Hôm nay,  

Tưởng Niệm Phan Khôi

08/10/201700:00:00(Xem: 4410)
Tưởng Niệm Phan Khôi
Xuân Niệm
 

Nhà văn Phan Khôi sinh ngày 6 tháng 10 năm 1887.  Nghĩa là, trong tuần vừa qua, là tròn 130 năm ngày sinh của cụ Phan Khôi. Điểm bi tráng là, cụ Phan Khôi từng tham gia phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục, rồi tham gia Việt Nam Quốc Dân Đảng, rồi tham dự cuộc kháng Pháp do ông Hồ Chí Minh khởi động, và rồi đứng tên làm Nhân Văn Giai Phẩm với các nghệ sĩ trẻ, để rồi tất cả nhóm văn nghệ sĩ đều bị CSVN thanh trừng.

Một điểm đặc biệt khác: cụ Phan Khôi là người khởi động phong trào Thơ Mới tại VN, với bài đầu tiên của dòng Thơ Mới do cụ đưa ra là bài Tình Già.

Phan Khôi (1887-1959) là một học giả tên tuổi, một nhà thơ, nhà văn, thành viên nhóm Nhân Văn - Giai Phẩm, cháu ngoại của Tổng đốc Hà Nội Hoàng Diệu, đỗ Tú tài chữ Hán năm 19 tuổi nhưng lại mở đầu và cổ vũ cho phong trào Thơ mới.

Ông còn là một nhà báo tài năng, một người tích cực áp dụng tư tưởng duy lý phương Tây, phê phán một cách hài hước thói hư tật xấu của quan lại phong kiến và thực dân Pháp. Ông cũng là một trong số ít nhà báo tiếp thu nhiều tư tưởng mới, đa văn hóa từ Hồng Kông, Trung Quốc, Nhật Bản, Pháp... Ông còn nổi tiếng vì sự trực ngôn, trước 1945 được mang danh là Ngự sử văn đàn. Ông phê phán chính sách cai trị của người Pháp một cách sát sườn, đối thoại với các học giả từ Bắc đến Nam không e dè kiêng nể. Những năm 1956 - 1958 cũng vì cung cách nói thẳng ấy ông đã buộc phải dừng sáng tác. Ông qua đời vào năm 1959.

Phan Khôi sinh ngày 6 tháng 10 năm 1887 tại làng Bảo An, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, là con của Phó bảng Phan Trân (tri phủ Điện Khánh) và bà Hoàng Thị Lệ (con gái Tổng đốc Hà Nội Hoàng Diệu). Ông có quan hệ họ hàng với nhà cách mạng Phan Thanh và Phan Bôi tức Huỳnh Hữu Nam. Ông học giỏi Nho văn và đỗ tú tài năm 19 tuổi. Sau đó ông gặp cụ Phan Bội Châu, cụ Phan Châu Trinh và bị ảnh hưởng bởi tư tưởng của hai cụ.

Năm 1907, ông ra Hà Nội, tham gia phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục và làm việc cho tạp chí Đăng Cổ Tùng Báo. Khi tờ tạp chí bị cấm ông về Nam Định rồi về Hải Phòng ẩn náu. Ít lâu sau ông lén về Quảng Nam hoạt động trong phong trào Văn Thân cùng với cụ Huỳnh Thúc Kháng. Trong một cuộc biểu tình đòi giảm thuế, tức vụ Trung Kỳ dân biến, ông bị bắt và giam tại nhà tù Quảng Nam đến năm 1914 thì được ân xá.

Ra khỏi tù, ông lại về Hà Nội viết cho báo Nam Phong. Vì bất bình với Phạm Quỳnh, ông bỏ Hà Nội vào Sài Gòn viết cho báo Lục Tỉnh Tân Văn. Năm 1920, ông lại trở ra Hà Nội viết cho báo Thực Nghiệp Dân Báo và báo Hữu Thanh. Năm 1928, Thực Nghiệp Dân Báo và Hữu Thanh bị đóng cửa, ông lại trở vào nam viết cho báo Thần Chung và Phụ nữ tân văn. Năm 1931, Phan Khôi trở ra Hà Nội viết cho tờ Phụ nữ thời đàm.

