WASHINGTON -- Chiến trang Iraq là một chiến tranh đem lại 5 hậu quả lớn trên bình diện chánh trị, ngoại giao. Tình đồng minh lịch sử lâu đời với Mỹ bị rạn nứt. Sức mạnh và ý chí của Mỹ được tái khẳng định. Thế giới có cái nhìn mới về Mỹ. Địa lý chánh trị của thế giới thay đổi. Các nước ngoài ảnh hưởng của Mỹ sẽ kết hợp lại để làm đối trọng với thế lực Mỹ. Đó là đại ý nội dung một bản tin phân tích của Bee Washington Bureau vừa loan tải.
Đó là hậu quả của chủ thuyết Bush. Mỹ là một siêu cường duy nhứt có thể tự hành động, theo nhận định của Helle Dale thuộc Heritage Foundation. Chủ thuyết đó được thể hiện qua Chiến tranh Iraq. Chiến tranh này làm Aâu châu chia rẽ trong cũng như ngoài. Trong, Pháp và Đức tượng trưng cho Aâu châu Cũ chia rẽ với các nước Đông Aâu chư hầu của Liên xô CS cũ, mới hoà nhập vào Aâu châu sau Chiến tranh Lạnh. Dù Pháp cố gắng làm lành lại với Mỹ, sự rạn nứt Pháp Mỹ vì Chiến tranh Iraq còn lâu mới hàn gắn được. NATO tổ chức tạo ổn định thế giới từ Đệ Nhị Thế Chiến, qua Chiến tranh Lạnh hầu như bị Mỹ đẩy ra rìa trong Chiến tranh Iraq. Liên Hiệp Quốc cũng thế. Còn các Á rập cũng bị văng miểng vì Chiến tranh Iraq. Muốn hay không các nước này sớm muộn cũng phải có những cải tổ chánh trị hướng về dân chủ. Syria không dám cho các nhân vật của chế độ Saddam Hussein tỵ nạn. Bắc Hàn từ bỏ yêu sách nói chuyện tay đôi với Mỹ về vấn đề nguyên tử, chấp nhận đề nghị của TC thảo luận đa phương. Dù trong cuộc họp đầu Hàn Cộng còn giữ giọng hung hăng cũ nhưng trong tương lai chắc chắn sẽ dịu giọng hơn.
Một tâm lý chung đang xuất hiện trên thế giới trong các nước không nằm trong quỹ đạo Mỹ; đó là tâm lý chống Mỹ. Nga bắt tay với Mỹ ngay trong những ngày đầu sau cuộc khủng bố 911, nhưng trong Chiến tranh Iraq trước sau như một không hợp tác với Mỹ. Viện Duma (Hạ Viện Nga) quyết liệt chống Mỹ và TT Putin cũng không làm gì để ngăn chận sự chia rẽ công khai ấy.
Gần Mỹ, nước Mexico từ chối không ủng hộ Mỹ trong Hội đồng Bảo An trong quyết định đánh Iraq. Và Chile ở Nam Mỹ cũng thế, dù Mỹ yểm trợ đề nghị tăng cường thương mãi với Châu Mỹ La tinh. Theo các nhà quan sát thời cuộc sự rạn nứt và chia rẽ này sẽ lâu dài. Nó chỉ chấm dứt khi nào Mỹ và các nước như Pháp, Nga, Đức, Thổ nhĩ kỳ, Mexico, Chile hàn gắn được những xung khắc về CT Iraq. Khi nào những nước ấy thoả hiệp được trong chừng mực nào đó vai trò trội yếu của Mỹ. Và khi nào nền dân chủ của Iraq thành hình, phát triển và ổ định như một tấm gương cho vùng Trung đông. Theo Andrew Bacevich, Giáo sư ngành An ninh Quốc tế của ĐH Boston, từ Đệ nhị Thế chiến đến sau Chiến tranh Lạnh chấm dứt, về thực tế Mỹ là một đệ nhứt siêu cường nhưng về danh nghĩa chưa rõ ràng
Trước cái nhìn không hữu nghị của các nước bên ngoài về Mỹ như trên, chánh quyền TT Bush và Mỹ cũng muốn cải thiện hình ảnh của mình. TT Bush và chánh quyền Cộng Hoà mong mỏi và cố gắng hàn gắn những rạn nứt, những vết bầm giập do cuộc CT Iraq gây nên đối với các nước. Nói với Tom Brokaw, Đài NBC trên chuyến bay của Air Force One, TT Bush cho biết "Có nhiều vấn đề chúng ta có thể làm việc chung với nhau, theo ý tôi , là cố gắng vượt qua những khác biệt về Chiến Tranh Iraq."
