Theo báo Sài Gòn Tiếp Thị, Người Lao Động, trong các hòn đảo vùng biển miền Trung, có đảo Lý Sơn thuộc tỉnh Quảng Ngãi có địa hình đặc biệt. Đảo này có năm ngọn núi vươn lên giữa biển, khum khum như những cái bếp than đá khổng lồ đã tắt. Dân địa phương bảo trong số đó chỉ mới có bốn ngọn từng nổi trận lôi đình, để lại những cái miệng há rộng đầy nham thạch. Du khách mới đến lần đầu chắc sẽ có cảm giác rờn rợn vì đang đứng ngay trong miệng núi lửa. Những khối nham thạch lớn bị hất tung lên, bắn ra phía biển nay vẫn còn nằm chơ vơ. Lên cao hơn nữa là những ngôi chùa lẩn sâu vào trong các khe núi, cỏ cây lơ thơ.
Báo Người Lao Động cho biết hiện toàn đảo có 24 ngôi chùa, am miếu. Người dân Lý Sơn nâng niu gìn giữ thế giới tâm linh của mình rất kỹ. Đường lên chùa Hang, một danh thắng, được rải một lớp đá tròn nhỏ, chạy loanh quanh giữa cánh đồng bắp xanh rờn.
Chùa này nằm sâu trong lòng khối nham thạch khổng lồ hình dáng ở thế đang phun trào. Chùa rộng 480 mét vuông, chỉ cao có 3.2 mét. Tiền thân của chùa là một ngôi đền Chăm cổ. Những tượng Chăm đã bị người Pháp đưa đi từ đầu thế kỷ 20, và dân đảo thay thế bằng bàn thờ Phật và thờ các tiên hiền của 3 tộc lớn nhất đảo. Hàng ngày vào buổi chiều, tiếng cầu kinh của vợ các ngư dân có chồng đang rong ruổi trên biển cất lên, kéo dài cho đến tận hoàng hôn, buồn da diết. Trong chùa, thỉnh thoảng lại có một giọt nước mát trên vòm hang nhỏ xuống, rồi tan giữa câu kinh.
Cũng theo báo Người Lao Động, một ngôi chùa khác là chùa Đục, cũng là một kiến trúc độc đáo ngay trên mép một nhánh nham thạch đang trào ra phía biển xanh. Điểm lạ lùng ở Lý Sơn là chỉ những người đàn ông tộc Trần đi tu mới được quyền trụ trì ở những ngôi chùa trong miệng núi lửa này. Hầu hết du khách đến đây đều vãn cảnh chùa rất lâu, ngắm không biết chán phong cảnh hùng vĩ trên những triền núi và dưới biển xanh, nơi vẫn còn đầy những tảng nham thạch khổng lồ nổi trên mặt nước. Cách nơi này 300 mét cũng lại có một am thờ những âm hồn trên cạn. Tất cả đều náu mình dưới tán những cây cổ thụ trên hai trăm tuổi.
Bạn,
Báo Người Lao Động ghi nhận rằng tại đảo Lý Sơn còn những miếu đình như: dinh thờ Bà Thiên Y Ponaga, thờ cá Ông, đình làng... và đặc biệt là Âm Linh tự, nơi triều đình nhà Nguyễn tổ chức lễ tế sống những người lính được giao nhiệm vụ đi Hoàng Sa và Trường Sa cắm mốc giữ đất, thu hồi sản vật cho triều đình. Vào những ngày đầu xuân, người dân trên đảo vẫn giữ lệ cũ, tổ chức tế lễ, cầu siêu cho họ. Và giữa đại dương, cả hòn đảo lúc nào cũng mặn chát, một cộng đồng nhỏ bé gồm những con người cả đời chiến đấu với thiên nhiên.