Năm 1936, ông vào Huế viết cho tờ Tràng An và xin được phép xuất bản báo Sông Hương. Năm 1939, Sông Hương đóng cửa, Phan Khôi lại trở vào Sài Gòn dạy học chữ Nho và viết tiểu thuyết.

Sau năm 1945, tức sau Cách mạng tháng Tám, ông được Chủ tịch Hồ Chí Minh mời từ Quảng Nam ra Hà Nội tham gia kháng chiến với cương vị một nhà văn hóa, sau lại lãnh chức vụ chủ nhiệm Chi bộ Quảng Ngãi của Việt Nam Quốc dân đảng.

Ông ở Việt Bắc suốt 9 năm nhưng vì bị bệnh nên phải vào bệnh viện một thời gian.

Cuối năm 1954 hòa bình lập lại, Phan Khôi về Hà Nội cùng với các văn nghệ sĩ khác. Trong thời gian 1956-1957, là một trong những người thành lập tờ Nhân Văn và có các bài phê phán giới lãnh đạo văn nghệ lúc bấy giờ, ông bị buộc phải ngừng sáng tác, được ít lâu thì ông qua đời năm 1959 tại Hà Nội.

Nhà văn Xuân Đỗ trong bài viết "Phan Khôi – Người “Thợ Cày Trên Cánh Đồng Chữ”..." đăng trên Việt Báo ngày 15/10/2008 đã nhận định về cụ Phan Khôi về cách giễu ông Hồ:

"...Là kẻ hậu sinh, tôi biết Phan Khôi là nhà văn, sở trường về truyện ngắn và ký sự. Ông hay đưa cái ‘thâm’ của các vị đồ Nho vào cốt truyện, đặc biệt khi cần đả phá các hủ tục hay thói lạm dụng quyền lực của kẻ cầm quyền. Thậm chí trong một ký sự dám ví von loại cỏ đuôi chó vùng biên giới để đổi thành ‘hoa cụ Hồ’ khi loại hoa này nở rộ trên vùng Pắc Bó sau khi Bác về nước. Ngòi bút của ông mạnh đến nỗi chỉ vì một truyện ngắn “Ông Năm Chuột” mà tờ báo văn học mang tên Văn mới ra số đầu đã bị đóng cửa, vì qua nhân vật Năm Chuột đã động đến lông chân các vị sâu dân mọt nước! Nhưng nói đến văn chương chữ nghĩa thì Phan Khôi vẫn là quán quân trong lãnh vực sưu tầm, trong bảo tồn, làm giàu cho ngữ Việt. Chẳng vậy mà trong những năm kháng chiến tại núi rừng Việt Bắc, dù trong các điều kiện kham khổ, thiếu thốn, ông vẫn miệt mài làm công tác nghiên cứu về ngữ học Việt nam để tác phẩm cuối cùng là quyển “Việt Ngữ Nghiên Cứu” kịp ra đời khi đất nước đình chiến. Quả không ngoa khi có người gán cho ông danh hiệu, “thợ cày trên cánh đồng chữ”, mà kẻ hậu sinh viết bài này xin dùng để vinh danh ông vì ông đã góp phần không nhỏ trong sự nghiệp xây dựng ngữ pháp Việt nam nói riêng và ngữ ngôn Việt nam nói chung. Người thợ cày Phan Khôi luôn gắn bó miệt mài với cánh đồng chữ, sới đất gieo trồng, kể cả lúc mưa sa gió táp, với hoài bão mang lại mùa gặt bội thu vì sự trong sáng của tiếng Việt...."

