ATLANTA - Ông Andre Steiner là động lực phiá sau sứ mạng táo bạo nhất nhưng bị bỏ qua đã cứu mạng vô số người trong thời gian "bách hại" người theo đạo Jew của Đức Quốc Xã.
Trước khi trở thành kiến trúc sư tên tuổi, vị cứu tinh thầm lặng này đã ngăn trở cuộc trục xuất người Israel từ Slovakia qua các trại lao động ở Ba Lan, bằng kế hoạch hối lộ cứu mạng hàng ngàn người.
Hôm Thứ Sáu ông Steiner mừng sinh nhật thứ 100 trong nhà dưỡng lão ở phiá bắc Atlanta. Tai nghểnh ngảng, nhưng với tinh thần minh mẫn và trí nhớ còn tốt, đôi mắt trong xanh của cụ sáng lên khi nhắc lại chuyện cũ. Hai tai đeo máy trợ thính, nhưng khách phải hét lớn, cụ mới nghe rõ. Cụ nói "Hãy tưởng tượng - sống 100 là quá nhiều đấy".
Khi quân Đức chiếm Tiệp Khắp, cụ Steiner đang ở tuổi gần 30. Nhạc phụ đã trốn sang Anh, kỹ sư Steiner ở lại Bratislava lập nghiệp với vợ và 1 con trai. Sau khi quân Nga xâm lăng, Steiner bị bắt nhưng rồi đuợc thả để làm nhưng công trình dở dang.
Steiner thiết kế các trại lao động và các cơ sở cho Đức Quốc Xã. Không bao lâu sau, kỹ sư Steiner có dưới tay 4000 người làm việc ở 130 xưởng. Vào giờ ăn trưa, Steiner bàn với thanh niên Israel phương cách cải thiện cuộc sống. Nhóm hội thảo này đuợc biết với danh xưng "nhóm công tác Bratislava" viết tắt BWG.
Nhưng, khi Slovak bắt đầu tống xuất quy mô người Jew sang các trại tị nạn Ba Lan, vai trò của BWG thay đổi, là làm sao cứu mạng đồng hương, bằng mọi cách. 1 trong các thành viên của BWG nghe tin đồn về 1 viên chức Đức Quốc Xã sẵn sàng nhận hối lộ.
BWG nhanh chóng đặt kế họach, thương lượng nhân danh 1 thủ lãnh tưởng tượng tên là Ferdinand Roth, là vai mà Steiner đuợc giao.
Tác giả của 1 cuốn sách viết về BWG gọi kỹ sư Steiner là "người lính chân đất" chấp nhận hiểm nguy trong các cuộc điều đình. Phấn khởi vì thành công, BWG muốn mở rộng hoạt động để cứu người Jew khắp lục địa châu Âu nhưng không thể quyên đủ tiền.
BWG ngưng hoạt động vĩnh viễn từ Tháng 9-1944, khi Slovak nổi dậy và bị quân Đức đánh tan. Steiner và gia đình trốn lên núi, 3 tháng sau đuợc nông dân báo cho biết chiến tranh đã hết.
Gia đình Steiner di cư sang Cuba trước khi định cư tại Hoa Kỳ năm 1950, và đoàn tụ với thân nhân tại Atlanta.
Tại Hoa Kỳ, ông theo nghề kiến trúc và thành công. Cuộc sống của ông có phần buồn: ông hối tiếc đã ly dị người vợ đầu tiên. 2 con trai đều đã chết, mới đây.
12 năm trước, ông chống chỏi bệnh ung thư đại tràng và 1 lần tai biến mạch máu não năm 2006.
Gửi ý kiến của bạn
