Số phụ nữ tới tuổi hết kinh nguyệt càng ngày càng nhiều tại Hoa Kỳ. Hiện giờ ước lượng khoảng 35 triệu phụ nữ tới thời kỳ mãn kinh. Và gần 30 phần trăm phụ nữ phải dùng kích thích tố trị liệu (hormone replacement therapy).
Nếu không thuyên giảm sẽ phải chữa bằng tâm lý trị liệu (psychotherapy) hay uống thuốc chữa bệnh đỡ bị ưu trầm.
Lúc phụ nữ tắt kinh là lúc cơ thể thiếu thốn kích thích tố. Và cũng là lúc có nhiều thay đổi về sinh lý và tâm lý. Thiếu kích thích tố estrogen chẳng hạn, có thể sinh ra bệnh làm nở mạch máu, khó ngủ, tâm tính thay đổi, ưu trầm (depression), và làm teo bô phận đường tiểu và âm hộ. Cũng có thể sinh ra bệnh loãng xương, cơ nguy bệnh tim mạch, và đầu óc dễ quên lãng.
Định bệnh như thế nào"
Định bệnh cho phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh sẽ tuỳ theo triệu chứng khi tới phòng mạch khám bệnh. Hoạt động buồng trứng sẽ suy giảm trước khi tắt kinh. Sẽ có nhiều triệu chứng như:
. mặt nóng phầng. Nguyên nhân chính là do hệ thống não hypothalamic bị ảnh hưởng và kích thích tố estrogen bị thuyên giảm. Kích thích tố gonadotropin-releasing hormone (GnRH) kích thích tiết phân hóa tố luteinizing hormone (LH). Chính LH làm nở mạch máu, và làm mặt nóng phầng.
. Thỉnh thoảng tim đập rộn ràng.
. Người thấy bứt rứt.
. Tính tình thay đổi. Đôi khi tự nhiên thấy như muốn khóc.
. Đêm khó ngủ, có lúc ra mồ hôi đêm.
. Kinh nguyệt bất thường: đôi khi ngắn lại, đường kinh ra ít, đôi khi kéo dài, kinh ra nhiều.
. Tình dục kém đi.
. Âm hộ bị khô.
. Mệt mỏi.
. Buồn bã. Lúc nào cũng cảm thấy như bị đau, như có bệnh.
. Không tập trung tư tưởng được. Đầu óc lẩn thẩn. Không định hướng được.
. Trí óc thiếu minh mẫn.
. Đái xón, nhất là lúc cười, lúc hắt xì.
. Da ngứa ngáy.
. Đau nhức mình mẩy, đau khớp xương, đau bắp thịt, đau gân.
. Ngực vú thấy đau.
. Nhức đầu thất thường, lúc nhiều, lúc ít.
. Bao tử khó chịu, khó tiêu, xình bụng, ói.
Vài lời khuyên trong những trường hợp đặc biệt:
1. Nếu tính tình thay đổi, ưu trầm (depression) khi mất kinh:
Giai đoạn đầu tiên phải uống kích thích tố estrogen.
Nếu không thuyên giảm sẽ phải chữa bằng tâm lý trị liệu (psychotherapy) hay uống thuốc chữa bệnh đỡ bị ưu trầm.
2. Nếu cân lượng lên. Mập dễ gây nên bệnh cao máu, cao mỡ trong máu, kích thích tố insulin giảm hiệu lực, dễ gây bệnh tiểu đường. Bệnh nhân cần:
giảm ăn uống. Chỉ nên ăn khoảng 1000-1200 calories mỗi ngày.
Giảm đồ ăn dầu mỡ.
Đi bộ lẹ tập thể dục, khoảng 30 phút mỗi ngày.
3. Dùng kích thích tố trị liệu và phòng ngừa bệnh tim mạch:
Tránh ăn mặn. Ăn nhiều đồ ăn có chất xơ, ăn nhiều rau và trái cây. Tránh ăn đồ dầu mỡ như đã nói ở trên. Đôi khi phải uống thuốc để hạ cholesterol trong máu.
Tự cân mỗi ngày xem có bị mập không" Tất nhiên là phải tập thể dục như đã nói ở trên.
Không hút thuốc lá.
Nếu huyết áp lên tới gần 140/90 phải gặp bác sĩ gia đình ngay.
Nên theo rõi thử máu coi mức cholesterol xấu có lên cao hay không"
Bác sĩ gia đình sẽ quyết định trong trường hợp có bệnh tim mạch: cần uống thuốc, uống aspirine hay thuốc giảm cholesterol.
4. Và sau hết, bệnh loãng xương (osteosporosis) dễ làm gẫy xương. Mỗi năm, khoảng một triệu rưỡi dân sống tại Mỹ bị gẫy xương vì bệnh loãng xương. Trong số đó, 80 phần trăm là phụ nữ khi hết đường kinh. Như vậy phụ nữ cần phải:
Tập thể dục.
Uống chất vôi Calcium và sinh tố D mỗi ngày.
Uống một số thuốc chữa bệnh loãng xương: Alendronate, Risodronate, Raloxifene, Calcitonin.
Tất nhiên cần uống kích thích tố estrogen.
Nhưng đứng hàng đầu vẫn là tập thể dục. Vì tập thể dục sẽ giúp cho cơ thể thoải mái, không lên cân, giảm mập, hạ huyết áp. Không những tập thể dục giảm cơ nguy bệnh tim mạch mà còn giảm cơ nguy bệnh loãng xương.
(Ghi chú: bài này viết mục đích giúp nâng cao kiến thức, không dùng để tự trị liệu. Nếu bạn có thắc mắc về tình trạng sức khỏe hay thuốc men, xin hỏi bác sĩ gia đình).
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., FAAFP; Điện thoại: (714) 547-3915; E-mail: nmtran@hotmail.com
Gửi ý kiến của bạn