Nhà phê bình văn học Thụy Khuê trong bài phỏng vấn "Tạ Trọng Hiệp: Phan Khôi, người xa lạ" đã ghi lời bình luận của học giả Tạ Trọng Hiệp về chiến dịch vùi dập do CSVN phát động nhắm vào cụ Phan Khôi:

"điều mà ngày nay, tôi gọi Phan Khôi là người xa lạ, là vì từ những năm 56, 57 trở đi, qua hiện tượng đấu tranh của nhóm Nhân Văn Giai Phẩm, thì sau đó có một cuộc đàn áp ghê gớm của nhà cầm quyền Hà Nội. Và từ đó đến nay, đã có rất nhiều thay đổi về tình hình trong nước, trên thế giới. Có những giai đoạn cởi trói, đổi mới. Rồi cũng có rất nhiều bài nghiên cứu, và sách nghiên cứu về văn học Việt Nam thế kỷ XX, và cả những năm gần đây nữa, như là giai đoạn Thơ mới, giai đoạn Tiểu thuyết lãng mạn Tự Lực Văn Đoàn v.v...

Vậy gần đây, đã gần như không còn chỉ thị cấm kỵ gì nữa. Nhưng hình như với riêng một số người -chứ không phải toàn bộ- cứng đầu nhất trong Nhân Văn Giai Phẩm, trong đó có Phan Khôi, thì những cấm kỵ ấy vẫn còn, còn dưới nhiều hình thức lắm.

Thứ nhất là không nói đến Phan Khôi. Không nói đến Phan Khôi, làm như là không có hiện tượng Phan Khôi. Phan Khôi không xuất hiện ở trên trái đất này.

Nhưng tìm nhiều thì thấy có một vài trường hợp không thể tránh khỏi, nên miễn cưỡng, họ phải làm ra một tiểu sử về Phan Khôi. Trong một cuốn sách, cũng lâu lắm rồi, ra từ năm 72, tập 2 của bộ Lược Truyện Các Tác Gia Việt Nam, thì ở mục số 50, có một trang rưỡi dành cho Phan Khôi . Nội dung bài viết và phong cách câu văn làm ta sống lại những năm chung quanh vụ đàn áp Nhân Văn Giai Phẩm, mà đỉnh cao là về sau, xuất hiện dưới hình thức một cuốn gọi là Bọn Nhân Văn Giai Phẩm trước tòa án dư luận, in năm 1959.

Người nào có cuốn ấy thì thấy trong đó có ba, bốn bài gì đó, tập trung nện cụ Phan Khôi bằng đủ mọi cách, bằng những bịa đặt rất là bẩn thỉu, để chứng minh rằng ngay từ khi còn thiếu niên, Phan Khôi đã là người không ra gì. Và người viết không phải là người lơ tơ mơ đâu, đây là những người nổi tiếng có cá tính bướng bỉnh và có tinh thần phê phán rất ghê gớm như Nguyễn Công Hoan. Nếu tôi là con cháu Nguyễn Công Hoan, thì có lẽ lúc này tôi sẽ tìm những nơi nào có cuốn sách đó, đốt đi, để xóa một giai đoạn không tốt cho Nguyễn Công Hoan...."(http://thuykhue.free.fr/hxh/phankhoi.html)

Nghĩa là, cụ Phan Khôi bị chế độ CSVN đánh phá thê thảm.