Theo TT Bush, Pháp đã làm yếu tổ chức Nato nhưng TT Bush hy vọng sẽ cải thiện trong những ngày sắp tới. Ngày đó phải chăng là ngày 8 siêu cường kinh tế sắp họp thượng đỉnh ngày 13 tháng 6; TT Pháp là nước đăng cai và TT Bush là người tham dự có thể sẽ gặp nhau tại thành phố Evian cổ nổi tiếng với nước suối Evian.
Theo chuyên gia của Heritage Foundation, CT Iraq đã thúc đẩy tiến trình hình thành một trật tự thế giới mới sau khi Liên xô sụp đổ. Pháp đã thử làm một đối lực của Mỹ trong lẫn ngoài Liên Aâu. Nhưng cho đến bây giờ Pháp không đủ sức hấp dẫn các nước khác ủng hộ lập trường của Pháp. Liên Aâu trong Chiến tranh Iraq bị tách đôi. Các nước Đông, Trung, Bắc Aâu châu như Anh, Tây nha, Ý đại lợi không ủng hộ Pháp. Còn nước Đức ngoài miệng tỏ ra chống Mỹ, chớ thâm tâm nhận thấy khó mà đi với Pháp trong trường kỳ vì nhiều lý do trong đó có lý do lịch sử, Đức, Pháp là hai con sư tử khó ở một rừng. Trong CT Iraq, hai nước Pháp Đức chống Mỹ đánh Iraq, lý do chánh là không muốn chia chiến phí với Mỹ và có một số quyền lợi riêng với chế độ Hussein, hơn là chống Mỹ vì chiến lược trường kỳ. Hai nước này cũng biết cái giá của sự thách thức vai trò đệ nhứt siêu cường của Mỹ rất tốn kém về tăng cường quốc phòng cho nước mình và cho cả Aâu châu. Kỹ thuật quốc phòng của Aâu châu, Nato thường phải nhờ Mỹ chuyển nhượng. Do vậy có nhiều dấu chỉ Pháp Đức cố tách rời sự đụng chạm với Mỹ trong CT Iraq ra khỏi vấn đề liên minh giữa đôi bờ Đại Tây Dương để tình đồng minh không bị gián đoạn.
Đó là hậu quả của chủ thuyết Bush. Mỹ là một siêu cường duy nhứt có thể tự hành động, theo nhận định của Helle Dale thuộc Heritage Foundation. Chủ thuyết đó được thể hiện qua Chiến tranh Iraq. Chiến tranh này làm Aâu châu chia rẽ trong cũng như ngoài. Trong, Pháp và Đức tượng trưng cho Aâu châu Cũ chia rẽ với các nước Đông Aâu chư hầu của Liên xô CS cũ, mới hoà nhập vào Aâu châu sau Chiến tranh Lạnh. Dù Pháp cố gắng làm lành lại với Mỹ, sự rạn nứt Pháp Mỹ vì Chiến tranh Iraq còn lâu mới hàn gắn được. NATO tổ chức tạo ổn định thế giới từ Đệ Nhị Thế Chiến, qua Chiến tranh Lạnh hầu như bị Mỹ đẩy ra rìa trong Chiến tranh Iraq. Liên Hiệp Quốc cũng thế. Còn các Á rập cũng bị văng miểng vì Chiến tranh Iraq. Muốn hay không các nước này sớm muộn cũng phải có những cải tổ chánh trị hướng về dân chủ. Syria không dám cho các nhân vật của chế độ Saddam Hussein tỵ nạn. Bắc Hàn từ bỏ yêu sách nói chuyện tay đôi với Mỹ về vấn đề nguyên tử, chấp nhận đề nghị của TC thảo luận đa phương. Dù trong cuộc họp đầu Hàn Cộng còn giữ giọng hung hăng cũ nhưng trong tương lai chắc chắn sẽ dịu giọng hơn.
