Hôm nay,  

Câu Chuyện Thầy Lang: Hiểu Biết Căn Bản Về Ung Thư

4/7/200600:00:00(View: 7284)
- Cách đây vài thập niên, khi được xác định bị ung thư thì nhiều bệnh nhân rụng rời chân tay, lo sợ. Vì mắc phải ung thư là coi như đời sống sẽ vô cùng ngắn lại. Ngoài ra sự thất vọng cũng gia tăng vì khi đó các hiểu biết về bệnh cũng còn giới hạn.

Sau nhiều năm nghiên cứu, khoa học đã có những khám phá tương đối rõ ràng hơn về nguyên nhân cũng như điều trị và cách thức phòng ngừa bệnh. Nhờ đó một số lớn ung thư có thể chữa khỏi nếu được tìm ra sớm.

Ngày 8 tháng 2 năm 2006, Hội Ung Thư Hoa Kỳ cho hay, lần đầu tiên trong 70 năm vừa qua, số tử vong vì ung thư đã giảm trông thấy. Đó là nhờ sự sớm khám phá ra bệnh và các phương thức trị liệu tân tiến. Ngoài ra ý thức giảm hút thuốc lá của công chúng cũng là đóng góp tích cực trong việc giới hạn bệnh ung thư phổi.

Vài hàng lịch sử.

Ung thư đã được biết tới từ thuở xa xưa.

Danh từ Cancer, được Hippocrates dùng đầu tiên, bắt nguồn từ chữ karcinos có nghĩa là con Cua, ngụ ý diễn tả những u bướu có nhánh tỏa ra chung quanh.

Y giới cổ Hi Lạp cho ung thư là do mất thăng bằng bốn chất lỏng trong cơ thể, nhất là khi mật từ gan tiết ra quá nhiều.

Gallen thì lại cho ung thư là do có quá nhiều máu sau khi cơ thể bị viêm nóng.

Đến thế kỷ 15, một số khoa học gia lại coi hệ bạch huyết có liên hệ tới ung thư.

Khi tế bào được khám phá qua kính hiển vi và được coi như đơn vị căn bản của cơ thể thì hiểu biết về ung thư rõ ràng hơn.

Ngày nay y khoa học đã chứng minh ung thư là do một số tế bào đột nhiên tăng sinh sản một cách bất bình thường và không kiểm soát được.

Diễn tiến ung thư

Nhắc lại là cơ thể được cấu tạo bởi cả nghìn nghìn tỷ đơn vị gọi là tế bào. Tế bào giúp ta thực hiện các chức năng chính của cơ thể như tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa, cử động, suy nghĩ.

Mô bào tăng trưởng và sinh sản tùy theo nhu cầu của cơ thể và trong một trật tự đã được quy định. Một tế bào thành hai, hai thành bốn và liên tục tiếp diễn.

Trong những năm đầu của cuộc đời, tế bào sinh sôi nẩy nở rất nhanh cho tới khi ta trưởng thành. Sau đó tế bào của hầu hết các bộ phận chỉ sinh ra để thay thế tế bào già yếu hoặc bị tiêu hủy vì bệnh hoạn, thương tích.

Khi tế bào tăng sinh một cách vô trật tự, không đáp ứng nhu cầu, không kiểm soát được và mất khả năng tự hủy thì chúng sẽ tạo ra một nhóm gọi là u bướu. U này có thể lành hoặc dữ.

Lành thì thu gọn, ít gây hiểm nghèo cho sức khỏe, không lan tới các nơi khác và có thể mổ cắt bỏ.

Trái lại u ung thư thì nguy hiểm hơn vì chúng lan sang các bộ phận xa gần. Đó là sự di căn. Tế bào ung thư không dính với nhau như tế bào thường, nên ngay từ khi mới thành hình, chúng đã có thể len lỏi vào mạch máu và lưu hành xâm nhập tới các cơ quan gần xa.

Khi di căn như vậy, nơi mà ung thư khởi sự vẫn được coi là ung thư chính. Thí dụ tế bào ung thư nhiếp tuyến chạy vào xương thì vẫn giữ các đặc tính của ung thư nhiếp tuyến. Ung thư gốc này có thể điều hòa sự tăng trưởng của u di căn. Và đôi khi cắt bỏ u gốc lại khiến u di căn lớn nhanh mạnh hơn.

