàn thảo lâu dài trong mấy tháng qua. Việc thuê được đặt ưu tiên nghị trình thảo luận khi viếng thăm Việt Nam của Tổng Thống Vladimir Putin vào đầu năm 2001, có thể là Tháng Ba. Hoa Kỳ cho thấy cũng muốn có một chuyến tàu chiến vào viếng thăm và dự kiến bàn lại lời đề nghị đó khi Đô Đốc Dennis Blair tư lệnh các lực lượng Hoa Kỳ ở Thái Bình Dương viếng thăm Việt Nam vào đầu tháng Giêng.
Các phân tích gia cho rằng Putin quyết giữ lại vị trí của Nga ở Vịnh Cam Ranh mặc dù có nhiều khó khăn về kinh tế trong quốc gia của ông. Belkin, một cựu nhân viên quân đội SôViết, thấy giá trị quân sự trong tương lai khi đóng căn cứ ở Cam Ranh, tuy nhiên cho rằng chi phí để thuê thì quá cao.
Tổng thống Putin muốn làm hài lòng quân đội, nên muốn giữ Vịnh Cam Ranh. Các viên chức CSVN nói việc Nga mong muốn ở lại căn cứ đã giúp tỏ lộ thiện chí giải quyết việc tranh chấp nợ với Việt Nam hồi tháng 9. Một phần hiệp ước, theo một cán bộ cao cấp VN, Nga sẽ tha 85% nợ. Nga trước đó đã đòi VN trả nợ 11 tỉ đô la dựa trên (trị giá tiền) thời Xô Viết. Tuy nhiên sự tiếp tục điều khiển căn cứ của người Nga ở Vịnh Cam Ranh đương đầu với một vài chống đối ở Việt Nam.
Một viên chức Bộ Ngoại Giao Việt Nam ghi nhận rằng, Trung Quốc có thăm dò về tình trạng Vịnh Cam Ranh và bày tỏ mối quan tâm muốn phát triển nơi này. Carlyle Thayer của Honolulu's Asia-Pacific về Những Nghiên Cứu An Ninh cho biết, vài công ty do Quân Đội Nhân Dân (Trung Quốc) làm chủ có thể thích nhúng tay vào nhưng không bao nhiêu cơ hội thành công.
Bàn về một khả thể là sẽ có mặt Hoa Kỳ ở Vịnh Cam Ranh, đại sứ Hoa Kỳ Pete Peterson ở Việt nam đã nói thẳng: "Chúng tôi không có những khát vọng để xử dụng cơ sở này.” Ông thêm rằng Vịnh Cam Ranh hình như sẽ được Việt Nam xử dụng để kinh doanh hơn là cho những mục đích quân sự. Ở Honolulu, một viên chức tại trung tâm Hành Quân Thái Bình Dương của Hoa Kỳ nói: "Chúng tôi không thúc giục một cuộc viếng thăm. Không có nhu cầu cấp bách."
Nhưng nhiều người Mỹ biết chuyện đã xác nhận rằng, quyền lợi của Mỹ còn nằm trong việc tàu Mỹ vào cảng này. Thượng Nghị Sĩ John Kerry, một cựu chiến binh Việt Nam và là người đóng vai trò chính trong việc phát triển các mối quan hệ Hoa Kỳ với Việt Nam, nói: "Vào Vịnh Cam Ranh thì không quan trọng, nhưng Vịnh thì tiện lợi cho chúng tôi để tàu buông neo trên đường đi từ Nhật đến Trung Đông hơn là tới Guam.” Ông thêm là Việt Nam có tính mở cửa Vịnh Cam Ranh cho các du thuyền, nhưng đối với việc tàu hải quân Mỹ vào Cam Ranh thì gặp khó khăn vì CSVN nghi ngờ quá nhiều về các ý đồ của người Mỹ. Lấy một thí dụ về sự không tin tưởng đó: Các nhóm Hoa Kỳ làm việc để tìm kiếm hài cốt quân nhân Hoa Kỳ ở Việt Nam, bị cấm dùng các phương tiện truyền thông quân sự Mỹ. Họ phải thuê các đường phone vệ tinh từ Hà Nội.
Một viên chức Việt Nam nói ông thất vọng Việt Nam không kiếm lợi được từ Vịnh Cam Ranh thêm nữa chỉ vì sợ phản ứng Trung Quốc. Ông nói, một vài năm về trước người Mỹ bảo với Việt Nam rằng họ muốn phát triển Vịnh Cam Ranh như là một khu vực kinh tế. Các công ty Mỹ đã tính toán giá cả nhưng việc không thành, theo các viên chức Hoa Kỳ cho biết.
Campbell nói: "Điều họ muốn chính yếu là sự tham dự về kinh tế và tân trang lại khu căn cứ,” thêm là VN tin một cách thành đạt như thế chỉ là qua sự quan hệ với quân đội Mỹ đông tiền lắm bạc. Nhưng cùng lúc, họ không muốn chọc giận Trung Quốc.
Nên Hà Hội muốn nêu rõ rằng Vịnh Cam Ranh sẽ mở cửa không chỉ cho các tàu bè của Hoa Kỳ những cũng để cho các tàu bè khác từ các quốc gia khác ghé đến, gồm cả Trung Quốc, Campbell thêm, nhưng Trung Quốc dè dặt về các lời mời tàu chiến Hoa Lục thăm Vịnh Cam Ranh vì như thế sẽ cho VN có cớ mời tàu chiến Mỹ ghé vào Cam Ranh.
Campbell nói, “VN không muốn bị xem là tiền đòàn Hoa Kỳ, và Trung Quốc đã nói riêng với VN là phải cẩn trọng quan hệ với Hoa Kỳ.”
Gửi ý kiến của bạn