Một tâm lý chung đang xuất hiện trên thế giới trong các nước không nằm trong quỹ đạo Mỹ; đó là tâm lý chống Mỹ. Nga bắt tay với Mỹ ngay trong những ngày đầu sau cuộc khủng bố 911, nhưng trong Chiến tranh Iraq trước sau như một không hợp tác với Mỹ. Viện Duma (Hạ Viện Nga) quyết liệt chống Mỹ và TT Putin cũng không làm gì để ngăn chận sự chia rẽ công khai ấy.
Gần Mỹ, nước Mexico từ chối không ủng hộ Mỹ trong Hội đồng Bảo An trong quyết định đánh Iraq. Và Chile ở Nam Mỹ cũng thế, dù Mỹ yểm trợ đề nghị tăng cường thương mãi với Châu Mỹ La tinh. Theo các nhà quan sát thời cuộc sự rạn nứt và chia rẽ này sẽ lâu dài. Nó chỉ chấm dứt khi nào Mỹ và các nước như Pháp, Nga, Đức, Thổ nhĩ kỳ, Mexico, Chile hàn gắn được những xung khắc về CT Iraq. Khi nào những nước ấy thoả hiệp được trong chừng mực nào đó vai trò trội yếu của Mỹ. Và khi nào nền dân chủ của Iraq thành hình, phát triển và ổ định như một tấm gương cho vùng Trung đông. Theo Andrew Bacevich, Giáo sư ngành An ninh Quốc tế của ĐH Boston, từ Đệ nhị Thế chiến đến sau Chiến tranh Lạnh chấm dứt, về thực tế Mỹ là một đệ nhứt siêu cường nhưng về danh nghĩa chưa rõ ràng
Trước cái nhìn không hữu nghị của các nước bên ngoài về Mỹ như trên, chánh quyền TT Bush và Mỹ cũng muốn cải thiện hình ảnh của mình. TT Bush và chánh quyền Cộng Hoà mong mỏi và cố gắng hàn gắn những rạn nứt, những vết bầm giập do cuộc CT Iraq gây nên đối với các nước. Nói với Tom Brokaw, Đài NBC trên chuyến bay của Air Force One, TT Bush cho biết "Có nhiều vấn đề chúng ta có thể làm việc chung với nhau, theo ý tôi , là cố gắng vượt qua những khác biệt về Chiến Tranh Iraq."
Theo TT Bush, Pháp đã làm yếu tổ chức Nato nhưng TT Bush hy vọng sẽ cải thiện trong những ngày sắp tới. Ngày đó phải chăng là ngày 8 siêu cường kinh tế sắp họp thượng đỉnh ngày 13 tháng 6; TT Pháp là nước đăng cai và TT Bush là người tham dự có thể sẽ gặp nhau tại thành phố Evian cổ nổi tiếng với nước suối Evian.
Theo chuyên gia của Heritage Foundation, CT Iraq đã thúc đẩy tiến trình hình thành một trật tự thế giới mới sau khi Liên xô sụp đổ. Pháp đã thử làm một đối lực của Mỹ trong lẫn ngoài Liên Aâu. Nhưng cho đến bây giờ Pháp không đủ sức hấp dẫn các nước khác ủng hộ lập trường của Pháp. Liên Aâu trong Chiến tranh Iraq bị tách đôi. Các nước Đông, Trung, Bắc Aâu châu như Anh, Tây nha, Ý đại lợi không ủng hộ Pháp. Còn nước Đức ngoài miệng tỏ ra chống Mỹ, chớ thâm tâm nhận thấy khó mà đi với Pháp trong trường kỳ vì nhiều lý do trong đó có lý do lịch sử, Đức, Pháp là hai con sư tử khó ở một rừng. Trong CT Iraq, hai nước Pháp Đức chống Mỹ đánh Iraq, lý do chánh là không muốn chia chiến phí với Mỹ và có một số quyền lợi riêng với chế độ Hussein, hơn là chống Mỹ vì chiến lược trường kỳ. Hai nước này cũng biết cái giá của sự thách thức vai trò đệ nhứt siêu cường của Mỹ rất tốn kém về tăng cường quốc phòng cho nước mình và cho cả Aâu châu. Kỹ thuật quốc phòng của Aâu châu, Nato thường phải nhờ Mỹ chuyển nhượng. Do vậy có nhiều dấu chỉ Pháp Đức cố tách rời sự đụng chạm với Mỹ trong CT Iraq ra khỏi vấn đề liên minh giữa đôi bờ Đại Tây Dương để tình đồng minh không bị gián đoạn.
Gửi ý kiến của bạn