Mới đầu, tế bào ung thư sống nhờ các chất dinh dưỡng thấm qua mạch máu. Sau đó chúng tự tạo ra một hệ thống dẫn máu riêng biệt để tự lực cánh sinh, phá hoại.

Thời gian từ khi tiếp xúc với tác nhân nguy hại tới khi khám phá ra bệnh kéo dài có khi cả mươi mười lăm năm. Đấy là thời gian mà nếu khám phá ra sớm thì có thể ngăn chặn sự thành hình hoặc giới hạn sự lan rộng của tế bào ung thư.

Có nhiều giải thích về sự thay đổi của tế bào ung thư. Xin đan cử một giải thích.

Theo bác sĩ L. Hebert Maurer, đại học Y khoa Darmouth sự hình thành ung thư diễn tiến qua hai giai đoạn:

Tác nhân gây ung thư xâm nhập một tế bào và gây rối loạn cho DNA. DNA là chất có trong mỗi tế bào và điều khiển mọi sinh hoạt của tế bào.

Ở tế bào bình thường, khi bị tổn thương thì DNA có thể sửa chữa được trong khi đó DNA tế bào ung khi bị hư hao thì bất khả tu sửa. Gen DNA này biến đổi và tế bào có khả năng trở thành ác tính.

Tiếp theo là một vài hóa chất trong tế bào lại hỗ trợ sự tăng sinh của tế bào nổi loạn và tạo ra u bướu.

Những rủi ro gây ra ung thư.

Ung thư không phải là một bệnh mà gồm vài trăm loại khác nhau. Chúng có thể xuất phát từ bất cứ nơi nào trong cơ thể với các hung tính riêng biệt.

Ai cũng có thể bị ung thư. Nhưng mắc bệnh hay không tùy thuộc vào một số yếu tố như nơi ở, nghề nghiệp, quá khứ sức khỏe của mỗi cá nhân và gia đình, gen di truyền, nếp sống hàng ngày.

Có nhiều rủi ro đưa tới ung thư mà một số đã được xác định qua dịch tễ học và qua các nghiên cứu khoa học. Đôi khi nhiều rủi ro kết hợp với nhau để gây ra một bệnh ung thư.

a-Tuổi tác.

Theo thống kê, ung thư xẩy ra nhiều hơn ở lớp tuổi ngoài 60. Một trong nhiều lý do là cần thời gian khá lâu để tạo ra các thay đổi trong cấu trúc tế bào trước khi ung thư thành hình và phát triển. Thành ra khi ta sống càng lâu thì càng có nhiều tích tụ các biến đổi bất thường và nhiều nguy cơ bị ung thư.

b- Thay đổi gene và có thể do di truyền. Chẳng hạn một số phụ nữ có sẵn biến đổi gene để bị ung thư nhũ hoa.

c-Do dinh dưỡng.

Một chế độ ăn uống với nhiều chất béo động vật, ít rau, trái cây, chất xơ hoặc một vài chất gia phụ thực phẩm đều có thể gây ra ung thư ruột già..

d-Suy yếu hệ miễn dịch.

Người với hệ miễn dịch suy yếu thường hay mắc một số bệnh ung thư, nhất là ung thư bạch cầu. Đó là những bệnh nhân bị nhiễm HIV, tiếp nhận ghép bộ phận và dùng thuốc ngăn ngừa sự chối từ cơ quan mới..

e-Do siêu vi khuẩn.

Virus bệnh viêm gan loại B có thể đưa tới ung thư gan; virus bệnh mụt cóc cơ quan sinh dục gây ra ung thư cổ tử cung.

g- Hóa chất gây ung thư.

Nhiều hóa chất dùng trong đời sống hàng ngày có thể gây ra ung thư như là:vật liệu cách nhiệt asbestos, vài hóa chất trong sơn với ung thư phổi; vài hóa chất trong thuốc nhuộm tóc gây ung thư bàng quang; benzene với ung thư máu…

h-Ung thư do nếp sống.