Hiển nhiên là, ai cũng sẽ thấy, cụ Phan Khôi và Nhân Văn Giai Phẩm sẽ bất tử, và đó là những trang văn học chói ngời của dân tộc.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Tuyệt vời: Tết đã là di sản, sao lại có thể bỏ được... Báo Lao Động ghi lời Chuyên gia văn hóa Nguyễn Hùng Vĩ cho rằng, bỏ Tết truyền thống chẳng khác gì bỏ đi một di sản hàng nghìn năm.
Vậy là sắp cúng ông Táo rồi. Năm nay, ngày cúng ông Táo rơi vào Thứ Ba 29/1/2019, hơi tiếc vì không phải cuối tuần. Nhiều người dân vẫn tin vào cúng ông Táo có một sức mạnh tâm linh, nhưng đa số đã ý thức rằng đó chỉ là một phong tục đẹp thôi. Báo Gia Đình Mới nêu câu hỏi: Năm 2019, cúng ông Công ông Táo ngày nào đẹp và chuẩn nhất?
Nhìn trên đường phố, nơi nào cũng thấy sắc màu xuân... Cận ngày rồi, ai cũng bận rộn, và cả lo lắng... Bản tin TTXVN kể: Chưa phải thời điểm "tíu tít" của các chợ hoa, nhưng trên nhiều tuyến phố của TP SG đã rực rỡ sắc Xuân
Đội tuyển Nhật Bản đá thắng đội tuyển Việt Nam tỷ số 1-0. Như thế, Nhật Bản sẽ vào bán kết giải Asian Cup. Chung cuộc trận bóng, Nhật Bản 0-1 Việt Nam, và đội tuyển VN rời Asian Cup.
Chung cư nghiêng... báo động đỏ... Chuyện xảy ra giữa trung tâm Sài Gòn. Báo Công An kể: Chung cư ở trung tâm Sài Gòn nghiêng nghiêm trọng, khẩp cấp di dời dân trong đêm.
Hoa là hình ảnh gắn liền với Tết. Hoa là hy vọng, là ước mơ cho trọn năm sắp tới… Báo Người Đưa Tin kể chuyện hoa Đà Nẵng… Còn 2 tuần nữa là Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019 sẽ chính thức gõ cửa. Tuy nhiên, ngay từ giây phút này, người dân trồng hoa làng Vân Dương, xã Hòa Liên, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng đã tất bật chăm bón những khâu cuối cùng để chuẩn bị phục vụ hoa dịp Tết. Năm nay làng hoa Vân Dương trồng chủ yếu các loại hoa cúc, hoa trạng nguyên, hoa ly, hoa mào gà, dạ yến thảo, hướng dương… Hoa cúc thì nhập giống của Đà Lạt, hoa ly thì lấy giống ở Hà Lan, các loại hoa khác đa số nhập giống từ TP. SG.
Vậy là đội tuyển Việt Nam đã chứng tỏ được tài năng tuyệt vời... Báo Hà Nội Mới kể: Tối 20-1, đội tuyển Việt Nam đã giành quyền vào tứ kết Giải bóng đá vô địch châu Á (ASIAN Cup) - 2019 sau khi thắng Jordan 4-2 trên chấm luân lưu (hòa 1-1 sau 120 phút thi đấu) ở trận đấu đầu tiên ở vòng đấu loại trực tiếp.
Nhờ Hiệp định thương mại, kinh tế VN sẽ tăng tốc. Bản tin VOV kể: Cơ hội từ Hiệp định CPTPP là rất lớn, các DN và các ngành hàng đều có thể nắm bắt kịp thời nếu như không muốn những cơ hội đó trở thành thách thức.
Chỉ còn hai tuần nữa là Tết Kỷ Dậu 2019, mời đọc bài viết mới của Chu Kim Long. Tác giả lần đầu dự Viết Về Nước Mỹ từ 2018. Ông tên thật là Chu Văn Huy, cựu tù, vượt biển, hiện là cư dân San Jose, đã nghỉ hưu sau 37 năm làm việc cho các hãng điện tử tại Silicon Valley - Thung lũng Hoa Vàng, California.
Vậy là gần Tết... Nhiều lễ hội chuẩn bị tưng bừng... Báo Việt Nam Mới kể chuyện Đà Nẵng: Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019, đường hoa xuân Đà Nẵng được tổ chức tại đường Bạch Đằng, từ khu vực cầu Rồng đến trước trụ sở HĐND TP Đà Nẵng và Trần Hưng Đạo.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.