Uống rượu quá mức đưa tới ung thư miệng, thực quản; thuốc lá hút, nhai gây ung thư phổi, thực quản, bàng quang, cổ tử cung, tụy tạng; nhai trầu có thể gây ung thư miệng. Chỉ với hút thuốc lá đã là nguyên nhân tử vong của 1/3 bệnh nhân chết vì các loại ung thư.

i-Phóng xạ.

Tia tử ngoại trong nắng mặt trời là rủi ro chính gây ra ung thư da; phóng xạ bom nguyên tử gây ung thư bạch cầu ở nhiều nạn nhân người Nhật vào cuối thế chiến thứ hai; công nhân hầm mỏ tiếp xúc lâu ngày với uranium có thể bị ung thư phổi

Ngoài ra, vài dược phẩm như kích thích tố nữ Diethylstilbestrol đã được coi như rủi ro gây ung thư gan, tử cung; người kém lợi tức bị ung thư nhiều hơn giới trung lưu; tín đồ vài tôn giáo như Mormon và Seventh-Day Adventists ít bị hơn. Có lẽ vì các vị này chừng mực trong đời sống và dinh dưỡng, không rượu, thuốc lá.

Ung thư có thể gây bệnh ở bất cứ tế bào của mọi cơ quan và vào bất cứ tuổi nào. Nhưng nhũ hoa, ruột già, nhiếp tuyến, bao tử, tụy tạng, bàng quang, phổi, da, tử cung là những nơi thường thấy.

Những dấu hiệu của nguy cơ bị ung thư.

Tùy theo loại, ung thư có những dấu hiệu báo trước như sau:

a-Thay đổi thói quen đại tiểu tiện;

b-Một vết thương lâu lành;

c-Xuất huyết hoặc tiết dịch bất thường ở một cơ quan;

d-U cục ở nhũ hoa hoặc các phần mềm;

e-Không tiêu và khó khăn khi nuốt thức ăn;

g-Có những mụt cóc hoặc nốt ruồi mole trên da

h-Ho khan hoặc khản tiếng.

Nếu có một trong những dấu hiệu trên, xin đi khám bác sĩ ngay để được khám nghiệm thêm. Nếu chẳng may bị ung thư thì bệnh sẽ mau khỏi nếu được điều trị sớm.

Khám nghiệm phát hiện ung thư

Cho tới nay, 80% các trường hợp ung thư đều được xác định ở giai đoạn 2 hoặc 3 nên việc điều trị bị giới hạn. Do đó Viện Ung Thư Hoa Kỳ đưa ra các hướng dẫn sau đây để sàng lọc screening một số ung thư trước khi có dấu hiệu bệnh, cũng như để giảm tử vong và có thể áp dụng phương thức trị liệu hữu hiệu, ít tốn kém.

Phụ nữ

a-Tuổi từ 18-39

Ung thư nhũ hoa: Khám nhũ hoa mỗi ba năm do bác sĩ; tự khám mỗi tháng; chụp X-quang nhũ hoa trong tuổi 35-39.

Ung thư cổ tử cung: khám tử cung và làm xét nghiệm tế bào cổ tử cung (Pap Smear) mỗI năm.

b-Tuổi 40 trở lên

Ung thư nhũ hoa và cổ tử cung: như trên.

Đàn ông

a-Tuổi 15 trở lên

Thiếu niên cần tự khám ngọc hành mỗi tháng vì từ tuổi 15 tớI 34 là thời gian có nhiều nguy cơ ung thư hai viên kim cương qúy gíá này.

b-Đàn ông trên 40 tuổi

Hàng năm khám hậu môn để coi tình trạng lớn nhỏ của nhiếp tuyến. Nếu cần làm thử nghiệm mức độ kháng nguyên nhiếp tuyến đặc biệt trong máu Prostate Specific Antigen.

Nam Nư:

a-Tuổi 40-50

Khám hậu môn mỗi năm để phát hiện ung thư trực tràng.

b-Tuổi trên 50

Hàng năm khám hậu môn và thử phân coi có lẫn máu.

Mỗi năm năm làm nội soi trực tràng và ruột già một lần.

Giảm thiểu nguy cơ bị ung thư

Nguyên nhân gây ra ung thư còn nhiều còn nhiều bí ẩn cần xác định, nhưng một số rủI ro gây ra ung thư có thể tránh được.

a-Hút thuốc là là nguyên nhân chính của ung thư phổi; vậy thì không nên hút thuốc. Thuốc lá là nguyên nhân gây tử vong cho 30% trường hợp ung thư phổi.

b-Tránh tiếp cận với ánh nắng gay gắt để giảm thiểu nguy cơ bị ung thư da;

c-Giảm cân; ăn nhiều rau trái cây; giảm muối dể giảm ung thư ruột.

d-Nếu uống rượu thì uống vừa phải;

e-Theo Hội Ung Thư Hoa Kỳ, “ăn uống đúng đắn, tăng hoạt động cơ thể và đừng để mập phì là những phương thức tốt để giảm rủi ro ung thư”.

Kết luận:

Mặc dù sự tiến bộ của y khoa học đã mang lại nhiều triển vọng tốt đẹp trong việc phát hiện và phòng ngừa, nhưng ung thư vẫn còn là bệnh chữa được nhưng tốn công tốn của. Và biến chứng của bệnh cũng rất nhiều. Bệnh nhân chịu những đau đớn về thể chất và tinh thần, với tổn thương trầm kha ở các bộ phận khác như tim, phổi, thần kinh. Họ sẽ ăn mất ngon, ngủ không yên,gầy mòn, ói mửa, kinh phong. Giai đoạn cuối của bệnh là lúc có nhiều khó khăn nhất

Theo bác sĩ Isadore Rosenfeld, giáo sư Trung Tâm Y Khoa Cornel, 35% ung thư có liên hệ tới thực phẩm ăn uống, 30% gây ra do hút thuốc lá, 4% do nghề nghiệp, 3% do tiêu thụ nhiều rượu, 2% do ô nhiễm.

Cho nên nếu áp dụng các phương thức phòng ngừa bệnh để tránh các khó khăn này là điều tưởng như cũng nên làm vậy.

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức

Texas-Hoa Kỳ

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Chẳng có ai vừa ra khỏi bụng mẹ là đã biết trượt ván, lướt sóng hay thậm chí là đứng kiễng chân. Không giống như các loài động vật hữu nhũ khác, con người không có khả năng giữ thăng bằng khi mới sinh – không có em bé sơ sinh nào vừa đẻ ra là đã biết đi hoặc đứng. Trước khi có được những khả năng đó, trẻ sơ sinh sẽ phát triển thị giác, thính giác, cơ, xương và não. Quá trình này mất nhiều tháng và thậm chí là nhiều năm đối với một số hoạt động.
Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska đã quyết định trao giải thưởng Nobel về sinh lý học hoặc y học năm 2023 cho hai khoa học gia người Mỹ Katalin Karikó (gốc Hungary) và Drew Weissman hôm nay ngày 2 tháng 10, 2023, vì những khám phá của họ liên quan đến việc biến đổi base của các nucleoside (nucleoside base modifications) cho phép phát triển vắc xin mRNA hiệu quả chống lại COVID-19
Một nhóm các nhà nghiên cứu đã phát triển một phương pháp mới để nghiên cứu cách các gen có thể gây ra bệnh tự kỷ và các bệnh rối loạn về phát triển não bộ (neurodevelopmental disorders) khác: phát triển các cấu trúc nhỏ tương tự như bộ não trong phòng thí nghiệm và điều chỉnh DNA của chúng.
Trung tâm kiểm soát bệnh Hoa Kỳ CDC vừa đưa ra các khuyến nghị về thuốc chủng ngừa Covid cho mùa thu này sau khi thuốc được Cơ quan Quản trị Thực phẩm và Thuốc (FDA) của Hoa Kỳ chuẩn thuận hôm thứ hai, ngày 12 tháng 9, 2023. Sau đại dịch Covid mấy năm vừa qua, kiến thức của quần chúng về các bệnh nhiễm, các thuốc chủng ngừa (vắc xin) đã tăng lên nhiều, cũng như óc phê phán và sự nghi ngờ đối với các biện pháp y tế hay phòng ngừa do chính quyền hay các cơ quan như CDC đề xướng, lắm khi gắn liền với lập trường chính trị của mỗi người, có khi tuỳ theo tiểu bang. Bài sau đây chỉ có tính cách thông tin, dựa trên những nguồn tin tức mà người viết nghĩ là đáng tin cậy. Độc giả cần tham khảo với người săn sóc y tế cho mình để đi tới quyết định có nên dùng vắc xin nào hay không. Sau đây là những điểm chính của các thông báo của CDC cho báo chí, kèm theo chú thích để bàn thêm
Vitamin D là chất dinh dưỡng quan trọng và cần thiết cho sức khỏe. Nó giúp xây dựng và duy trì xương chắc khỏe, đồng thời hỗ trợ chức năng cơ bắp và miễn dịch. Nhưng hầu hết mọi người trên thế giới đều bị thiếu vitamin D, khiến cho nó trở thành loại supplement phổ biến nhất trên thị trường
Lập một kế hoạch điều trị trầm cảm có thể là một thách thức khó khăn. Điều này đặc biệt đúng đối với những bệnh nhân không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường và đang trải qua các liệu pháp thử nghiệm như kích thích các nhân sâu trong não (Deep Brain Stimulation – DBS). Đối với hầu hết các tình trạng bệnh lý, bác sĩ có thể trực tiếp đo lường bộ phận đang được điều trị, chẳng hạn như đo huyết áp đối với các bệnh về tim mạch. Những thay đổi có thể đo lường đóng vai trò là dấu ấn sinh học khách quan (objective biomarker) của quá trình phục hồi, cung cấp các thông tin đáng giá về cách chăm sóc bệnh nhân.
Theo Cơ Quan Kiểm Soát Thực-Dược Phẩm Hoa Kỳ (FDA), khoảng 9 trong số 10 toa thuốc ở Hoa Kỳ có kê thuốc đồng dạng (thuốc generic) của một loại thuốc nguyên gốc (brand name). Tuy nhiên, có thể sẽ có nhiều người không biết là loại thuốc họ mua ở hiệu thuốc là thuốc đồng dạng hay thuốc nguyên gốc. Vậy hai loại thuốc này có gì khác biệt không? Và nếu có, nó có quan trọng không?
Từ hương cỏ mới cắt đến mùi của người thân, các loại mùi hương khác nhau luôn quẩn quanh mọi ngóc ngách trong cuộc sống. Ta không chỉ cảm nhận thấy những mùi hương xung quanh, mà chính bản thân ta cũng đang tạo ra nó. Và quý vị có biết là mùi hương cơ thể chúng ta đặc biệt đến mức có thể dùng để phân biệt mỗi cá nhân?
Mọi người nên thử tập thiền khoảng 45 phút mỗi ngày để giảm áp huyết cao do căng thẳng, theo các hướng dẫn mới cho biết. Những phương cách khác từ Hội Cao Huyết Áp Quốc Tế (ISH) gồm việc dành thời gian nghe nhạc, tập yoga và thực hành chánh niệm.Lời khuyên y khoa – bỏ hút thuốc lá và ăn ít muối – vẫn duy trì. Nhưng các chuyên gia nói rằng các mục tiêu cách sống “thể xác và tinh thần” mới có thể được đề nghị.
Đàn ông chết sớm hơn đàn bà. Đương nhiên không phải tất cả đàn ông. Cứ nhìn vào hai nhà đầu tư nổi tiếng này: Warren Buffett, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Berkshire Hathaway, biệt danh “Nhà tiên tri xứ Omaha”, và cánh tay phải của ông, Phó chủ tịch Charlie Munger. Buffet đã chín mươi hai tuổi. Ông già ấn tượng há! Nhưng đâu đã ăn thua gì, Munger chín mươi chín tuổi kìa. Cả hai ông vẫn đang làm việc và kiếm rất nhiều tiền cho khách hàng của họ, năm này qua năm khác. Đáng lẽ họ phải ngủ gà ngủ gật trước TV nhưng nào họ có chịu đâu!
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.